Podczas gdy wykorzystanie mniszka lekarskiego w medycynie tradycyjnej jest dobrze udokumentowane, nie wykazano, aby roślina i jej korzenie „leczyły raka w ciągu 48 godzin”, jak wynika z przesłania zawartego w artykule setki razy udostępnianego w mediach społecznościowych od 2023 roku. Artykuł powołuje się na kanadyjskie badanie, które zostało przeprowadzone in vitro, a nie na organizmie ludzkim. Do tej pory nie przeprowadzono żadnych badań na ludziach z wykorzystaniem mniszka lekarskiego, które wykazałyby taki efekt. Nie jest to także skuteczne lekarstwo na raka, jak przekazali agencji AFP eksperci.
„Nikt nie mówi o tym leku, który zabija raka w 48 godzin” – czytamy w artykule opublikowanym 13 kwietnia 2023 roku. W publikacji możemy dalej przeczytać, że grupa kanadyjskich naukowców odkryła roślinę, która potencjalnie może zniszczyć raka w ciągu dwóch dni. „Informacje zostały odkryte na Uniwersytecie Windsor” – czytamy, oraz, że „olejek z mniszka lekarskiego skutecznie leczy wiele rodzajów nowotworów” np. białaczkę, raka trzustki, jelita grubego oraz białaczkę szpikową.
W artykule, który został usunięty, przytoczono przypadek mężczyzny, który rzekomo wyleczył się z raka pijąc herbatę z korzenia mniszka lekarskiego. Publikacja była udostępniana na Facebooku ponad 149 razy.
„Korzeń mniszka lekarskiego może być pomocny w profilaktyce, a nawet w leczeniu raka białaczki, trzustki, piersi i prostaty i czerniaka, co potwierdzają badania” – czytamy w publikacji na Telegramie, którą wyświetlono ponad 7 tys. razy.
Podobne trteści o mniszku lekarskim krążyły w sieci w języku szwedzkim, greckim, francuskim, koreańskim i chorwackim.
Podczas gdy badanie kanadyjskich naukowców rzeczywiście wykazało obiecujące efekty z ekstraktu mniszka lekarskiego na komórki nowotworowe, to badanie to zostało przeprowadzone jedynie metodą in vitro i nigdy nie zostało potwierdzone w dalszych badaniach klinicznych. Jedna z autorek badania, Caroline Hamm, nazwała twierdzenie, że herbata może leczyć raka lepiej niż chemioterapia jest „bezpodstawnym”. Powiedziała też, że ci, którzy przerwą leczenie nowotworów piciem herbaty „mogą umrzeć”. Badania naukowe nie dowiodły jeszcze korzyści płynących ze stosowania mniszka lekarskiego (lub wyciągu z niego) w leczeniu raka u ludzi.
Kilku ekspertów przekazało agencji AFP, że nie ma badań na ludziach, które wykazałyby, że ekstrakt z korzenia mniszka lekarskiego lub herbata mogą leczyć raka lub, że są bardziej skuteczne niż chemioterapia.
Autorzy badania Uniwersytetu Windsor ostrzegają przed jego ograniczeniami
Jak ustaliła agencja AFP, artykuł dotyczy badania (wersja zarchiwizowana) przeprowadzonego przez Uniwersytet Windsor w Kanadzie, które zostało opublikowane w lutym 2012 roku w czasopiśmie naukowym PLOS One. Zaobserwowano w nim, że ekstrakt z korzenia mniszka lekarskiego jest skuteczny w zabijaniu tkanek w trzech liniach komórkowych przewlekłej białaczki mielomonocytowej (CMLL) – innymi słowy, badano efekt in vitro tego ekstraktu na komórki nowotworowe białaczki CMLL.
Naukowcy Pamela Ovadje, Caroline Hamm i Siyaram Pandey stwierdzili w tym badaniu, że ekstrakt z korzenia mniszka lekarskiego ma „ogromny potencjał jako nietoksyczna i skuteczna alternatywa dla konwencjonalnych metod chemioterapii obecnie dostępnych”.
Wprawdzie wyniki badania wskazują na osłabienie, czy śmierć niektórych komórek po 48 godzinach, to jednak badanie nie zostało przeprowadzone ani na zwierzętach, ani na ludziach, a jedynie in vitro (na szkle) – w kulturach komórkowych – a zatem jego wnioski nie mogą być odnoszone wobec ludzi bez przeprowadzenia dalszych badań.
Stowarzyszenie na Rzecz Dobrej Praktyki Badań Klinicznych w Polsce wyjaśnia na swojej stronie, że zanim nowa substancja trafi w ręce lekarzy i będzie powszechnie stosowana jako lek, musi przejść „wszechstronne testy laboratoryjne, próby na zwierzętach doświadczalnych i trzy fazy badań z udziałem ludzi, czyli badań klinicznych”.
