W Polsce sfera cyfrowa to nie tylko sieć, ale także nowa społeczność. To, co zaczęło się jako przestrzeń do nawiązywania kontaktów, obecnie pełni również rolę areny, na której zderzają się informacje i iluzje. Najnowsze badania przeprowadzone przez Central European Digital Media Observatory (CEDMO) pokazują, jak głęboko kultura internetowa wpłynęła na codzienne życie. Badanie, przeprowadzone przez analityków danych z Uniwersytetu Karola we współpracy z IPSOS, pokazuje, w jaki sposób Polacy poruszają się po przestrzeni medialnej, gdzie kontakty społeczne spotykają się ze zmęczeniem, a dezinformacja walczy o uwagę.
Czas spędzany w świecie cyfrowym
Korzystanie z mediów społecznościowych w Polsce jest powszechne, odzwierciedlając trendy panujące w Europie Środkowej. 84% populacji korzysta z nich codziennie, a ponad połowa (58%) loguje się kilka razy dziennie. Tylko 11% twierdzi, że w ogóle nie korzysta z sieci społecznościowych, a mniejszość ta z roku na rok maleje.
Większość użytkowników plasuje się w umiarkowanym przedziale 25% spędzających od jednej do dwóch godzin dziennie, a kolejne 25% spędza od 30 minut do godziny na przeglądaniu platform. Jednak poniżej tej średniej znajduje się niewielka, ale uderzająca grupa intensywnych użytkowników: około 10% Polaków spędza cztery lub więcej godzin dziennie w mediach społecznościowych, a 3% przyznaje, że jest online przez ponad sześć godzin dziennie.
„Dla wielu Polaków media społecznościowe są przestrzenią ciągłości – miejscem, w którym mogą być na bieżąco, bawić się i pozostawać w kontakcie” – mówi Ivan R. Cuker, socjolog i analityk danych w CEDMO. „Widzimy jednak również pierwsze oznaki cyfrowego nasycenia, zwłaszcza wśród młodszych pokoleń, które większą część swojego życia spędzają w sieci”.
Zmęczenie w erze ciągłej łączności
Łączność ma jednak swoją cenę. Prawie połowa Polaków (49%) zgłasza zmęczenie informacyjne spowodowane nieustannym napływem wiadomości i postów. Kobiety odczuwają to zmęczenie bardziej niż mężczyźni, podczas gdy starsi respondenci czują się mniej przytłoczeni. Tendencja ta odzwierciedla szersze wyniki badań europejskich, w których młodsze, bardziej zanurzone w cyfrowym świecie grupy zgłaszają silniejsze wyczerpanie emocjonalne.
Weryfikacja pozostaje nierównomierna: tylko 57% Polaków sprawdza informacje w wielu źródłach, co stanowi najniższy odsetek wśród badanych krajów. Najczęściej weryfikują informacje mężczyźni i starsi respondenci, podczas gdy młodsi użytkownicy często polegają na jednej platformie informacyjnej.
„Weryfikacja wymaga czasu, a czas jest pierwszą ofiarą ciągłej łączności” – mówi Cuker. „Wraz ze wzrostem ilości treści uwaga ulega rozdrobnieniu – i właśnie tam kwitnie manipulacja”.
Dezinformacja i „incydent z dronami”
We wrześniu 2025 r. napięcie między prawdą a zmęczeniem znalazło odzwierciedlenie w jednej z popularnych historii. Kiedy w nocy z 9 na 10 września nad Polską pojawiły się niezidentyfikowane drony, w sieci pojawiły się spekulacje. W ciągu kilku godzin pojawiły się posty twierdzące, że była to „ukraińska prowokacja”.
Weryfikatorzy faktów z serwisu Demagog.pl szybko obalili tę plotkę, potwierdzając, że drony najprawdopodobniej pochodziły z Rosji i przeleciały z Białorusi. Jednak fałszywa informacja rozprzestrzeniła się na szeroką skalę, wzmacniając znaną narrację rosyjskiej propagandy, zgodnie z którą Ukraina stara się wciągnąć innych w wojnę. Incydent ten pokazał, że w polskim życiu cyfrowym szybkość często przeważa nad dokładnością, więc w zmęczonym środowisku informacyjnym dezinformacja rozprzestrzenia się szybciej niż weryfikacja.
Demokracja i nastawienie do technologii cyfrowych
Oprócz ekranów CEDMO zbadało również postawy obywatelskie. Polska wyróżnia się na tle innych krajów: tylko 23% respondentów twierdzi, że jest niezadowolonych z demokracji, co stanowi wynik niższy niż w Czechach (36%) lub na Słowacji (47%). Kolejne 36% pozostaje neutralnych. Pomimo kontrowersji w mediach społecznościowych polscy respondenci wykazują stosunkowo wyższy poziom zadowolenia z demokracji, co wskazuje na większą stabilność polityczną lub odporność cyfrową.
Ogólnie rzecz biorąc, dane dotyczące Polski ujawniają coś więcej niż tylko nawyki internetowe; odzwierciedlają one głębszy wzorzec społeczny. Media społecznościowe w Polsce są przestrzenią, w której spotykają się zmęczenie, ciekawość i uczestnictwo. Łączą one obywateli z globalnymi debatami, jednocześnie narażając ich na lokalne niepokoje i zagraniczne dezinformacje.
Jak sugerują wyniki CEDMO, życie cyfrowe w Polsce nie polega tylko na byciu online, ale na tym, jak użytkownicy zarządzają prawdą, uwagą i zaufaniem w ciągle zmieniającym się świecie.
Raport tematyczny jest dostępny w następujących wersjach:
- CEDMO Special Brief (dane dotyczące Czech, Słowacji i Polski) – w języku czeskim
- CEDMO Special Brief (dane dotyczące Czech, Słowacji i Polski) – w języku słowackim
- CEDMO Special Brief (dane dotyczące Czech, Słowacji i Polski) – w języku polskim
- CEDMO Special Brief (dane dotyczące Czech, Słowacji i Polski) – w języku angielskim
* Dane i ustalenia przedstawione w niniejszym artykule pochodzą z badania CEDMO Tracking V4+5. Jest to międzynarodowy projekt badawczy mający na celu monitorowanie postaw europejskiej opinii publicznej wobec aktualnych tematów społecznych (zwłaszcza dezinformacji i hoaxów, zaburzeń informacyjnych czy oceny demokracji). Długoterminowe badania koncentrują się również na mapowaniu rozwoju tych trendów. Obejmują one pięć fal ankiet przeprowadzanych co dwa miesiące i są realizowane w dziewięciu krajach Unii Europejskiej: Czechach, Słowacji, Polsce, Węgrzech, Słowenii, Estonii, Finlandii, Niemczech i Francji. Pierwsza fala miała miejsce w dniach 16 czerwca – 11 lipca 2025 r. i wzięło w niej udział 25 024 respondentów w wieku powyżej 15 lat.
*Badanie jest finansowane z Narodowego Planu Odbudowy – projektu o nazwie MPO 60273/24/21300/21000 CEDMO 2.0 NPO.
*Publikacja „CEDMO Fact-checking Brief: Przegląd wyników trzeciego kwartału 2025 r.”, do której odwołuje się tekst, powstała dzięki wsparciu z Narodowego Planu Odbudowy – projektu o nazwie MPO 60273/24/21300/21000 CEDMO 2.0 NPO.
