W styczniu 2024 r. szefowa centralnego banku Rosji w wypowiedzi dla mediów stwierdziła, że „159 zagranicznych uczestników z 20 krajów” dołączyło do systemu płatniczego SPFS, rosyjskiego ekwiwalentu systemu bankowego SWIFT. W sierpniu wiele mediów, w tym rosyjska państwowa telewizja RT, błędnie przytoczyła wypowiedź, twierdząc, że 159 „krajów” wkrótce dołączy do „nowego systemu płatności BRICS”. Nowy blok gospodarek wschodzących BRICS tworzą Brazylia, Rosja, Indie, Chiny i Republika Południowej Afryki (RPA). RT później sprostowała swoje doniesienia. Wydaje się, że w publikacjach pomylono rosyjski mechanizm SPFS z inicjatywą bloku zwaną BRICS Pays dotyczącą alternatywnego systemu przesyłania wiadomości płatniczych. Rzecznik BRICS Pay przekazał AFP, że nie wie nic na temat tego by 159 krajów miało zamiar dołączyć do tej inicjatywy.
„159 krajów przygotowuje się do przejścia na nowy system płatności BRICS” – czytamy w postach na Facebooku zamieszczonych od 16 sierpnia 2024 (tutaj, tutaj, tutaj, tutaj) powołujących się na artykuł z tego samego dnia na stronie internetowej Watcher.Guru.
W innym poście cytowana jest Elwira Nabiullina, szefowa banku centralnego Rosji: „ 159 krajów jest gotowych do przyjęcia nowego systemu płatności BRICS oczekiwanego w październiku i rezygnacji z dolara amerykańskiego”.
To samo mylne stwierdzenie udostępniali użytkownicy w innych językach m.in. węgierskim, holenderskim, chińskim, rumuńskim, bułgarskim, niemieckim i słowackim, na kilka tygodni przed nadchodzącym szczytem BRICS w Kazaniu, w Rosji, w dniach od 22 do 24 października 2024 r.
Po szczycie w Johannesburgu w sierpniu 2023 roku, AFP obaliła fałszywe publikacje, według których BRICS po rozszerzeniu o sześć nowych państw będzie kontrolował 80 procent światowej produkcji ropy naftowej.
Rosja rozwija swoją własną infrastrukturę finansową, w tym przeznaczony do przelewów bankowych system SPFS oraz system kart płatniczych Mir, po tym jak niektóre z głównych rosyjskich banków zostały wykluczone ze światowego systemu płatności transgranicznych SWIFT w wyniku inwazji Rosji na Ukrainę.
BRICS rozważa tworzenie alternatywnych rozwiązań dla międzynarodowych instytucji finansowych, takich jak Bank Światowy i MFW. Moskwa wezwała kraje BRICS do wprowadzenia wspólnego systemu płatności i do większego korzystania we wzajmnej wymianie handlowej z krajowych walut członków bloku, by uwolnić się od amerykańskiego dolara.
Tzw. BRICS Pay – inicjatywa krajów członkowskich BRICS mająca na celu stworzenie „wielowalutowego cyfrowego systemu płatności międzynarodowych” – została ogłoszona w 2018 roku. Ma być „konwerterem komunikatów płatniczych między różnymi formatami”, który zgodnie z inicjatywą będzie obsługiwał systemy SPFS, SWIFT i chiński CIPS. Na stronie internetowej nie podano, kiedy system zostanie uruchomiony.
Tymczasem rosyjski SPFS już działa, nie jest też tym samym mechanizmem co BRICS Pay. Wydaje się, że publikacje mylą oba systemy.
Wiadomość, że 159 krajów dołączyło do systemu płatności BRICS jest fałszywa. Jest to błędna interpretacja artykułu ze stycznia 2024 r. cytującego szefową rosyjskiego banku centralnego Elwirę Nabiullinę, która w rzeczywistości powiedziała, że „159 zagranicznych uczestników z 20 krajów” dołączyło do rosyjskiego systemu SPFS.
