Scroll Top

Dyrektywa azylowa. Zasiłki dla migrantów równe w całej UE? Fałsz

barbara-zandoval-LLaZkhO1j-k-unsplash

Author(s): Demagog.pl

Politycy o normach dotyczących przyjmowania osób ubiegających się o ochronę międzynarodową

Paweł Usiądek, członek zarządu Ruchu Narodowego i polityk Konfederacji, opublikował w serwisie TikTok film, w którym powiedział, że imigranci mogą otrzymywać warunki pobytu i wypłaty finansowe odbiegające w górę od warunków życia obywateli danego kraju. Stwierdził, że jest to efekt wejścia w życie dyrektywy unijnej w sprawie ustanowienia norm dotyczących przyjmowania osób ubiegających się o ochronę międzynarodową. 

Ten akt prawny potocznie nazywa się „dyrektywą azylową”. Polityk uznał, że przez nowe unijne przepisy migrantom przysłanym z Niemiec trzeba będzie w Polsce zapewnić identyczne warunki bytu, jakie oferowane są w Niemczech. 

Podobne tezy formułowali w ostatnim czasie także inni politycy, np. Jacek Saryusz-Wolski. Polityk PiS napisał na portalu X, że imigranci mogą w ramach warunków pobytu otrzymywać wypłaty finansowe odbiegające w górę od warunków życia obywateli danego kraju. Ocenił, że może to wywołać sytuacje zapalne.

W podobnym tonie wypowiadał się o tej dyrektywie Sebastian Kaleta Marcel Formela

Kogo dotyczy przyjęta dyrektywa?

Unijna dyrektywa 2024/1346 została przyjęta 14 maja 2024 roku. Państwa członkowskie mają na jej wprowadzenie w życie dwa lata (art. 35 ust. 1). W rozdziale II ustanawia przepisy dotyczące warunków przyjmowania osób ubiegających się o ochronę międzynarodową. W tym rozdziale uregulowano więc kwestie swobody przemieszczania się, nauki szkolnej, zatrudnienia, kursów językowych i świadczeń materialnych.

Zgodnie z definicją przyjętą w dyrektywie, osoba ubiegająca się o ochronę międzynarodową oznacza obywatela państwa trzeciego lub bezpaństwowca, który wystąpił z wnioskiem o udzielenie ochrony międzynarodowej, a w odniesieniu do którego nie podjęto jeszcze decyzji (art. 2 pkt. 2). Przedstawione regulacje stosowane są właśnie do takich osób, a nie do wszystkich migrantów

Komentowane przez polityków „świadczenia materialne w ramach przyjmowania” są definiowane jako miejsce zakwaterowania, wyżywienie, odzież i artykuły higieny osobistej. Mogą być zapewniane w formie rzeczowej lub jako świadczenia pieniężne w talonach, lub jako połączenie tych form (art. 2 pkt. 7). 

W dyrektywie jest mowa także o świadczeniach na codzienne wydatki, które stanowią część świadczeń materialnych. Zgodnie z definicją, powinny one umożliwić tym osobom minimalny stopień samodzielności w życiu codziennym (art. 2 ust. 8).

Co dokładnie stanowią przepisy?

Regulacje zakładają m.in. możliwość wprowadzenia ograniczenia swobody przemieszczania się osób ubiegających się o ochronę międzynarodową. Państwo przyjmujące taką osobę może upoważnić ją do pobytu wyłącznie w określonym miejscu, ze względów porządku publicznego czy w przypadku, gdy istnieje ryzyko ich ucieczki (art. 9).

Przepisy dopuszczają także umieszczanie tych osób w miejscu, w którym są pozbawione swobody przemieszczania się (czyli w detencji – art. 2 pkt 9), np. w celu ustalenia lub weryfikacji ich obywatelstwa (art. 10).

Dyrektywa zobowiązuje państwa członkowskie do zapewnienia małoletnim dzieciom osób ubiegających się o ochronę międzynarodową taki sam dostęp do edukacji, jaki mają obywatele danego kraju (art. 16). Państwa członkowskie muszą także zapewnić osobom ubiegającym się o ochronę międzynarodową dostęp do rynku pracy, nie później niż sześć miesięcy od rejestracji wniosku o udzielenie takiej ochrony (art. 17). 

Państwa członkowskie powinny też zapewnić osobom ubiegającym się o ochronę międzynarodową niezbędną opiekę zdrowotną (art. 22). Standardem, który mają gwarantować państwa, są również kursy językowe i szkolenia zawodowe (art. 18).

