W 2034 roku piłkarskie Mistrzostwa Świata odbędą się w Arabii Saudyjskiej, która intensywnie inwestuje w infrastrukturę sportową. Królestwo, które dysponuje na tę chwilę tylko dwoma z 14 stadionów wymaganych dla przyjęcia 48 drużyn piłkarskich, ruszyło właśnie z wielkimi projektami inwestycyjnymi. Film, który rzekomo przedstawia stadion na dachu wieżowca i który w połowie października stał się światowym viralem, nie ma jednak nic wspólnego z oficjalnymi planami budowlanymi na turniej. Nagranie, które za prawdziwe wzięły nawet renomowane media, powstało przy użyciu sztucznej inteligencji (AI), co potwierdził agencji AFP jego autor.
„Tak ma wyglądać stadion piłkarski, na którym rozgrywane będą mistrzostwa świata w Arabii Saudyjskiej w 2034. Coś, co kiedyś wydawało się niemożliwe powoli się spełnia” – głosi post zamieszczony na Facebooku 21 października 2025 roku wraz z krótkim nagraniem, na którym widać stadion piłkarski na dachu drapacza chmur. „Stadion ma być zawieszony na wysokości około 350 metrów (1150 stóp) nad poziomem gruntu” – czytamy w innym poście.
Ten sam film był szeroko udostępniany na innych platformach społecznościowych m.in. na X, Tik Tok-u, Telegramie gromadząc tysiące wyświetleń, udostępnień i komentarzy.
O projekcie napisał również portal Sportowy24, zauważając że „budowa stadionu, na którym będą odbywać się mecze mistrzostw świata 2034, ma rozpocząć się w 2027 roku i zakończyć do 2032 roku”. Artykuł powoływał się na publikację w języku angielskim na X. „Podobno stadion na dachu wieżowca będzie zasilany słońcem i wiatrem i pomieści 46 000 osób” – czytamy w artykule.
Internauci wyrażali obawy o „ofiary”, jakie mogłaby przynieść ewentualna budowa – to nawiązanie do wcześniejszych Mistrzostw w Katarze w 2022 roku – o „sens” przedsięwzięcia, inni przywoływali bogactwo kraju posiadającego duże „zapasy ropy naftowej”, który może dzięki temu pozwolić sobie na tak awangardowe rozwiązania.
Film stał się viralem w wielu językach m.in. po francusku, niemiecku, chorwacku i grecku. O ambitnym projekcie pisały francuskie media takie jak gazeta 20 minutes (która 28 października zaktualizowała swój tekst precyzując, że chodzi o wytworzony obraz AI) a także Le Parisien. Również niemieckie, austriackie i greckie media opisały projekt bazując na viralowym filmie.
Futurystyczny projekt stadionu na 350 metrach wysokości
Omawiany projekt stadionu na dachu rzeczywiście istnieje: nosi nazwę „NEOM”, od nazwy futurystycznego megamiasta o wartości 500 miliardów dolarów, budowanego w północno-zachodniej Arabii Saudyjskiej. Jest to jeden z projektów, którego realizacja w ramach ogłoszonego harmonogramu, w kontekście spadających cen ropy naftowej już budzi wątpliwości, jak pisaliśmy w artykule AFP 27 października (zarchiwizowany link tutaj) i co opisały również polskie media.
Dołączone do viralowych postów zdjęcia i nagrania wideo były w większości przedstawiane, wprost lub pośrednio, jako oficjalna wizualizacja tego projektu budowlanego.
Zbliżone do projektu źródło przekazało agencji AFP 29 października, że wizualizacja przedstawiona na nagraniu „jest całkowicie sfabrykowana i w niczym nie przypomina planów Arabii Saudyjskiej. Nie pojawia się w żadnym oficjalnym źródle”.
Agencja AFP nie znalazła w internecie śladu żadnego oficjalnego zdjęcia zamieszczonego przez saudyjskie władze, które przypominałoby nagranie krążące w Internecie.
Rzeczywisty projekt stadionu zobaczyć na oficjalnym koncie projektu NEOM na platformie X w poście z grudnia 2024 roku, a także na stronie internetowej poświęconej kandydaturze Arabii Saudyjskiej jako organizatorze Mistrzostw Świata w Piłce Nożnej w 2034 roku oraz na oficjalnym koncie na X Saudi Arabia FIFA World Cup 2034. Projekt jest przedstawiany jako część kompleksu budowlanego „The Line”, symbolu powstającego megamiasta Neom w północno-zachodniej części kraju. W skład miast-gospodarzy wchodzą też Rijad, Dżudda, Abha i Al Khobar.
