Podczas debaty na Światowym Forum Ekonomicznym (WEF) 2024 w Davos, jeden z panelistów, Hubert Keller, poruszył kwestię sposobów, w jakie można przyczynić się do ochrony środowiska podczas produkcji kawy, jednocześnie zapewniając brak wzrostu kosztów dla konsumentów. Jego wystąpienie zostało jednak błędnie zinterpretowane w mediach społecznościowych. Doprowadziło to do fałszywych twierdzeń, że WEF planuje zakazać picia kawy. Keller nie wspomniał jednak nic o ograniczeniu konsumpcji kawy, ani o jakimkolwiek pomyśle takiego zakazu. Co więcej, WEF jest organizacją pozarządową, która nie ma prawa nakładać takich zakazów. Źródłem fałszywego twierdzenia był artykuł z portalu, który znany jest z publikowania fałszywych historii, w tym teorii spiskowych dotyczących WEF.
„Mędrcy z Davos wpadli na nowy pomysł. Zakażą kawy!” – czytamy w poście na Facebooku, który od 31 stycznia 2024 roku został udostępniony setki razy. W poście dodano również, że kawa zostanie zakazana, ponieważ „produkcja kilograma kawy wymaga wytworzenia 15 kg CO2. Takie wyliczenia pojawiły się w tegorocznej edycji Forum Ekonomicznego w Davos”.
Podobne przesłanie było również udostępniane na Telegramie w poście, który miał ponad 5 tys. wyświetleń. Również pojawiało się na portalu X w języku angielskim i na Telegramie w języku serbskim.
Jednak wbrew sugestiom zawartym w mediach społecznościowych, taki pomysł w ogóle nie był poruszany podczas tegorocznego spotkania Światowego Forum Ekonomicznego w Davos, nie odbyła się także żadna dyskusja na temat ewentualnego wprowadzenia zakazu kawy. Wprowadzające w błąd twierdzenie opierało się na wyrwanej z kontekstu wypowiedzi Huberta Kellera, jednego z prelegentów debaty WEF. Warto również podkreślić, że WEF jest organizacją pozarządową, która nie posiada uprawnień, ani kompetencji do wprowadzania zakazów lub narzucania takich decyzji.
Przeprowadziliśmy wyszukiwanie przy użyciu słów kluczowych w języku angielskim, takich jak „kawa” i „Światowe Forum Ekonomiczne”, i natrafiliśmy na artykuł portalu „The People’s Voice” opublikowane 22 stycznia 2024 roku.
Portal cytował post opublikowany na platformie X z podobnym przesłaniem tego samego dnia. Jest to zarazem nastarsza wersja takiej publikacji, jaką AFP udało się znaleźć.
Portal „The People’s Voice” znany jest z publikowania fałszywych twierdzeń, m.in. takich, że Światowe Forum Ekonomiczne chce dekryminalizacji pedofilii czy, że córka Klausa Schwaba ogłosiła „blokady klimatyczne”. Amerykański portal FactCheck wymienił tę stronę na swojej liście stron, które mają historię publikowania nieprawdziwych treści.
W stopce portal przyznaje, że artykuły opublikowane na stronie niekoniecznie są prawdziwe. „Informacje (…) dostępne na naszej stronie mogą zawierać nieścisłości lub błędy typograficzne”.
O czym była dyskusja WEF?
Światowe Forum Ekonomiczne co roku w szwajcarskim kurorcie w Davos gromadzi liderów ze świata polityki, biznesu i kultury w celu omówienia globalnych wyzwań (zarchiwizowany link). W tegorocznym wydarzeniu udział wzięli m.in. francuski prezydent Emmanuel Macron, sekretarz stanu USA Anthony Blinken, prezydent Andrzej Duda i przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen.
Jedna z debat z 17 stycznia 2024 roku nosiła tytuł „Putting a Price on Nature” – jej celem było zbadanie, w jaki sposób można zintegrować ze sobą ekologię i ekonomię, oraz jak dostosować wysiłki na rzecz ochrony przyrody do celów rozwojowych.
Agencja AFP znalazła tę dyskusję na oficjalnej stronie WEF – czas nagrania to 48:34 (link zarchiwizowany tutaj).
Jedny z prelegentów był Hubert Keller, członek Bank Lombard Odier & Co. Ltd – szwajcarskiej grupy bankowej. Podczas spotkania [czas nagrania: 24:37] mówił o wpływie kawy na środowisko.
„Kawa jest naprawdę interesująca, ponieważ ma swój wymiar ekologiczny, a także ekonomiczny, który jest kluczowym ogniwem w łańcuchu jej produkcji. Jeśli chodzi o wymiar ekologiczny, samo picie kawy przyczynia się od 15 do 20 ton emisji Co2 na tonę kawy (…) Oznacza to, że za każdym razem, gdy pijemy kawę przyczyniamy się do emisji dwutlenku węgla do atmosfery” – mówił Keller. Ten właśnie cytat był używany we wprowadzających w błąd postach.
„Innym powodem jest także to, że większość kawy produkowana jest w monokulturach, co również wpływa na zmianę klimatu, a jakość tych zasobów szybko się pogarsza” – wyjaśnia dalej.