„Badanie in vitro nie wystarczy, by stwierdzić, że takie leczenie jest skuteczne” – przekazał w rozmowie telefonicznej z agencją AFP 2 lutego 2023 roku Evangelos Filopoulos, prezes Hellenic Cancer Society.
W treści wprowadzającego w błąd artykułu możemy też przeczytać, że „ten lek roślinny jest testowany w fazie pierwszego badania klinicznego w leczeniu białaczki lub chłoniaka”.
Badania kliniczne pod kierunkiem dr Caroline Hamm z Windsor Regional Hospital rozpoczęły się w kwietniu 2013 roku. W badaniach ekstrakt z korzenia mniszka lekarskiego podawano 30 pacjentom z opornymi na leczenie nowotworami krwi, przede wszystkim chorym na białaczkę. Osoby te były w ostatecznym stadium choroby, a inne metody leczenia okazywały się nieskuteczne.
Badania kliniczne zakończyły się pięć lat później.
Siyaram Pandey, jeden ze współautorów badania przekazał agencji AFP 17 stycznia 2023 roku, że badanie zakończono z powodu braku funduszy.
Jeśli chodzi o badania opublikowane w czasopiśmie PLOS One, Pandey przekazał AFP, że jest „badaczem, a nie onkologiem”, więc może prowadzić „tylko badania przedkliniczne, czyli eksperymenty na komórkach nowotworowych na szalce Petriego (in vitro) i na modelach zwierzęcych”. Dodał też, że „badania pokazują, że DRE (ekstrakt z korzenia mniszka lekarskiego) jest bardzo skuteczny w zabijaniu komórek nowotworowych. Jest wysoce selektywny wobec komórek nowotworowych i nie wpływa na zdrowe komórki. Pod tym względem jest lepszy niż wiele leków stosowanych w chemioterapii” – przekazał AFP. „Nie mogę jednak powiedzieć nic na temat jego wpływu na pacjentów chorych na raka. Tylko onkolog lub pracownik służby zdrowia może udzielić takiej odpowiedzi” – wyjaśnił.
Już w 2012 roku Caroline Hamm ostrzegała w artykule dla CBC News (wersja zarchiwizowana), że picie herbaty z ekstraktem z korzenia mniszka lekarskiego może „zarówno zaszkodzić jak i przynieść korzyści” oraz może kolidować z regularnie prowadzoną chemioterapią.
Inny artykuł opublikowany również na stronie CBC News w 2017 roku (wersja zarchiwizowana) komentował falę dezinformacji, która nastąpiła po publikacji pracy dr Hamm o wyciągu z korzenia mniszka lekarskiego. „Co tydzień otrzymuję emaile od ludzi na całym świecie, którzy chcą przerwać swoje rutynowe leczenie i przyjmować (ekstrakt z mniszka lekarskiego) z powodu tych bezpodstawnych twierdzeń. Jeśli w to uwierzą, mogą umrzeć”.
Zapytana w 2021 roku przez agencję AFP, dr Hamm powiedziała, że „większość (chorych na raka) ludzi nie reaguje” na leczenie ekstraktem z korzenia mniszka lekarskiego.
Agencja AFP poprosiła o komentarz kilku naukowców na temat badania z 2012 roku. „Wyniki tego badania są prawdopodobnie prawdziwe, ale dostarczają bardzo mało informacji” – przekazał agencji AFP 13 stycznia 2023 roku Raphael Itzykson, profesor hematologii szpitala Saint Louis w Paryżu. „Badanie zostało przeprowadzone in vitro na wysoce sztucznych modelach. Badanie in vitro zapewnia niewystarczający poziom dowodów”, w przeciwieństwie do badania in vivo, tj. na żywych istotach.
Co więcej, stosowane w takich badaniach stężenia ekstraktu z mniszka lekarskiego są niezwykle wysokie. „Według literatury picie herbaty z mniszka lekarskiego ma działanie terapeutyczne. Problem polega na tym, że ekstrakt, o którym mowa w badaniu z 2012 roku, jest wysoce skoncentrowany w substancjach czynnych: nie ma możliwości porównania stężenia tego ekstraktu z herbatą ziołową” powiedział naukowiec.
„Aby uzyskać takie samo stężenie u ludzi, pacjent musiałby wypić co najmniej wiadro herbaty” – powiedział AFP 13 stycznia profesor Rick Schots, kierownik oddziału hematologii w Szpitalu Uniwersyteckim w Brukseli. „Badania przeprowadzone in vitro, tj. na liniach komórkowych, pokazują, że komórki rakowe umierają. Ale zastosowane stężenia ekstraktu z korzenia mniszka lekarskiego są znacznie wyższe niż te, które można stosować u ludzi” – dodał Schots.