Omawiany przez nas film w niczym nie przypomina wizualizacji dołączonej do dokumentu oferty Arabii Saudyjskiej złożonej do Międzynarodowej Rady Piłkarskiej (FIFA).
W sieci krążyły, m.in wśród polskich i anglojęzycznych użytkowników, również inne nieprawdziwe warianty wizualizacji projektu stadionu na dachu, jeden z nich obalił portal weryfikacyjny Konkret 24.
Pomysł „w 100 procentach” wygenerowany przez AI
Krótko po tym, jak film z futurystycznym stadionem stał się viralem, brytyjski dziennik „Daily Mail” ujawnił 30 października, że jego twórcą jest 34-letni brytyjski cyfrowy designer, Liam Howes. „Prowadzę małą firmę medialną i pomyślałem, że muszę zgłębić tajniki sztucznej inteligencji. Skorzystałem z aplikacji do tworzenia grafiki i wideo. Leżałem w łóżku przed pójściem spać i bawiłem się tworzeniem stadionów na dachu wieżowców, ponieważ coś takiego byłoby rozpoznawalne na całym świecie. Stworzenie tego zajęło mi dosłownie kilka minut” – powiedział gazecie (zarchiwizowany link tutaj).
Dodał że 15 października zamieścił filmik na profilach swojej firmy Hypora UltraWorks w mediach społecznościowych (w tym na Facebooku), a ten szybko zaczął żyć swoim własnym życiem.
„Żeby było jasne – nie miałem pojęcia o żadnym saudyjskim projekcie, kiedy go tworzyłem! To był czysto kreatywny pomysł z zakresu sztucznej inteligencji, badający, jak mogłoby wyglądać wybudowane w pionie boisko piłkarskie w stylu drapacza chmur” – napisał na Facebooku 29 października. „Pomysł w 100 procentach oparty na sztucznej inteligencji” – dodał.
Howes przekazał AFP 31 października: „Mogę potwierdzić, że to ja jestem twórcą”.
Na jego stronie Hypora UltraWorks na Tik Toku można zobaczyć więcej podobnych projektów stworzonych przy pomocy sztucznej inteligencji (zrzut ekranu poniżej).
Dokładna analiza filmiku wykazała szereg wizualnych niespójności typowych dla obrazów wygenerowanych przy pomocy sztucznej inteligencji. Na przykład napisy po obu stronach wieżowca są zamazane.
Ponadto po powiększeniu obrazu, w tle, widoczne są budynki o zniekształconych lub nietypowych kształtach.
W wygenerowanych sztucznie obrazach wciąż jeszcze pojawiają się niespójności wizualne – narzędzia AI są nadal udoskonalane – jednak już sam fakt występowania tak wielu niespójności może wskazywać na nienależyte przygotowanie prezentacji, co w przypadku tak dużego projektu, nie byłoby możliwe, gdyby był on oficjalny.
Arabia Saudyjska, podobnie jak inne kraje Zatoki Perskiej, znana jest z zakrojonych na szeroką skalę projektów budowlanych, które w przeszłości budziły obawy pod kątem przestrzegania praw człowieka. Organizacja zajmująca się ochroną praw człowieka na świecie, Human Rights Watch (HRW) udokumentowała „powszechne nadużycia” wobec pracowników z Azji i Afryki, z których część wykonywała „pracę niewolniczą”, „w tym przy dużych projektach”, takich jak NEOM, co opisała agencja AFP (zarchiwizowany link tutaj).
To nowe megamiasto pośrodku pustyni ma być również gospodarzem Azjatyckich Zimowych Igrzysk Olimpijskich w 2029 roku. „NEOM” to również nazwa saudyjskiego klubu piłkarskiego, NEOM SC, który w ostatnich latach pozyskał kilku europejskich zawodników.
Podczas odsłonięcia „The Line” w 2022 roku następca tronu, książę Mohammed bin Salman, powiedział, że NEOM będzie mogło pomieścić ponad milion mieszkańców do 2030 roku i 9 milionów do 2045 roku. Według doniesień agencji Bloomberg (zarchiwizowany link tutaj) władze zrewidowały plany do 300 000 mieszkańców do końca dekady.
Więcej weryfikacji treści wykorzystujących techniki AI można znaleźć na naszej stronie AFP Sprawdzam.
