W polskich mediach społecznościowych krąży pismo rzekomo dowodzące, że prezydent Ukrainy nakazał zniszczenie akt lokalnych współpracowników firmy, która miała wytwarzać broń biologiczną. Błędy w dokumencie wskazują, że jest fałszywy.
Zdjęcie rzekomego dokumentu skierowanego od Oddziałowego Archiwum Państwowego Ministerstwa Obrony Ukrainy do Służby Bezpieczeństwa Ukrainy (SBU) pojawiło się w polskich mediach społecznościowych w październiku – ale, jak się okazuje, nie po raz pierwszy. Informuje o dekrecie, który rzekomo miał wydać 24 lutego 2022 roku, a więc w dzień rosyjskiej inwazji na Ukrainę, prezydent Wołodymyr Zełenski. Miał nakazać zniszczenie akt osobowych wszystkich pracowników trzech ukraińskich instytucji (Centrum Zdrowia Publicznego, Ukraińskiego Instytutu Zwalczania Chorób Zakaźnych, Żytomierskiego Regionalnego Centrum Kontroli i Ochrony Zdrowia), którzy współpracowali z naukowcami z amerykańskiej firmy technologicznej Metabiota.
Treść pisma współgra z krążącą przed inwazją narracją rosyjskiej propagandy o tym, że na Ukrainie są amerykańskie tajne laboratoria wojskowe, które wytwarzają broń biologiczną. Amerykańskie władze temu zaprzeczają. Jak tłumaczyliśmy w Konkret24, Stany Zjednoczone na mocy umowy z 2005 roku współpracują z Ukrainą w ramach Biological Threat Reduction Program (z ang. Program Redukcji Zagrożeń Biologicznych), który ma na celu przeciwdziałanie zagrożeniom wynikającym z chorób zakaźnych. Program jest prowadzony przez Defense Threat Reduction Agency (z ang. Agencja Redukcji Zagrożeń Obronnych, DTRA) podległą Pentagonowi i nie dotyczy współpracy tylko z Ukrainą, ale również z innymi państwami, m.in. z Rosją. Agencja współpracuje z wieloma firmami. Jedną z nich jest wymienione w piśmie przedsiębiorstwo Metabiota, które według informacji na swojej stronie internetowej prowadzi badania nad przyczynami i dynamiką wirusów oraz opracowuje nowe metody łączące modelowanie epidemiologiczne z naukami społecznymi. W marcu brytyjski tabloid “Daily Mail” opublikował e-maile rzekomo pochodzące z laptopa Huntera Bidena, syna prezydenta Stanów Zjednoczonych. Mają udowadniać, że pomógł on “zabezpieczyć miliony dolarów dla Metabioty”.
Dokument, którego źródłem jakoby było Oddziałowe Archiwum Państwowe Ministerstwa Obrony Ukrainy, krąży w sieci z przekazem, że prezydent Ukrainy chciał zatuszować rzekomą aferę i wydał polecenie zniszczenia dokumentów obciążających jego kraj i Stany Zjednoczone, by nie trafiły w niepowołane ręce.
Do pisma “dotarł” rosyjski portal
Jak sprawdziliśmy, po raz pierwszy pismo pojawiło się w czerwcu 2022 roku na Telegramie rosyjskiego dziennika “Izwiestia”. Wpis został wyświetlony ponad 405 tys. razy. Tłumaczono w nim, że do redakcji przesłano ten dokument, ale nie wyjaśniono, kto był nadawcą. Wpis “Izwiestii” szybko został omówiony przez inne rosyjskie media, między innymi przez portal Tsargrad.tv – powiązany z Kremlem i rosyjskimi służbami. Z kolei portal rosyjskiej telewizji Ren TV, informując o dokumencie, napisał, że w ten sposób Stany Zjednoczone starają się ukryć działalność swoich laboratoriów na Ukrainie i nie wykluczone, że cześć ukraińskich naukowców tam pracujących mogła zostać zabita.
Liczne błędy językowe
Autentyczność pisma sprawdziły serwisy The Insider, Stopfake.org czy Unian.net. Stwierdziły, że został sfałszowany. Jak sprawdziliśmy, treść jest nieudolnie przetłumaczona na język ukraiński z rosyjskiego. W dokumencie są liczne błędy:
– w lewym, górnym rogu użyto skróconej nazwy “Ministerstwo Obrony”, a nie oficjalnej: Ministerstwo Obrony Ukrainy;
– w prawym górnym rogu jest adres siedziby SBU w Kijowie, jednak skrót “ul.” jest napisany po rosyjsku, zamiast po ukraińsku; podobnie jak skrót od słowa “miasto”;
– drugi człon pełnej nazwy SBU pisze się małą literą, a w dokumencie użyto wielkiej;
– według źródła, na które powołuje się The Insider, potwierdzenie rejestracji pisma w elektronicznym systemie archiwizacji powinno być umieszczone na dole dokumentu, a nie na górze;
– powołano się na przepis z zarządzenia szefa SBU, który dotyczy prowadzenia działań wojennych i rozmieszczenia wojsk, a nie kwestii niszczenia akt osobowych pracowników placówek medycznych;
– w piśmie napisano “akt osobowych” po rosyjsku, zamiast po ukraińsku.
Jak poinformował w serwisie Voxukraine.org Wasyl Turczyk, dyrektor Oddziałowego Archiwum Państwowego Ministerstwa Obrony Ukrainy, wymienione w piśmie placówki medycznie nie podlegają jego instytucji i nie muszą dostarczać jej dokumentów do zarchiwizowania. Dodał, że jego archiwum nie dysponuje specjalnie zabezpieczonymi urządzeniami do tworzenia pism z klauzulą “tajne”.