Szczegóły dotyczące udzielania świadczeń materialnych

Art. 19 dyrektywy opisuje ogólne zasady dotyczące świadczeń materialnych zapewnianych osobom ubiegającym się o ochronę międzynarodową. Świadczenia te udzielane są od momentu wystąpienia z wnioskiem o ochronę przez daną osobę. Mają one zapewniać osobom ubiegającym się o ochronę odpowiedni poziom życia, gwarantujący utrzymanie i ochronę życia fizycznego i psychicznego.

Co ważne, przyznawanie świadczeń materialnych może zostać uzależnione od nieposiadania przez osobę wystarczających środków do życia.

Natomiast w artykule 20 stwierdzono, że jeśli państwo zapewnia tym osobom miejsce zakwaterowania (np. w ośrodku dla cudzoziemców), to musi ono także zapewniać odpowiedni poziom życia. Podkreślono również, że zapewniając świadczenia materialne, państwa członkowskie muszą wziąć pod uwagę kwestie związane z płcią, wiekiem oraz sytuacją osób je otrzymujących.

Możliwe jest także ograniczenie lub cofnięcie świadczeń udzielanych na codzienne wydatki. Taka decyzja może zostać podjęta np. w przypadku, gdy osoba ubiegająca się o ochronę nie współpracuje z właściwymi organami, nie uczestniczy w obowiązkowych środkach integracyjnych czy zataiła swoje zasoby finansowe (art. 23 ust. 1).

Czy świadczenia będą równe w Niemczech i w Polsce?

Zacytowani politycy powołują się na jeden z motywów (czyli uzasadnień) zawartych w dyrektywie. Nie jest to przepis – ten element ma za zadanie zwięzłe uzasadnienie podstawowych przepisów bez ich przytaczania czy parafrazowania. Celem jest wyjaśnienie odbiorcy okoliczności, w których przyjęto określone przepisy (s. 31).

W ramach motywu 11. wskazano, że należy ustanowić normy przyjmowania osób ubiegających się o ochronę międzynarodową, które są wystarczające do zapewnienia im odpowiedniego poziomu życia i porównywalnych warunków we wszystkich państwach członkowskich.

Jak stwierdzono, harmonizacja warunków przyjmowania osób ubiegających się o ochronę powinna pomóc w ograniczaniu wtórnego przemieszczania się tych osób, na które wpływ ma zróżnicowanie warunków ich przyjmowania (s. 2).

W części normatywnej dyrektywy nie pojawiły się jednak żadne ustalone kwoty, które pozwoliłyby stwierdzić, że osoby ubiegające się o ochronę międzynarodową będą pobierać „wypłaty finansowe odbiegające w górę od warunków życia obywateli danego kraju”. Co więcej, w art. 19 ust. 7 zapisano wprost, że zapewniając świadczenia pieniężne państwa członkowskie, „mogą traktować osoby ubiegające się o ochronę międzynarodową mniej korzystnie niż obywateli”.

Nie pojawiają się w też w dyrektywie przepisy stanowiące, że kwoty świadczeń dla tych osób w Unii miałyby zostać zrównane. Celem tych świadczeń jest umożliwienie osobom ubiegającym się o ochronę minimalnego stopnia samodzielności w życiu codziennym (art. 2 ust. 8). Z kolei w art. 19 ust. 7 zapisano, że wysokość świadczeń pieniężnych ustala się na podstawie prawa lub praktyki państwa członkowskiego.

Implementacja dyrektywy w Polsce

Dyrektywy unijne przyjmowane są przez instytucje UE. Po przyjęciu na tym szczeblu są implementowane do aktów prawa krajowego, co dopiero umożliwia stosowanie dyrektyw w tych państwach. 

Oznacza to, że sposób osiągnięcia celów zawartych w dyrektywie określany jest przez państwa za pośrednictwem ich własnych aktów prawnych. Art. 7 omawianej dyrektywy dodatkowo wskazuje, że państwa członkowskie mogą swobodnie organizować swoje systemy przyjmowania zgodnie z niniejszym aktem prawnym.

Pakt o migracji i azylu

Dyrektywa o normach dotyczących przyjmowania osób ubiegających się o ochronę międzynarodową została przyjęta jako jeden z aktów składających się na unijny pakt o migracji i azylu. Jak poinformowała Rada Unii Europejskiej, ten zbiór przepisów ma pomóc:

  • w zarządzaniu w uporządkowany sposób przybywającymi migrantami,
  • w stworzeniu skutecznych i jednolitych procedur,
  • w zapewnieniu sprawiedliwego podziału obciążeń między państwami członkowskimi.

Pakt składa się z 10 aktów ustawodawczych, które zreformowały europejskie ramy zarządzania azylem i migracją.

Fact Checker Logo
Pierwotnie opublikowane tutaj.
Privacy Preferences
When you visit our website, it may store information through your browser from specific services, usually in form of cookies. Here you can change your privacy preferences. Please note that blocking some types of cookies may impact your experience on our website and the services we offer.