Artykuł udostępniany tysiące razy w mediach społecznościowych od 2017 roku, a w ostatnich miesiącach ponownie publikowany na Facebooku, bezpodstawnie twierdzi, że soda oczyszczona jest „skutecznym” środkiem leczniczym na nowotwory. Jednak specjaliści, z którymi rozmawiała AFP, zwracają uwagę, że nie ma naukowych dowodów na skuteczność działania tej substancji na komórki rakowe u ludzi. Stosowanie sody może być nawet niebezpieczne – ostrzegają.
„Soda oczyszczona skutecznym środkiem leczniczym na nowotwory” – czytamy w publikacji na Facebooku z 9 grudnia 2022 i 29 grudnia odsyłającej do artykułu na stronie Stolica Zdrowia. Artykuł ilustruje zdjęcie miseczki z białym proszkiem, mającym być sodą oczyszczoną (zwaną też wodorowęglanem sodu), popularną substancją używaną do gotowania, sprzątania, ogrodnictwa, a nawet jako trucizna.
Artykuł pojawił się polsku kilka lat temu. Według danych narzędzia CrowdTangle służącego do sprawdzania zasięgów, publikacja zyskała w ciągu tego okresu ponad 7 tys. udostępnień na Facebooku. Najstarsza publikacja, którą AFP odnalazła, pochodzi z 30 kwietnia 2017 roku. Liczne błędy stylistyczne i gramatyczne w tekście pozwalają nam przypuszczać, że artykuł ten jest tłumaczeniem wykonanym przy użyciu programu translatorskiego.
Zrzut ekranu z Facebooka wykonany przez AFP 30 stycznia 2023 r.Na końcu artykułu dołączony jest link do artykułu źródłowego ze strony Healthy Food Team, ale link już nie działa. Aby odnaleźć artykuł, o którym mowa, przeszukaliśmy archiwa internetowe tej strony przy użyciu Wayback Machine (tłumaczymy jak to można zrobić w tutorialu AFP) i znaleźliśmy artykuł w języku angielskim, który pochodzi z 2015 roku i jest identycznym artykułem co tekst w języku polskim. Z kolei tekst ten nawiązuje do artykułu opublikowanego w tym samym roku na jeszcze innej stronie Complete health and happiness.
„Istnieje sposób leczenia raka oparty wyłącznie o powszechnie dostępny składnik – sodę oczyszczoną” – czytamy w artykule po polsku.
Artykuł przytacza dane badania opublikowanego w 2009 roku i przeprowadzonego „na myszach”. Jego autorzy mieli zauważyć „że wodorowęglan sodu może zatrzymać rozwój nowotworu. Wszystko to za sprawą jego działania alkalizującego”.
Artykuł powołuje się również na książkę “Dr Sircusa”, który przytacza przypadek „ jednego z jego z pacjentów, który wyleczył się z raka prostaty za pomocą mieszanki melasy i sody oczyszczonej. (…) Można przygotować domową kurację na bazie sody oczyszczonej. Będziesz potrzebował do tego jeszcze syropu klonowego, melasy, lub miodu. Za pomocą jednego z tych składników skutecznie dostarczysz do swojego ciała lecznicze składniki sody oczyszczonej” – czytamy w artykule.
Podobne zalecenie by stosować mieszankę sody oczyszczonej wymieszanej z syropem klonowym jako środek na leczenia raka krąży również w artykułach publikowanych na Facebooku w języku niemieckim. Treści zostały zweryfikowane przez naszych kolegów z niemieckiego serwisu fact-checkingowego Faktencheck tutaj.
Brak naukowych dowodów na skuteczność sody oczyszczonej w leczeniu nowotworów u ludzi
Jednak lekarze, z którymi rozmawiała AFP, przestrzegają przed stosowaniem tego typu metody. Przekazali nam, że nie ma żadnych naukowych dowodów na to, że soda oczyszczona, przyjmowana pojedyńczo lub w połączeniu z syropem klonowym, ma jakiekolwiek właściwości terapeutyczne w leczeniu nowotworów. W niektórych przypadkach przyjmowanie tej substancji przez chorych na raka może nawet prowadzić do nieoczekiwanych skutków ubocznych i niepożądanych interakcji z innymi lekami – ostrzegają.
– Obecnie brak jest dowodów klinicznych na skuteczność doustnych terapii z zastosowaniem wodorowęglanu sodu – przekazał AFP 9 stycznia ekspert w dziedzinie biologii medycznej i badań naukowych Piotr Rzymski z Zakładu Medycyny Środowiskowej Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu.
– Stosowanie substancji jako leku w oparciu o wyniki uzyskane na modelach zwierzęcych jest nieodpowiedzialne i niebezpieczne. Może przyczynić się do pogorszenia stanu zdrowia pacjenta, a nawet jego śmierci – przekazał AFP 23 stycznia dr hab. Tomasz Cichoń, z Narodowego Instytut Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie w Gliwicach, kierujący Centrum Badań Translacyjnych i Biologii Molekularnej Nowotworów.
