About CEDMO
The Central European Digital Media Observatory (CEDMO), as an independent non-partisan multidisciplinary hub, aims to identify, research and prioritise the most critical sources and causes of information disorders in Central Europe (mainly the Czech Republic, Slovakia and Poland). This international consortium was created to propose a set of short and longer-term actions, as well as recommendations to help civil society, public institutions and the private sector respond to the declining trust in key institutions and help society to resist the effect of increasing exposure to mis- and disinformation.
By interacting and coordinating with European Digital Media Observatory (EDMO) and other regional EDMO hubs in EU, CEDMO will contribute to curbing threats posed by information disorders, including disenchantment with the democratic processes, and discord in civil society in Europe, and to building community and nation-wide resilience while protecting information ecosystems.
O CEDMO
The Central European Digital Media Observatory (CEDMO) jest niezależnym, bezpartyjnym i multidyscyplinarnym hubem, którego celem jest identyfikowanie, badanie oraz priorytetyzowanie najbardziej istotnych źródeł i powodów zaburzeń informacyjnych w Europie Środkowej (głównie w Czechach, W Słowacji i w Polsce).
Nasi Partnerzy
O CEDMO
The Central European Digital Media Observatory (CEDMO) jest niezależnym, bezpartyjnym i multidyscyplinarnym hubem, którego celem jest identyfikowanie, badanie oraz priorytetyzowanie najbardziej istotnych źródeł i powodów zaburzeń informacyjnych w Europie Środkowej (głównie w Czechach, W Słowacji i w Polsce).
Nasi Partnerzy
Ponad 490 udostępnień na Facebooku miało nagranie z 17 stycznia, na którym widać mężczyznę przemawiającego z mówinicy przypominającą tę z dorocznych spotkań Światowego Forum Ekonomicznego w Davos w Szwajcarii.
W mediach społecznościowych krąży informacja, jakoby prezydent Gdańska Aleksandra Dulkiewicz “miała przekazać milion złotych na odbudowę muzeum dowódcy UPA Romana Szuchewycza”. Zdjęcie, które przy okazji jest załączane, jest prawdziwe. Jednak sama informacja – nie.
“To koniec z wymianą silników w samochodach!”, “Unia zakaże napraw aut” – alarmowały internauci i portale branżowe. Źródłem informacji ma być unijne rozporządzenie o samochodach wycofanych z eksploatacji. To nieprawdziwy przekaz. Mamy wyjaśnienie Komisji Europejskiej.
Braun zgasił świece chanukowe podczas uroczystości w Sejmie 12 grudnia 2023 roku. Działanie posła Konfederacji zostało potępione na arenie międzynarodowej, a on sam został tymczasowo wykluczony z obrad parlamentu i ukarany utratą połowy wynagrodzenia na trzy miesiące oraz diet poselskich na pół roku.
Prezydent Siemianowic Śląskich Rafał Piech przekonuje, że Wielka Brytania wycofuje rekomendację szczepień na COVID-19 dla ciężarnych. Apeluje do mediów o “pilną interwencję dziennikarską” w tej sprawie. Wyjaśniamy, dlaczego nie jest to prawdą.
Tysiące odtworzeń w mediach społecznościowych ma wideo, na którym rzekomo widać, co się dzieje w organizmie człowieka po przyjęciu szczepionki na COVID-19: że na znajdujący się w niej grafen działają fale 5G. Tylko że nagranie nie pokazuje ani cząsteczek grafenu, ani działania 5G, a samej obecności grafenu w szczepionkach do dziś nie udowodniono.
„53 kraje, które odrzuciły traktat przeciwpandemiczny WHO” – czytamy w publikacji udostępnionej 3 czerwca 2022 r.
W nagraniu widać grupkę dzieci bawiących się na plaży, któremówią po ukraińsku: „Dobry wieczór, jesteśmy z Ukrainy”, „Jesteśmy z Ukrainy i oglądamy zachód słońca”, „Chwała Banderze”, „Chwała Ukrainie”. Jedno z dzieci dodaje po rosyjsku: „Jestem człowiekiem”.
„To włoscy rolnicy też zaczeli swoje protesty!” – czytamy w publikacji z 30 lipca 2022 roku, która miała 364 tys. Wyświetleń na Facebooku. Publikacja była udostępniana również na Twitterze, gdzie zyskała 688 polubień i 30 retweetów. Towarzyszy jej nagranie, w którym widać dziesiątki zaparkowanych obok siebie traktorów, które trąbią i błyskają światłami. W filmie można również wyraźnie zauważyć włoską flagę.
„W Holandii do protestów farmerów przyłączyli się strażacy… ” – czytamy w opisie do filmu opublikowanego 12 lipca 2022 r. w poście na Facebooku. Nagranie udostępnione na Telegramie miało 2,7 tys. wejść. Widać w nim wozy strażackie i stojących na nich strażaków. Słychać syreny alarmowe.