Błędne doniesienia o „159 krajach”
Posty powołują się na artykuł z 16 sierpnia 2024 roku na stronie internetowej Watcher.guru, który nie podaje żadnego źródła dla tej informacji.
Fragmenty tego artykułu wydają się być identyczne z artykułem rosyjskiej państwowej grupy medialnej Sputnik z 30 stycznia 2024 r. (zarchiwizowany link), w którym podano, że Moskwa omawiała integrację SPFS z innymi krajami BRICS.
Szefowa banku centralnego Rosji Elwira Nabiullina powiedziała Sputnikowi, że „[system SPFS] jest alternatywą dla SWIFT”. Ponadto dodała: „Podobna infrastruktura istnieje w niektórych innych krajach. Prowadzimy dyskusje na temat interakcji takich platform, ale tutaj ważne jest zainteresowanie i gotowość techniczna naszych partnerów”.
Strona Watcher.Guru napisała w sierpniu: „Nabiullina stwierdziła, że system „jest alternatywą dla SWIFT”. Ponadto dodała: „Podobna infrastruktura istnieje w niektórych innych krajach. Prowadzimy dyskusje na temat interakcji takich platform, ale tutaj ważne jest zainteresowanie i gotowość techniczna naszych partnerów”.
O ile w artykule Sputnika napisane jest: „Dodała, że 159 zagranicznych uczestników z 20 krajów już dołączyło do rosyjskiego systemu”, to Watcher.Guru zmienił cytat szefowej centralnego banku Rosji na zdanie: „Według prezes centralnego banku Rosji, Elwiry Nabiulliny, 159 krajów jest gotowych do przyjęcia systemu płatności BRICS, gdy zostanie on uruchomiony”.
W dniu 10 września 2024 r. Watcher.Guru opublikował kolejny artykuł zatytułowany „BRICS potwierdza, że 159 uczestników przyjmie nowy system płatności” bez skorygowania wcześniejszego artykułu. Wrześniowy artykuł mówi już prawidłowo o „159 uczestnikach”, ale nadal wydaje się mylić mechanizm BRICS Pay z rosyjskim SPFS.
SPFS jest rzeczywiście używany w niektórych krajach. Według agencji TASS z systemu korzystają m.in. banki z Armenii, Kuby i Kazachstanu (zarchiwizowany link).
AFP zapytała BRICS Pay o plany dołączenia do mechanizmu 159 krajów. „Nie dysponujemy żadną wiedzą o planach wdrożenia (BRICS Pay przyp.red.) w 159 krajach, jak wspomniano we wprowadzających w błąd postach w mediach społecznościowych” – odpowiedział w mailu do AFP z 6 września 2024 roku rzecznik BRICS Pay. „Prace nad BRICS Pay rzeczywiście postępują, ale będzie to stopniowy i sekwencyjny rozwój” – dodał.
RT sprostowała swój błąd i przeprosiła
Jak zauważyli dziennikarze AFP fact check z redakcji w Hongkongu, to samo przesłanie było również rozpowszechniane w języku chińskim w publikacjach na X, które powoływały się na informacje państwowej rosyjskiej telewizji RT (dawniej Russia Today).
Przy użyciu odwrotnego wyszukiwania obrazów, AFP wyszukała nagranie zamieszczone w chińskich postach i dotarła do sprostowania opublikowanego przez konto RT na chińskim serwisie Weibo, w którym przyznała się do błędu pisząc, że „159 krajów przyjmie nowy system płatności BRICS” (zarchiwizowany link).
Przytaczamy fragmenty sprostowania: „17 sierpnia 2024 r. Russia Today (RT) opublikowała na swoim oficjalnym koncie Weibo treść wiadomości – ‘159 krajów przyjmie nowy system płatności BRICS’. Po weryfikacji okazało się, że była to fałszywa wiadomość” – czytamy we wpisie RT zamieszczonym 22 sierpnia. „Przepraszamy za opublikowanie tych niedokładnych informacji” – dodano.