– Badania przedkliniczne to jedynie pierwszy etap na długiej drodze, jaką musi pokonać substancja wykazująca pewne właściwości przeciwnowotworowe do tego, aby stać się lekiem przeciwnowotworowym – dodaje.
Proces badań i rozwoju nowego leku jest rzeczywiście długi i złożony. Po pracach laboratoryjnych (polegających na opracowaniu składu chemicznego nowego produktu), następuje faza badań przedklinicznych (podczas których bada się skuteczność i toksyczność na komórkach in vitro oraz in vivo), a następnie badania kliniczne – podczas których badany produkt podaje się ludziom. Badania kliniczne rozłożone są na cztery fazy – I, II, III i IV.
Niemieckie Centrum Badań nad Nowotworami (DKFZ) z siedzibą w Heidelbergu, na swojej stronie internetowej obala twierdzenie według którego soda oczyszczona (lub proszek do pieczenia) pomaga w walce z rakiem. „Wodorowęglan sodu i proszek do pieczenia nie należą do stosowanych terapii nowotworowych popartych dowodami naukowymi” – pisze ten ośrodek badawczy. „Jak dotąd brak jest wyników z badań klinicznych z udziałem pacjentów chorych na nowotwory. Jest to zatem «metoda niesprawdzona». Wyników takich badań (na myszach – przypis. redakcji ) nie można tak po prostu przenieść na ludzi. Wymaga to badań klinicznych przeprowadzonych u chorych na nowotwory”.
Również brytyjskie centrum naukowe badań nad nowotworami Cancer Research UK, stwierdza, że nie zostały opublikowane badania kliniczne na temat skuteczności stosowania sody oczyszczonej jako leku na nowotwory. W niewielkim dziewięcioosobowym badaniu klinicznym, przeprowadzonym w USA w 2013 roku, sprawdzano, czy soda oczyszczona może złagodzić ból związany z chorobą nowotworową. Badanie nie przeszło jednak do drugiej fazy badań klinicznych i nie przyniosło żadnych wyników.
Badanie z 2009 roku, ale na myszach
Omawiana przez nas publikacja cytuje badanie opublikowane w 2009 roku w czasopiśmie naukowym Cancer Research. Badanie prowadzone było na „myszach”, którym podawano „porcje wodorowęglanu sodu”. Autorzy badania „spostrzegli, że podniesienie poziomu pH ich ciała oddziałuje na rozwój i rozprzestrzenianie się komórek rakowych.” – czytamy w artykule po polsku który analizujemy.
Rzeczywiście w 2009 roku takie badanie dotyczące zastosowania wodorowęglanu sodu zostało przeprowadzone, praca została opublikowana w 2009 roku w fachowym czasopiśmie naukowym Cancer Research. Badano czy „zastosowanie wodorowęglanu sodu może mieć wpływ na rozwój nowotworów wszczepionym u myszy poprzez alkalizację zewnątrzkomórkowego środowiska guzów litych.” – tłumaczy brytyjskie centrum Cancer Research UK.
Równowaga kwasowo-zasadowa jest podstawowym czynnikiem prawidłowego przebiegu procesów metabolicznych w organizmie. Optymalny zakres pH krwi naszego organizmu, dla większości procesów przemiany materii, wynosi 7,35-7,45. Natomiast środowisko guzów litych jest na ogół kwaśne.
– Praca dotyczyła zastosowania wodorowęglanu sodu w celu alkalizacji zewnątrzkomórkowego środowiska guzów litych, które jest na ogół kwaśne – tłumaczy Rzymski.
– Dowody z badań przedklinicznych wskazują, że może on neutralizować odczyn zewnętrzkomórkowego środowiska guza i potencjalnie zmniejszać ryzyko powstawania przerzutów (czyli nowych ognisk choroby powstających poprzez odrywanie się komórek nowotworowych od guza.) – zauważa Rzymski.
– Podniesienie pH w guzie, podobnie jak zwiększenie utlenowania, zwiększa skuteczność stosowanych chemioterapeutyków – dodaje Cichoń, podkreślając że to tylko „terapia eksperymentalna”, znajdująca się „na etapie badań przedklinicznych, in vitro na hodowlach tkankowych i in vivo na modelach zwierzęcych.”
– Podstawowym problemem (metody), byłaby prawdopodobna konieczność podawania bardzo wysokich dawek u ludzi, by wywołać efekt w miejscu występowania guza – podkreślił Rzymski.
Substancja rozkłada się w żołądku, wątrobie i jelitach
Podstawowym problemem takiej metody jest też droga podawania wodorowęglanu sodu. – Musiałaby być bezpośrednia, a nie doustna. Badacze którzy badanie przeprowadzili sugerują, że ewentualne zastosowanie takiej terapii, np. w oparciu o metodę TACE, (skrót od ang. transcatheter arterial chemoembolization) polegających na wstrzykiwaniu bezpośrednim substancji wymagałoby i tak skojarzenia z dostępnymi terapiami przeciwnowotworowymi – podkreśla Rzymski.
