Krążące w lipcu 2024 roku w mediach społecznościowych publikacje, według których Unia Europejska rzekomo miałaby wprowadzić nowy podatek VAT na domowe ciasta, są fałszywe, co potwierdziło AFP zarówno przedstawicielstwo Komisji Europejskiej w Polsce jak i doradcy podatkowi. Weryfikacja przeprowadzona przez AFP wykazała, że źródłem fałszywego przekazu jest błędna interpretacja niemieckiego artykułu prasowego, w rzeczywistości dotyczącego zmian w przepisach podatkowych w Niemczech.
Od połowy czerwca niektóre polskie media (tutaj, tutaj, tutaj ) publikowały artykuły, w których twierdzono, że z początkiem 2025 roku rzekomo miałby zacząć obowiązywać unijny podatek od domowych wypieków sprzedawanych na imprezach szkolnych, co masowo podchwycili użytkownicy mediów społecznościowych na Facebooku (tutaj), w serwisie X, Tik Tok-u i Telegramie.
Posłowie anty-unijnej Konfederacji Konrad Berkowicz i Witold Tumanowicz (tutaj, tutaj ) oraz posłanka eurosceptycznego Prawa i Sprawiedliwość (PiS) Anna Dąbrowska-Banaszek (tutaj) zamieścili na swoich profilach społecznościowych twierdzenia tej treści.
„Unia Europejska wprowadza kontrowersyjne przepisy dotyczące wypieków domowych, które wejdą w życie na początku 2025 roku” – napisała posłanka Dąbrowska-Banaszek w swoim poście. „Nowe regulacje będą miały znaczący wpływ na szkoły, przedszkola i inne placówki organizujące kiermasze ciast. Podatek VAT obejmie sprzedaż domowych wypieków w placówkach publicznych, takich jak szkoły i przedszkola. Ważne jest podkreślenie, że przepisy nie dotyczą ciast pieczonych w domach na własny użytek”.
Przekaz wywołał falę antyunijnych komentarzy, w których użytkownicy nazywali UE pogardliwie „eurokołchozem” (od nazwy kolektywnych gospodarstw rolnych w czasach sowieckich), podczas gdy niektórzy z użytkowników wzywali Polskę do natychmiastowego wyjścia z Unii. Inni określali rzekomą decyzję unijną jako absurdalną regulację, „Absurdalna regulacja uderzająca w tradycje i wolontariat. Jest jeszcze jakiś aspekt życia, którego UE nie chce regulować?” – pytał użytkownik w serwisie X linkując do publikacji Radio Zet na ten temat.
Jednakże nie ma żadnej nowej unijnej dyrektywy, która zobowiązywałaby państwa członkowskie UE do nałożenia nowego podatku VAT na ciasta domowe, w tym te sprzedawane w szkołach, powiedzieli AFP polscy i niemieccy eksperci podatkowi, oraz przedstawicielstwo Komisji Europejskiej w Warszawie.
Przekaz powstał na podstawie artykułu z niemieckiej strony internetowej o wcześniejszej zmianie w niemieckich przepisach podatkowych, która rzeczywiście może mieć wpływ na niektórych podatników w Niemczech, w tym szkoły.
Z Niemiec do Polski: skąd wziął się fejk
Pierwszy znaleziony przez nas przykład nieprawdziwej informacji w języku polskim pojawił się 13 czerwca 2024 r. na stronie Legaartis.pl, w artykule zatytułowanym „Nadchodzi Podatek od Ciast. Wkrótce Zacznie Obowiązywać Nowe Rozporządzenie UE”. Strona z wiadomościami dla Polaków mieszkających w Niemczech, polskiobserwator.de, również opublikowała artykuł na ten temat pod tym samym tytułem.
Serwis Legaartis.pl jest źródłem wielu przekazów dezinformacyjnych, między innymi anty-unijnych, których część AFP zweryfikowała w przeszłości (tutaj, tutaj,tutaj i tutaj,tutaj). Drugi artykuł, prawie taki sam, ale z nieco innym tytułem, został opublikowany 4 lipca: „Unia Europejska postanowiła wprowadzić nowe przepisy dotyczące sprzedaży wypieków domowych, które zaczynają obowiązywać od początku 2025 roku. Celem dyrektywy VAT jest ochrona prywatnych przedsiębiorców przed konkurencją ze strony publicznych placówek, takich jak szkoły i przedszkola, które do tej pory nie musiały płacić podatków od sprzedaży ciast. Choć pierwotnie planowano wprowadzenie przepisów już w 2023 roku, zdecydowano się na opóźnienie, aby umożliwić dostosowanie się do nowych zasad.” – czytamy w artykule.
