Dokładnie za miesiąc poznamy wyniki wyborów do Parlamentu Europejskiego. W kontekście wyborów europejskich, Central European Digital Media Observatory (CEDMO) przeprowadziło reprezentatywne badanie w krajach V4. Oprócz pytań dotyczących zadowolenia z funkcjonowania demokracji czy chęci głosowania w wyborach, respondenci odpowiadali również na pytania związane z postrzeganiem przez nich ryzykiem wywierania wpływu na process wyborczy przez obce państwa i instytucje międzynarodowe. Badanie zostało przeprowadzone na zlecenie CEDMO przez IPSOS (zbieranie danych w Czechach, na Słowacji i Węgrzech) oraz Instytut Badań Pollster (zbieranie danych w Polsce).
Ponad jedna trzecia mieszkańców wszystkich krajów V4 postrzega próby wpływania na wybory europejskie przez obce państwa jako poważny problem. W Polsce dotyczy to nawet ponad połowy populacji – 55% (35% w Czechach, 31% na Słowacji i 38% na Węgrzech).
Wykres 1: Postrzeganie wpływu na wybory do Parlamentu Europejskiego jako problemu
Podczas gdy respondenci w Czechach uznawali największe prawdopodobieństwo wpływu zagranicznych rządów lub instytucji międzynarodowych na czerwcowe wybory w kolejności: Rosja (44%), sama Unia Europejska (40%) i Stany Zjednoczone (36%), respondenci na Słowacji wyrazili swoje przekonania co do możliwego wpływu na wybory nieco inaczej: Unia Europejska (39%), Stany Zjednoczone (38%) i Rosja jako trzeci podmiot po UE i USA (36%). Na Węgrzech Rosja (54%) jest postrzegana jako najbardziej prawdopodobny aktor wpływający na wybory, za nią plasują się: Unia Europejska i Stany Zjednoczone (remis po 49%), a na trzecim miejscu Chiny (47%). W Polsce największy odsetek respondentów wyraził przekonanie o wpływie Rosji (63%), następnie Unii Europejskiej (54%), a potem Niemiec (47%).
Wykres 2: Prawdopodobieństwo wywarcia wpływu na wybory
Czesi i Polacy wykazali wyższy poziom zadowolenia z funkcjonowania demokracji w porównaniu z innymi badanymi krajami (prawie jedna trzecia jest zadowolona). Na Słowacji i Węgrzech tylko jedna piąta populacji jest zadowolona z funkcjonowania demokracji. Polacy wykazali również znacznie niższy poziom zgody ze stwierdzeniem, że większość polityków jest skorumpowana (51% w porównaniu do 60% w Czechach, 67% na Słowacji i 74% na Węgrzech) oraz że bez względu na to, kto wygra wybory, sytuacja niewiele się zmieni (45% w porównaniu do 54% w Czechach, 50% na Słowacji i 51% na Węgrzech).
“Około jedna czwarta ludności Czech ufa Parlamentowi Europejskiemu i Komisji Europejskiej. Zaufanie do czeskich instytucji – parlamentu, rządu i krajowych partii politycznych – jest paradoksalnie niższe niż do instytucji europejskich“, komentuje wyniki dla Czech Michal Šenk, badacz z CEDMO Hub: “Prawie jedna trzecia (29%) Czechów pozytywnie postrzega Unię Europejską, kolejne 34% neutralnie, a 37% negatywnie”.
Polacy wykazali największe zainteresowanie udziałem w wyborach do Parlamentu Europejskiego. 78% z nich planuje pójść do urn w czerwcu (suma odpowiedzi zdecydowanie tak i raczej tak). Węgrzy wyrazili drugie najwyższe zainteresowanie (68% planuje głosować). Czesi (61%) i Słowacy (62%) wyrazili najniższe zainteresowanie (niemal w równym zakresie).
Wykres 3: Deklarowana chęć głosowania w wyborach do Parlamentu Europejskiego
Według raportów fact-checkerów z CEDMO, w kontekście wyborów do Parlamentu Europejskiego pojawiło się wiele fałszywych doniesień na temat Unii Europejskiej. Petr Gongala z platformy Demagog.cz wymienia wśród wiadomości opublikowanych w Czechach w okresie od stycznia do kwietnia 2024 r. głównie narracje kwestionujące Zielony Ład, fałszywe wiadomości dotyczące wpływu paktu migracyjnego oraz wsparcia krajów europejskich dla Ukrainy. Na Słowacji pojawiły się również doniesienia, że Unia Europejska narzuca państwom członkowskim nowe produkty spożywcze, takie jak organizmy modyfikowane genetycznie, owady czy mleko karaluchów. W tym samym czasie pojawiały się również błędne informacje na temat samochodów elektrycznych, w tym o decyzji Brukseli dotyczącej całkowitego zakazu stosowania silników spalinowych po 2035 r. (w rzeczywistości jest to tylko kwestia opłat za emisje). Słowacja była również celem fałszywych informacji na temat funduszy środowiskowych UE – w szczególności doniesień, że Unia Europejska przekazuje miliony euro na obserwację susłów. W Polsce rozpowszechniano nieprawdziwe informacje na temat zakazu uprawy owoców i warzyw w gospodarstwach domowych, zakazu stosowania papieru toaletowego lub ryzyka wywłaszczenia domów z powodu dyrektywy w sprawie charakterystyki energetycznej budynków.
Dane przedstawione w komunikacie prasowym zawierają wyniki ankiety przeprowadzonej dla CEDMO przez agencje:
- IPSOS na reprezentatywnej próbie 1006 respondentów w Czechach, 1006 respondentów na Słowacji i 1002 respondentów na Węgrzech.
- oraz Instytut Badań Pollster (na reprezentatywnej próbie 1087 respondentów w Polsce[1] ).
Zbieranie danych we wszystkich krajach V4 odbyło się między 28 marca a 3 kwietnia 2024 r. wśród respondentów w wieku 18-65 lat.
Wskazane w raporcie narracje dezinformacyjne związane z wyborami do Parlamentu Europejskiego zostały wychwycone przez organizacje fact-checkingowe należące do konsorcjum CEDMO (AFP, Demagog.cz, Demagog.sk i Infosecurity.sk) w pierwszych czterech miesiącach 2024 roku.
[1] Zbieranie danych w Polsce zostało przeprowadzone w ramach międzynarodowego projektu współfinansowanego przez Unię Europejską (działanie nr 2020-EU-IA-0267) oraz przez polskie Ministerstwo Edukacji i Nauki w ramach programu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego zatytułowanego „PMW” w latach 2021-2024 (umowa nr 5213/CEF/2021/2).
Wyrażone poglądy i opinie są jednak wyłącznie poglądami autorów i niekoniecznie odzwierciedlają poglądy Unii Europejskiej. Ani Unia Europejska, ani organ udzielający dotacji nie ponoszą za nie odpowiedzialności.