Podany doustnie wodorowęglan jest wydalany z organizmu, przekazał AFP 12 stycznia Cyrus Khandanpour, profesor Szpitala Uniwersyteckiego Schleswig-Holstein (UKSH) w Lubece. Przyjmowanie sody oczyszczonej i syropu klonowego doustnie „jest bezużyteczne. Przyjęta doustnie mieszanina rozkłada się w żołądku, wątrobie i ostatecznie w jelitach. ”Rzekome składniki aktywne nie dotarłyby więc nawet do tkanki nowotworowej. „Gdyby istniało takie proste lekarstwo na raka, z pewnością zastosowalibyśmy je” – dodał onkolog.
Mysz w laboratorium: Wyniki badań laboratoryjnych (przedklinicznych) na myszach nie mogą być przenoszone na ludzi bez dalszych badań klinicznych. Ostrzeżenie o ewentualnych skutkach ubocznych
Na końcu artykułu zamieszczone jest ostrzeżenie o konieczności zachowania „ostrożności” przy stosowaniu kuracji na bazie sody oczyszczonej, która może powodować „zaburzenia metabolizmu i elektrolitów” oraz „powodować obrzęki, a w niektórych przypadkach problemy z sercem i ciśnieniem krwi.”
Niemieckie centrum DKFZ potwierdza, że przyjmowanie wodorowęglanu sodu może powodować działania niepożądane i wchodzić w interakcje z innymi lekami. Przedawkowanie może spowodować nudności, wymioty, biegunkę, osłabienie mięśni, skurcze, wysokie ciśnienie krwi lub kamienie nerkowe.
Onkolog, profesor Jutta Hübner, ze Szpitala Uniwersyteckiego w Jenie, przewodnicząca grupy roboczej ds. profilaktyki chorób nowotworowych Niemieckiego Towarzystwa Onkologicznego, powiedziała AFP 11 stycznia 2023 r., że wodorowęglan sodu może zaburzyć równowagę kwasowo-zasadową w organizmie. Może to mieć wpływ na skuteczność działania innych leków, które są w dużym stopniu zależne od poziomu kwasowości i zasadowości w żołądku i jelitach. „Dlatego też stanowczo odradzałbym każdemu pacjentowi, który przyjmuje różne inne leki, na przeprowadzanie tego typu eksperymentów” .
Kim jest „Dr Sircus”?
Artykuł po polsku powołuje się na osobę przedstawianą jako „Doktor Sircus” lub w skrócie „Dr Sircus”. Wyszukiwanie w wyszukiwarce Google’a dla słowa kluczowego „Sircus” pokazuje, że „Dr Sircus”, a dokładniej „Dr Mark Sircus” jest autorem wielu książek w różnych językach, m.in. po polsku,angielsku. Na swoim koncie na Instagramie przedstawia się on jako „akupunkturzysta, lekarz medycyny orientalnej i pastoralnej” oraz jako „naturalny lekarz alopatyczny”. Proponuje on „leczenie chorób i nowotworów w sposób naturalny” – czytamy w opisie konta.
Swoje usługi oferuje drogą online. „Dr Sircus przyjmuje pacjentów za pośrednictwem swojej kliniki online.” – czytamy na jego stronie internetowej. Można przeczytać również, że „Sircus został przeszkolony w zakresie akupunktury i medycyny orientalnej w Santa Fe Institute of Traditional Medicine oraz New England School of Traditional Medicine w Bostonie. ”Miał pracować w Centralnym Szpitalu Publicznym w Pochutla w Meksyku a także, że należy do zespołu doradców jako „badacz ” w placówce o nazwie Da Vinci College of Holistic Medicine w Larnace, na Cyprze. Na stronie wymienionych jest jeszcze siedmiu innych naturopatów, osteopatów, z których żaden nie posiada tytułu doktora nauk medycznych w rozumieniu polskiego prawa.
Sircus w swojej książce powołuje się niejednokrotnie na włoskiego lekarza Tullio Simonciniego, zwolennika tej samej metody z sodą oczyszczoną. Jak podają włoskie media, w 2006 roku sąd we Włoszech skazał Simonciniego na cztery lata i cztery miesiące więzienia za leczenie sodą oczyszczoną trzech pacjentów z zaawansowanym nowotworem, którzy wkrótce po kuracji zmarli. Włoska Izba lekarska w tym samym roku pozbawiła Tullio Simonciniego prawa wykonywania zawodu lekarza. W 2022 roku gazeta Corriera della Sera informowała, że został on ponownie sądzony za nielegalne praktyki. Zarzucono mu, że za pośrednictwem WhatsApp i Skype przepisywał albańskim pacjentom zabiegi z użyciem wodorowęglanu sodu.
Wniosek : Nie ma dowodów naukowych na to, że soda oczyszczona lub wodorowęglan sodu jest skutecznym sposobem na leczenie choroby nowotworowej. Wcześniejsze badania na myszach wykazały, że soda oczyszczona może jedynie zatrzymać progresję przerzutów. Jednak do tej pory nie przeprowadzono badań klinicznych na ludziach.