Poza tym, badanie dotyczy CMML, czyli specyficznej formy nowotworu krwi. Nawet gdyby istniało badanie potwierdzające korzyści z leczenia tej choroby za pomocą terapii opartej na wyciągu z korzenia mniszka lekarskiego, nie oznacza to, że taka terapia byłaby skuteczna w przypadku innych form raka. „Istnieją różne rodzaje nowotworów i, w zależności od ich zróżnicowania molekularnego, różne na nie leki. Nie wszystkie leki są skuteczne przeciwko wszystkim rodzajom raka” – wyjaśnia Evangelos Filopoulos.
AFP próbowała skontaktować się z Pamelą Ovadje, o której mowa w polskim artykule, ale do tej pory nie uzyskaliśmy odpowiedzi. Według artykułu CBC z 2015 roku, Pamela Ovadje otrzymała nagrodę Mitacs Award for Outstanding Innovation-Postdoctoral, która jest organizacją non-profit współpracującą z uniwersytetami, rządami i firmami w Kanadzie. Ovadje została wyróżniona za „pracę, którą wykonała, badając właściwości przeciwnowotworowe kilku naturalnych ekstraktów, w tym mniszka lekarskiego”. W artykule możemy przeczytać, że badaczka początkowo była sceptyczna co do tego, by mniszek lekarski miał nierozpoznane właściwości.
Artykuł wspomina również naukowca o imieniu Sciarra Pandi – nie znaleźliśmy nigdzie tej osoby podczas naszego śledztwa. Nazwisko jednak jest podobne do naukowca, którego wcześniej cytowaliśmy – Siyarama Pandey’a. Możliwe, że ktoś pomylił się przy jego pisaniu.
Co więcej, portal Demagog, który również zajmuje się weryfikacją faktów, odkrył, że badania Pandeya i Ovadje stały się motywacją do założenia firmy sprzedającej suplementy – Windsor Botanical Therapeutics. Ovadje współpracowała także przy projektach z partnerami takimi jak Advanced Orthomolecular Research, firmą zajmującą się sprzedażą suplementów propagującą medycynę ortomolekularną, której założenia nie są zgodne z podejściem naukowym.
Jak dotąd nie ma dowodów na to, że mniszek lekarski jest skuteczny w walce z rakiem u ludzi
Według artykułu, mniszek lekarski może być stosowany w leczeniu kilku nowotworów. Jednak lekarze, z którymi rozmawiała agencja AFP, twierdzą, że obecnie nie ma dowodów naukowych potwierdzających skuteczność ekstraktu z korzenia mniszka lekarskiego w jakiejkolwiek formie, w leczeniu raka u ludzi.
„Nie odkryto jeszcze takiego leku, który mogłby być stosowany w leczeniu wszystkich nowotworów” – przekazał AFP w 2021 roku prof. Myung Seung-Kwon z Narodowego Centrum Raka w Korei Południowej. „Rak leczony jest różnymi sprawdzonymi metodami, w tym m.in. chemioterapią, chirurgią lub radioterapią”.
„Aby udowodnić, że dana substancja jest skuteczna w walce z rakiem, musi ona zostać przetestowana nie tylko w badaniach laboratoryjnych oraz w badaniach na zwierzętach, ale także w wielu badaniach z udziałem tysięcy uczestników” – powiedział.
Istnieje niewiele badań nad skutecznością wyciągu z korzenia mniszka lekarskiego przeciwko nowotworowi CMML. „Są dość stare i nie wydają się być zakończone badaniami klinicznymi. Większość została opublikowana w nieznanych czasopismach” – przekazał AFP 12 stycznia 2023 r. hematolog Manuel Cliquennois, dyrektor regionalny ośrodków opieki we Francuskim Centrum Krwi.
Jeśli chodzi o badanie Caroline Hamm, Sirayama Pandey’a oraz Pameli Ovadje z 2012 r., opublikowane w uznanym czasopiśmie naukowym, Manuel Cliquenois uważa, że zawiera ono „problemy z recenzją”, czyli oceną.
Memorial Sloan Kettering Cancer Center, główny ośrodek badań nowotworów w USA, stwierdza na swojej stronie, że „potrzebne są badania kliniczne w celu określenia warunków, w których mniszek lekarski może być bezpieczny i skuteczny” dla chorych pacjentów.
„Gdyby istniało potencjalne zastosowanie, przemysł farmaceutyczny zbadałby ekstrakt z korzenia mniszka lekarskiego jako środek leczniczy. Wszyscy szukają leków przeciwnowotworowych, ale nie ma zaawansowanych badań nad korzeniem mniszka lekarskiego” – mówi Evangelos Filopoulos.
Są jednak leki, które były stosowane w chemioterapii, „wytwarzane ze świerku, ale mówimy tu o bardzo dużych dawkach” – mówi Filopoulos.
W mediach społecznościowych krąży wiele treści dotyczących lekarstw na poważne schorzenia, niektóre z nich były przedmiotem artykułów zweryfikowanych przez agencję AFP.