Następnie [czas nagranie 26:38] Keller zaproponował przekształcenie monokulturowych upraw kawowych w odnawialny model rolno-leśny. Zasugerował, że przemysł kawowy powinien stosować “odnawialne metody uprawy”, aby zwiększyć wydajność produkcji kawy i chronić różnorodność biologiczną, jednocześnie pomagając w walce ze zmianą klimatu.
„Ostatecznie otrzymujemy plantację kawy, która jest w pełni odnawialna, ma pozytywny wpływ na środowisko (…) bez konieczności zwiększania ceny za jej codzienne picie przez konsumenta” – podsumował.
Podczas swojego trzyminutowego przemówienia Keller nigdzie nie wspomniał o pomyśle wprowadzenia zakazu picia kawy, nie opowiedział się także za ograniczaniem jej spożycia ani nie udzielił żadnych porad dotyczących ilości kawy, jaką ludzie powinni spożywać, jak fałszywie twierdzono w postach na mediach społecznościowych.
Keller mówił o zrównoważonych sposobach produkcji kawy również dzień wcześniej podczas wydarzenia organizowanego przez jego firmę, również w Davos. Wtedy także nic nie wspomniał o ograniczeniach dotyczących pożycia kawy, ani o pomyśle jej zakazania.
Co więcej, przeszukaliśmy stronę WEF w poszukiwaniu jakiegokolwiek komunikatu prasowego czy oświadczenia dotyczącego tego twierdzenia, jednakże nie znaleźliśmy żadnych informacji na ten temat.
Ślad węglowy kawy i metody jego zmniejszenia
Kawa, tuż po wodzie i herbarcie, jest trzecim najczęściej spożywanym napojem na świecie. Ślad węglowy jej produkcji jest uzależniony m.in. od praktyk jej uprawy, metod przetwarzania, transportu i pakowania.
Duża ilość dwutlenku węgla do atmosfery uwalnia się podczas wycinania lasów pod jej uprawę, a proces jej przetwarzania wymaga użycia dużej ilości energii, często pochodzącej z paliw kopalnych. Ponadto, ziarna kawy często są transportowane na duże odległości do konsumentów, co również ma negatywny wpływ na środowisko. Co więcej, przy jej produkcji wykorzystuje się znaczne ilości wody, a degradacji ulega także gleba . Inne problemy związane z przemysłem kawowym to m.in. naruszanie praw człowieka w kontekście warunków pracy oraz niskie standardy życia mieszkańców krajów, w których jest ona produkowana.
Według kalkulatora emisji dwutlenku węgla przygotowanego przez BBC, wypicie jednej filiżanki kawy dziennie może przyczynić się do emisji 155 kg gazów cieplarnianych rocznie. To mniej więcej tyle, co przejechanie samochodem 640 km. To tyle samo, co ogrzewanie przeciętnego domu w Wielkiej Brytanii przez 24 dni.
Kawa produkowana metodami mniej zrównoważonymi przyczynia się do emisji dwutlenku węgla prawie tak samo, co sery, a jej ślad węglowy to prawie połowa śladu węglowego wołowiny. A to wszystko, jeśli będziemy ją spożywać bez dodatku mleka, które również ma istotny wpływ na środowisko.
Badanie opublikowane w 2020 roku przez naukowców uniwersytetu UCL w Londynie wskazuje, że każdego roku na całym świecie produkuje się ponad 9,5 mld kg kawy i przewiduje się, że do 2050 roku liczba ta wzrośnie trzykrotnie. Według nich istnieje wiele metod zmniejszenia śladu węglowego kawy w ramach jej zrównoważonej produkcji. To m.in. „zastąpienie chemicznych nawozów odpadami organicznymi i wykorzystanie odnawialnej energii do napędzania maszyn rolniczych”. Co więcej, palenie ziaren kawy w kraju ich pochodzenia zmniejsza również ich wagę podczas transportu, dzięki czemu statki „mogą spalać mniej paliwa transportując tę samą ilość kawy”.
Co jeszcze możemy zrobić, aby zmniejszyć ślad węglowy kawy?
Kupowanie kawy organicznej pozwala uniknąć syntetycznych pestycydów i nawozów, co przyczynia się do ochrony gleby i wody. Praktyki sprawiedliwego handlu zapewniają uczciwą rekompensatę dla rolników za ich wysiłek w zakresie zrównoważonego rozwoju. Inną metodą promowania ekologicznej konsumpcji kawy jest wybieranie alternatyw dla mleka zwierzęcego oraz korzystania z kubków wielokrotnego użytku. Dodatkowo kupowanie kawy pochodzącej z lokalnych źródeł może znacznie zmniejszyć odległości transportu, co również korzystnie wpływa na środowisko.
Światowe Forum Ekonomiczne regularnie jest atakowane przez dezinformację różnego rodzaju. W sieci pojawiały się m.in. takie treści, że WEF wzywa do uboju psów i kotów, czy, że wszystkie dzieci powinny być „hodowane w laboratoriach”, a także, że jeden z mówców WEF obraził Klausa Schwaba.
