W polskiej sieci krąży kolejny deep fake z rzekomą wypowiedzią dowódcy ukraińskiej armii. Tym razem generał Wałerij Załużny miał wezwać swoich żołnierzy do opuszczenia okopów i marszu na Kijów. Ukraińcy ostrzegają: w ten sposób Rosjanie próbują nas poróżnić.
“Wzywam naszych obrońców do wyjścia z okopów i marszu na Kijów. Nadszedł czas, aby zniszczyć przestępcze rządy Zełenskiego!” – to treść nagrania deep fake z wizerunkiem dowódcy ukraińskiej armii Wałerija Załużnego. Rozprowadzają je rosyjskojęzyczni użytkownicy Telegramu. Prawdopodobnie pierwszy raz pojawiło się na kanale Zły dowód, gdzie ma 1,9 mln wyświetleń. Rzekome wystąpienie Załużnego można znaleźć również w innych zakątkach internetu – w tym na polskojęzycznym profilu w serwisie X, znanym z rozpowszechniania treści zbieżnych z rosyjską propagandą. Polski post z deep fake’em opublikowano 12 listopada. Ma blisko 22 tys. wyświetleń i ponad 150 polubień. “Co jest grane odpuszczają?”; “Brzmi jak wojskowy zamach stanu” – komentowali internauci (pisownia oryginalna). Ale wielu wyjaśniało, że nagranie jest fałszywe.
W przerobionym wystąpieniu Załużny mówi dalej, że dysponuje dwoma tysiącami podkomendnych, “którzy nie zgadzają się z obecnym rządem”, a także kilkoma czołgami i transporterami. “Ponieważ ukraińskie kanały odmawiają rozpowszechniania mojej wiadomości, jestem zmuszony robić to za pośrednictwem kanałów rosyjskich” – słychać na nagraniu. Rzekomy Załużny mówi, że wiadomość publikuje na kanale Zły dowód i na tym samym kanale należy spodziewać się publikacji dalszych szczegółów dotyczących “marszu na Kijów”.
Wspomniany kanał opublikował zarówno te, jak i wcześniejsze nagrania deep fake z wizerunkiem wojskowego. Ukraińska armia ostrzega przed podobnymi fałszywkami i tłumaczy, dlaczego są one publikowane.
StratKom ostrzega: Rosjanie próbują nas poróżnić
8 listopada Centrum Komunikacji Strategicznej ukraińskiej armii (StratKom) opublikowało w mediach społecznościowych ostrzeżenie: “Wróg opanował deep fake: Rosjanie fabrykują ‘oświadczenia’ dowództwa wojskowego i kierownictwa politycznego Ukrainy. W sieci zaczęły pojawiać się nagrania tworzone przez sieci neuronowe, w których ukraińscy działacze państwowi podburzają rodaków do konfliktów wewnętrznych”.
StratKom wyjaśnia, że celem takich fałszywek jest poróżnienie Ukraińców. “Oficjalnie oznajmiamy, że wojskowo-polityczne kierownictwo kraju jest zjednoczone, cel – zwycięstwo nad wrogiem – pozostaje niezmienny i żaden fejk, bez względu na użytą technologię, na to nie wpłynie” – zaznaczono w komunikacie. StratKom wzywa korzystających z mediów do “krytycznego myślenia” i czerpania informacji tylko z zaufanych źródeł. Przestrzega również przed kopiowaniem w sieci fałszywych materiałów, aby mimowolnie nie pomagać Rosjanom.
Jak rozpoznać deep fake
Odwrócone wyszukiwanie obrazem pozwala łatwo ustalić źródłowe nagranie, które posłużyło do stworzenia fałszywki. To krótkie wideo z przesłaniem generała Załużnego z okazji Dnia Sił Zbrojnych Ukrainy 6 grudnia 2022 roku.
O tym, że obecnie krążący materiał to deep fake, świadczy zmieniony głos generała oraz brak synchronizacji dźwięku z obrazem. Przesłanką, że mamy do czynienia z deep fake’em jest również słaba jakość nagrania. Znaczące są również kanały dystrybucji materiału. Było ono aktywnie rozsyłane przez rosyjskie źródła, a jego omówienia pojawiały się na rosyjskich portalach informacyjnych.
O tym, że wideo nie jest prawdziwe, świadczy także błyskawiczna reakcja ukraińskich władz i ośrodków powiązanych z rządem. “W ostatnim czasie wykorzystywanie technologii deep fake w wojnie informacyjnej z Ukrainą stało się powszechną praktyką rosyjskich służb specjalnych” – informowało 9 listopada na Facebooku ukraińskie Centrum Zwalczania Dezinformacji (CPD). Opublikowało również listę rosyjskich kanałów na Telegramie aktywnie zaangażowanych w kolportaż antyukraińskich treści.