Zdjęcia i nagranie przedstawiające rzekomy „deszcz robaków” stały się popularne w mediach społecznościowych od początku marca. Nagranie przedstawia zaparkowane na ulicy – rzekomo w Pekinie – samochody, które pokryte są małymi obiektami przypominającymi robaki.
„Na niebiesko kraje, w których samochody spalinowe będą zabronione w 2035 roku, klimatyzm” – czytamy w publikacji udostępnionej na Telegramie.
„Czarnoziem jest wywożony z obwodu Chersońskiego” – czytamy w publikacji na Facebooku z 6 marca 2023 roku. Film opatrzony został napisami po polsku „Jak minął mój tydzień” i „Obwód chersoński” oraz flagą ukraińską, co ma sugerować, że nagranie opublikował w mediach społecznościowych polski kierowca ciężarówki jako relację z transportu ładunku czarnoziemu z Chersonia do Polski. W pierwszej części filmu (od 6 do 15 sek.) widzimy ciężarówkę w trakcie załadunku ziemią, jak wynika z opisu, w rejonie Chersonia, a w drugiej części (po 15 sek.) widok na drogę z szoferki jadącej ciężarówki, opatrzony napisem „Mysłowice” i flagą polską oraz tym samym napisem „Jak minął mój tydzień”. W tle gra polska piosenka, której ma słuchać kierowca.
„WEF obiecuje zakazać niebezpiecznych jaj” – czytamy w publikacji na Telegramie 9 lutego 2023 roku, która miała 4,2 tys. wyświetleń. „Jedzenie jajek stało się nagle niebezpieczną czynnością, według globalnej elity, która twierdzi, że chce zakazać ludziom spożywania ich dla ich własnego dobra” – czytamy dalej. Podobne przesłanie było także publikowane na Facebooku i Twitterze, i było podawane dalej prawie 200 razy.
„Władimir Putin nakazuje zniszczenie wszystkich szczepionek Covid-19 w Rosji” – czytamy w publikacji udostępnionej 5 marca 2023 roku na Facebooku. Publikacja zawiera zrzut ekranu z artykułem oraz zdjęcie prezydenta Rosji, który także było udostępniane na Twitterze i Telegramie – na tej ostatniej platformie publikacja zyskała ponad 6,7 tys. wyświetleń. Treści te udostępniali także anglojęzyczni użytkownicy mediów społecznościowych, w tym amerykański użytkownik Twittera, który stwierdził, że to „wspaniała wiadomość”, i którego śledzi ponad 36 tys. osób.
Rozpowszechniane na Facebooku publikacje np. tutaj i tutaj, zawierały zrzut ekranu z tweeta wraz z fałszywym przesłaniem, w którym można było przeczytać, że Orlen „zapowiada, że od teraz wszystkie bułki do hot-dogów oraz burgerów będą wypiekane z mąki ze świerszczy”.
„Konwój ciężarówek ‘Armii Boga’ wyrusza na ‘biblijną’ misję odzyskania Teksasu na południowej granicy z Meksykiem… ” – czytamy w poście na platformie X z 27 stycznia 2024 roku. Tweet zyskał pond 80 udostępnień i dwięscie polubień. „Tysiące Amerykanów okazuje swoje wsparcie dla Patriotów Teksasu, rolnicy i kierowcy ciężarówek udają się na południową granicę, aby pokazać wsparcie dla ochrony Teksasu przed masową, nielegalną imigracją.” – głosi post na Facebooku z 28 stycznia 2024 roku.
„Tusk podczas swojej wizyty w Kijowie złożył hołd pamięci poległych banderowców” – czytamy w publikacji udostępnionej na Facebooku 22 stycznia 2024 roku wraz z nagraniem pokazujących ukraińskich mundurowych, którzy wraz z wieńcami w kolorach flagi Ukrainy i Polski maszerują przez ulicę. Następnie widać ścianę, na której widać małe portrety. Tusk maszeruje, a następnie składa ukłon pod wieńcem pod ścianą z fotografiami.
Nagranie, w którym grupa nauczycieli wyśpiewuje swój protest song, pojawiło się w polskich mediach społecznościowych pod koniec stycznia z opisem, że odnosi się do nowego rządu premiera Donalda Tuska. „Nauczyciele wściekli na Tuska, że nie dostało 1500 złotych podwyżki? Przecież powinni wiedzieć, że to była przenośnia” – czytamy w opisie postów na TikToku i Facebooku z 20 stycznia 2024 roku, dołączonych do nagrania razem ze zdjęciem Tuska. „Nauczyciele po przemówieniu Tuska na temat braku podwyżek” – czytamy w poście na Instagramie z tym samym wideo i zdjęciem. Post na TikToku miał 3,6 tys. udostępnień i 14,5 tys. reakcji, zaś tweet na platformie X (dawny Twitter) ponad 400 retweetów. [Pisownie postów oryginalne].
