Znaczenie problemu dezinformacji
Zdecydowana większość mieszkańców badanych krajów (79%) uważa problem dezinformacji za ważny. Najbardziej istotny jest on dla mieszkańców Słowenii i Finlandii, a najmniej dla mieszkańców Polski i Słowacji. W Polsce jest również najwięcej osób, a konkretnie 10%, które uważają temat dezinformacji za zupełnie nieistotny. Znaczenie problemu dezinformacji jest silniej postrzegane przez osoby powyżej 55 roku życia, a w grupie wiekowej 66 lat i więcej aż 87% populacji uważa ten temat za ważny. Podobny wpływ ma również wykształcenie. Osoby z dyplomem ukończenia studiów wyższych również częściej (83%) uważają dezinformację za problem, którym należy się zająć.
Zagrożenie dla bezpieczeństwa kraju wynikające z dezinformacji
Taki sam odsetek osób, które uważają dezinformację za problem, uważa również, że dezinformacja zagraża bezpieczeństwu kraju. W tym przypadku różnice między krajami są większe i nie zawsze korelują z postrzeganiem znaczenia tego tematu. Na przykład w Słowenii temat ten jest ważny, ale tylko 70% mieszkańców uważa celowe rozpowszechnianie dezinformacji za zagrożenie dla bezpieczeństwa kraju. Odwrotną sytuację obserwujemy w Polsce, gdzie odsetek osób postrzegających dezinformację jako problem jest o kilka punktów procentowych niższy.
Jednak w kwestii bezpieczeństwa, wraz ze Słowacją, najwięcej osób (46%) stwierdziło, że rozpowszechnianie dezinformacji zdecydowanie stanowi zagrożenie. Najmniej przekonani o tym są Finowie. Czesi i Węgrzy plasują się gdzieś pomiędzy tymi dwoma biegunami. Grupą osób, która postrzega zagrożenie jako największe, są również w tym przypadku najstarsze pokolenia w wieku 66 lat i więcej, gdzie 84% populacji poszczególnych krajów obawia się zagrożenia bezpieczeństwa spowodowanego dezinformacją. Natomiast osoby w wieku 35-54 lat postrzegają to zagrożenie nieco poniżej średniej, a konkretnie 76% z nich.
Ograniczanie dezinformacji poprzez interwencje rządu
Jeśli chodzi o opinie na temat tego, czy rząd powinien ograniczać lub zapobiegać rozpowszechnianiu dezinformacji, 68% mieszkańców badanych krajów jest zgodnych. Najczęściej zgadzają się z tym mieszkańcy Polski (78%), a następnie Francji (74%). Najmniejsze poparcie dla tego poglądu mają obywatele Węgier (58%). Podobnie jak w poprzednich przypadkach, za interwencję rządu częściej opowiadają się osoby powyżej 66 roku życia oraz osoby z wyższym wykształceniem.
Walka z dezinformacją w perspektywie środkowoeuropejskiej
Republika Czeska, Słowacja, Polska i Węgry wykazują pewne podobieństwa w kwestii dezinformacji. Chociaż większość mieszkańców postrzega ten temat jako ważny, podejście do jego rozwiązania różni się w zależności od poziomu zaufania do państwa i mediów.
W Czechach i na Węgrzech około cztery piąte ludności uważa dezinformację za ważny problem, ale mniej osób niż w większości krajów zachodnioeuropejskich jest przekonanych, że rzeczywiście zagraża ona bezpieczeństwu państwa. Natomiast Polska i Słowacja należą do krajów, w których mniejsza część mieszkańców uznaje to za istotny problem, ale jednocześnie więcej osób (około 46%) uważa rozpowszechnianie manipulacyjnych informacji za bezpośrednie zagrożenie dla bezpieczeństwa.
Różnice te można w dużej mierze wyjaśnić kontekstem politycznym i medialnym. W Polsce i na Węgrzech przestrzeń publiczna jest silnie spolaryzowana, co znajduje odzwierciedlenie w postrzeganiu roli państwa: Polacy należą do największych zwolenników aktywnych działań przeciwko dezinformacji (78% zgadza się z tym stwierdzeniem), podczas gdy Węgrzy są pod tym względem najbardziej powściągliwi (58%).
W Czechach i na Słowacji większą rolę odgrywa ogólny brak zaufania do instytucji. Ludzie postrzegają tę kwestię jako poważną, ale w mniejszym stopniu liczą na interwencję państwa. Różnice te pokazują, że Europa Środkowa pozostaje regionem, w którym bezpieczeństwo informacji łączy się z kwestią legitymizacji państwa i zaufania do instytucji demokratycznych. Skuteczna obrona przed dezinformacją nie będzie zatem polegać wyłącznie na regulacjach lub cenzurze, ale przede wszystkim na podnoszeniu umiejętności korzystania z mediów, przejrzystej komunikacji rządów i odbudowie zaufania społecznego, które jest prawdopodobnie najbardziej wrażliwym elementem w całej Europie Środkowej.
Podstawowe parametry
Nazwa badania: CEDMO Tracking (V4+5)
Termin głównego zbierania danych: 2. fala: 15.09.2025 – 10.10.2025
Grupa docelowa: reprezentatywna populacja w wieku powyżej 15 lat
Sposób wyboru respondentów i respondentek: wybór kwotowy
Ustawienia kwot: zgodnie z danymi Czeskiego Urzędu Statystycznego (ČSÚ)
Obserwowane kwoty: płeć, wiek, wykształcenie, region, wielkość miejsca zamieszkania
Metoda zbierania danych: ankieta metodą CAWI za pomocą panelu internetowego
Całkowita próba: 2. fala: n=19022 (wszystkie kraje): CZ n=1996, SK n=1979, EE n=2057, FI n=2071, FR n=2470, DE n=2306, HU n=2063, PL n=2156, SL n=1924
*Zbieranie danych do badania CEDMO Tracking zostało sfinansowane z Narodowego Planu Odbudowy w ramach projektu o nazwie MPO 60273/24/21300/21000 CEDMO 2.0 NPO.