Publikacje te odwołują się do artykułu pochodzącego z niemieckiej strony Chip.de, która pisze o branży IT. Cytowany artykuł nadal jest dostępny na stronie w zaktualizowanej wersji opublikowanej 24 czerwca ( tutaj ). Wyświetlenie kodu źródłowego pozwala dowiedzieć się więcej o dokładnej historii publikacji. Klikając prawym przyciskiem myszy na artykuł i po wybraniu funkcji „Wyświetl źródło strony” mogliśmy dowiedzieć się, że artykuł po raz pierwszy został opublikowany 10 czerwca 2024 r. przez Patricka Hannemanna pod tytułem „Nowe rozporządzenie UE: dlaczego wkrótce pojawi się podatek od ciast” i że został on zaktualizowany 24 czerwca otrzymując tytuł: „Podatek od ciast w UE Zasada ta może zacząć obowiązywać w Niemczech od 2025 r.”
Poniżej publikujemy tweety w języku niemieckim (tutaj, tutaj ) z 11 i 12 czerwca, które wskazują, że artykuł z witryny Chip.de został opublikowany przed artykułem na Legaartis.pl.
Zmiany w przepisach podatkowych w Niemczech
Niemiecki ekspert podatkowy stwierdził w rozmowie z AFP, że źródłem błędnej interpretacji są potencjalne zmiany w przepisach podatkowych w Niemczech.
Dr Andreas Erdbrügger, prawnik w kancelarii prawniczej Flick Gocke Schaumburg z siedzibą w Berlinie i wykładowca na Freie Universität Berlin, powiedział 13 lipca w rozmowie telefonicznej z AFP: „Wszystko to jest związane z niemiecką ustawą o podatku od sprzedaży VAT (Umsatzsteuergesetz UStG), w szczególności z artykułem 2b ustawy UStG, której przepisy zostały zaostrzone”. Wyjaśnił, że szkoły o rocznych obrotach do 45 000 euro były wcześniej zwolnione. Obecnie limit ten został zniesiony.
Jednak ta rygorystyczna interpretacja niemieckiej ustawy o podatku VAT, która została wprowadzona w latach 2015/2016, miała długi okres przejściowy, który początkowo miał wygasnąć w 2021 r., a następnie został dwukrotnie przedłużony, najpierw do 2023 r., a następnie do 2025 r. Po raz rzeci, okres przejściowy został wydłużony do 2027 roku, co zostało zapisane w ustawie budżetowej Niemiec na 2024 rok (zarchiwizowany link tutaj), jak czytamy w decyzji rządu federalnego z 5 czerwca (zarchiwizowany link tutaj).
„Jeśli ta rygorystyczna interpretacja UStG rzeczywiście wejdzie w życie od 2027 r., szkoły i przedszkola będą musiały płacić podatek VAT od sprzedaży ciast od tej daty” – powiedział Erdbrügger, dodając że należy pamiętać, że „opodatkowanie sprzedaży ciast dotyczy tylko sprzedaży przez szkoły państwowe, ale nie sprzedaży przez organizacje wspierające szkoły”.
O kwestię podatku VAT zapytaliśmy również niemiecki rząd federalny .
„Co do zasady, ciasta domowego wypieku, które rodzice/uczniowie sprzedają na przykład na fundusz klasowy podczas imprez szkolnych, nadal nie podlegają opodatkowaniu podatkiem VAT” – przekazało nam 11 lipca ministerstwo finansówm dodając, że „zgodnie z konstytucją podatkową decyzja w indywidualnych sprawach podatkowych należy do organów podatkowych krajów związkowych” .