„Dr Elizabeth Eads – dane są bezlitosne: szczepionki na Covid-19 powodują zgodny, raka i AIDS” – czytamy w tytule nagrania opublikowanego 10 marca 2022 r. na platformie Bitchute. Wideo miało 987 udostępnień na Facebooku.
„Ludzka komórka. Jak dotąd najbardziej szczegółowy widok. Uzyskiwany z radiografii, magnetycznego rezonansu jądrowego i mikroskopii krioelektronicznej. Wygląda jak planeta w samym centrum z wszelkiego rodzaju dziwnymi stworzeniami pływającymi wokół zewnętrznych warstw. Masz w sobie cały świat i wszechświat” – czytamy w publikacji udostępnionej na Facebooku 19 kwietnia 2022 r.
Internauci porównują zdjęcie amerykańskiej celebrytki Kendall Jenner z fotografią dziewczyny w kombinezonie lotniczym. Twierdzą, że astronautka jest „najmłodszą osobą w…
Poseł Konfederacji Stanisław Tyszka stwierdził, że już od 2024 roku każdy polski obywatel będzie musiał zapłacić podatek za posiadanie samochodu spalinowego. Nie ma to potwierdzenia w faktach.
„Billboard Uniwersytetu w Greifswaldzie: «Moja linia krwi skończy się na mnie». Niemieckie kobiety są zachęcane do samosterylizacji” – czytamy w publikacji udostępnionej na Telegramie 13 sierpnia 2023 roku, która miała 4 tys. wyświetleń. Podobne posty były udostępniane na platformie X (kiedyś Twitter) oraz na Facebooku. Tego typu treści z przesłaniem „kampania aborcyjna na Uniwersytecie w Greifswaldzie” były udostępniane także wśród niemieckojęzycznych użytkowników w lipcu 2022 roku.
W polskiej sieci pojawił się kalkulator pozwalający obliczyć wysokość podatku od posiadania samochodu spalinowego. Otrzymane wyliczenia mogą przerażać, zwłaszcza właścicieli starszych modeli aut. Ale kalkulator wprowadza w błąd: bazuje na projekcie ustawy sprzed 17 lat.
Izraelskie siły prowadzą działania lądowe w Gazie w ramach działań odwetowych po ataku Hamasu 7 października 2023 roku, w którym, według izraelskich danych oficjalnych, życie straciło co najmniej 1,4 tys. osób, głównie cywilów, a ponad 240 wzięto jako zakładników.
Przerobione zdjęcie zaczęło krążyć w mediach społecznościowych w języku polskim zaledwie tydzień po wtargnięciu bojowników Hamasu ze Strefy Gazy na teren Izraela 7 października 2023 roku, co rozpoczęło bezprecedensowy atak. Bojownicy Hamasu zamordowali, według źródeł izraelskich, 1,4 tys. osób, na ogół cywili i uprowadzili ponad 220 zakładników. Według danych palestyńskiego ministerstwa zdrowia z 27 października, w wyniku izraelskich ostrzałów odwetowych w Strefie Gazy zginęło 7,326 Palestyńczyków, głównie cywilów, spośród nich wiele dzieci.
„Izrael używa bomb fosforowych zakazanych przez Konwencję Genewską na terenach zaludnionych” – czytamy w relacji udostępnionej na Facebooku 13 października 2023 roku.
„Sojusznik Polaków i wolnego świata” – czytamy w publikacji udostępnionej na Facebooku 18 czerwca 2023 roku ze zdjęciem prezydenta Rosji Władimira Putina przy pianinie w sali koncertowej, z dołączonym linkiem do YouTube. „To jest prawdziwy przyjaciel Polski, nie wierzcie w propagandę wszystkich antypolskich polityków od lewa do prawa, chcą zniszczyć wszelkie wspólne wartości sławiańskie” – czytamy w publikacji udostępnionej na Twitterze 28 czerwca 2023 roku z odnosnikiem do tego samego filmu.
Zapraszamy na kolejny webinar z cyklu “Jak, czego i po co uczyć o dezinformacji?” organizowany przez Central European Digital Media Observatory (CEDMO) w Polsce. Webinar odbędziesię 30 marca 2023 roku, online. Czas trwania: 60 minut (w tym pytania i dyskusja).
„Łuk Triumfalny w Paryżu, kultowy pomnik otwarty w 1836 roku dla upamiętnienia bohaterów wojennych i żołnierzy, którzy zginęli podczas wojen, został zniszczony gigantyczną tęczą (…)” – czytamy w tweecie, który miał blisko 2,7 tys. wyświetleń od 2 czerwca 2023 roku, i do którego dołączono krótki film, na którym widać gigantyczną wstęgę oplatającą paryski Łuk Triumfalny.