Wyszukiwanie według słowa kluczowego w języku niemieckim (Kuchen Steuern in der Schule – zarchiwizowany link tutaj ) przyniosło dziesiątki artykułów w niemieckich mediach (tutaj, tutaj, tutaj), a także komentarze polityków (tutaj). Znaleźliśmy również komunikat UE (zarchiwizowany link tutaj) z 19 maja 2022 r. oraz komunikat ministerstwa finansów rządu Badenii-Wirtembergii (zarchiwizowany link tutaj).
Powyższe przepisy w żadnej mierze nie dotyczą Polski. Nie ma w Polsce żadnej „nowej” ustawy o podatku VAT.
Komisja Europejska w Polsce dementuje
Serwis Radia Zet opublikował artykuł, cytując publikacje Legaartis.pl i Chip.de. Idąc za nim, prawicowe witryny Tysol.pl, Fronda.pl, Nczas.info czy też Warszawawpigulce.pl informowały o rzekomym nowym podatku. RadioZet i Warszawawpigulce.pl usunęły artykuły w całości po tym, jak wyszło na jaw, że informacja jest błędna.
AFP wysłała te artykuły do przedstawicielstwa Komisji Europejskiej w Polsce z pytaniem, czy rzeczywiście domowe wypieki będą opodatkowane w całej UE, a zatem również i w Polsce. „Komisja nie zaproponowała żadnych zmian w dyrektywie VAT obejmujących kwestie, o których mowa w artykułach” – odpowiedział w mailu do AFP z 11 lipca 2024 r. Piotr Wolski, kierownik wydziału prasowego KE w Polsce.
Doradcy podatkowi: ani w Polsce, ani w UE nie jest wdrażana dyrektywa podatkowa na ciasta
Doradca podatkowy Krzysztof Komorniczak, który wykładał m.in. na SGH i na Uniwersytecie Warszawskim, określił doniesienia jako „całkowicie fałszywe”. „Nie ma takiej dyrektywy, nie ma planów wprowadzenia takich przepisów ani w Polsce, ani w UE” powiedział AFP w rozmowie telefonicznej 11 lipca 2024 r. „Gdyby jakiekolwiek prace nad takim projektem były prowadzone, czy to w Sejmie, czy to w rządzie, wiedzielibyśmy coś na ten temat” – dodał. (zarchiwizowany link tutaj)
Robert Nogacki, założyciel i Partner Zarządzający Kancelarii Prawnej Skarbiec również potwierdził w e-mailu do AFP 12 lipca, że nie odnalazł „żadnych projektów ustaw w kraju, ani rozporządzeń unijnych, które miałyby wprowadzić taki podatek w Polsce”. „Ktoś podchwycił niemiecką rewelację, źle przetłumaczył, lub nie zrozumiał całościowo kwestii opodatkowania VAT działalności podmiotów publicznych i napisał o niej w Polsce, wykorzystując bardzo chwytliwy temat szkolnych wypieków” (zarchiwizowany link tutaj).
„Jeśli więc uczniowie sprzedadzą przygotowane przez siebie ciasta np. podczas zabawy świątecznej, na małą skalę, to nikt o zapłatę VAT ścigać dzieci nie będzie. Jeśli natomiast szkoła zaczęłaby prowadzić sprzedaż zarobkową na masową skalę, to można sobie wyobrazić sytuację, że fiskus potraktuje taką szkołę (nie uczniów) jako działającą w charakterze podatnika VAT i zażąda zapłaty podatku. Szczególnie gdy taką sprzedaż i „niekonkurencyjną” działalność placówki zgłosi muszący odprowadzać VAT piekarz” – przekazał nam doradca.
Doradca podatkowy dr Ewelina Skwierczyńska, która wykładała na Uniwersytecie Wrocławskim i Uniwersytecie Ekonomicznym we Wrocławiu również wskazała, że informacja o unijnych zmianach podatkowych jest „fałszywa” (zarchiwizowany link tutaj).
„Wprost przeciwnie, polski ustawodawca wprowadził szczególną preferencję” – podkreśliła w przesłanym 15 lipca do AFP komentarzu, poprzez „wprowadzenie rocznego limitu sprzedaży zwolnionej (z VAT) wynoszący aż 200 000 zł.” a co za tym idzie „domowa działalność cukiernicza prowadzona w niewielkiej skali” nie będzie podlegać podatkowi VAT automatycznie.
