Według popularnego w październiku przekazu w mediach społecznościowych Unia Europejska planuje “koniec kuchenek gazowych” i w przyszłości będzie można gotować “tylko na prąd”. Sprawdziliśmy: twierdzenie oparto na artykule, w którym nie ma dowodów, by w UE takie zmiany planowano. Biuro prasowe Komisji Europejskiej zaprzecza rozpowszechnianej tezie.
“Unia o nas dba. Gotowanie tylko na prąd” – post tej treści opublikował 22 października jeden z anonimowych użytkowników platformy X (dawniej Twitter). W oczy rzucała się dołączona do posta ilustracja: łączy zdjęcie osoby zabierającej się w kuchni do gotowania, na którym wyróżniono w czerwonej otoczce palnik gazowy, z informacją “Koniec z kuchenkami gazowymi, kolejna zmiana, do której będziemy zmuszeni się dostosować”. Wpis ma prawie 58 tys. wyświetleń, blisko 790 użytkowników go polubiło, a ponad 140 udostępniło.
Wielu internautów krytycznie komentowało doniesienia przedstawione w poście: “Mam gaz i nie poddam się”; “Pamiętam, jak jakiś czas temu przekonywano, że nikt nie chce palników gazowych zabierać”; “Jakie gotowanie, będziesz chodzić po lesie i szukać korzonków, bo nie będzie cię stać na rachunki za prąd”; “wszystko jest robione po to by nas odciąć ludzi od tanich w miarę elementów podstaw życia. Ma być drogo, z zachodu, z olbrzymią marżą, i po to by Wall Street miało na swoje wojny. Za wszystko zapłaci przeciętny człowiek. Siłowo oczywiście jak w każdej komunie. Teraz zachodniej”; “Przyjdzie wojna i przeżyją tylko ci co będą mogli palić drewnem” (pisownia postów oryginalna).
Niektórzy propozycję chwalili: “A to akurat dobry pomysł”; “No i dobrze, źle wspominam kuchenki gazowe”; “Najwyższa pora”. Za to inni wątpili w jej prawdziwość: “Ale chyba w USA a nie w UE”; “To jest żart?; “Jest jakaś data podana?”; “Podaj jakieś konkrety od kiedy i jak”; “Ten tekst krąży już od jakiegoś czasu, ale nie znalazłem dyrektywy w tym temacie”.
Czy naprawdę Unia Europejska dąży do wymiany kuchenek gazowych na elektryczne, jak sugeruje autor popularnego wpisu? Sprawdziliśmy.
W źródłowym tekście brak dowodów na postawioną tezę
Jak sprawdziliśmy, ilustracja i towarzyszący jej podpis to tytuł oraz zdjęcie z tekstu opublikowanego w serwisie Polski Obserwator. Tytuł brzmi: “Koniec z kuchenkami gazowymi, kolejna zmiana, do której będziemy zmuszeni się dostosować”. Materiał, choć nosi datę 20 października, a aktualizowano go dwa dni później, najprawdopodobniej opublikowano już na początku miesiąca. Odnośniki do niego na Facebooku mają wcześniejsze daty.
Natomiast Paweł Usiądek, kandydat Konfederacji w wyborach do Sejmu startujący z jedynką w okręgu płockim, zamieścił w mediach społecznościowych (na TikToku i Facebooku) nagranie, w którym czyta fragmenty tego artykułu. Wideo opublikował 4 października. (Mimo zebrania ponad 13 tys. głosów Usiądek nie dostał się do parlamentu).
Na materiał z serwisu Polski Obserwator powoływał się serwis wrc.net.pl, przedruk opublikował oen.pl. Przekaz krążył też w serwisie wykop.pl – tam pojawił się w poście zatytułowanym “Kuchenki gazowe staną się zakazane w Europie”. Podobny tekst pojawił się także na portalu strefabiznesu.pl pt. “Kuchenki gazowe zostaną zakazane w Unii? Niewykluczone, że nie będzie wolno ich nie tylko używać, ale nawet posiadać”. Jest on datowany na 6 października.
Artykuł w serwisie Polski Obserwator autorka zaczyna stwierdzeniem: “Kuchenki gazowe staną się zakazane w Europie”. Dalej czytamy: “Tradycyjne kuchenki staną się przeszłością, to tylko kwestia czasu. Gotowanie pochłania zbyt wiele czasu, zużywa nadmiernie energię i zanieczyszcza atmosferę. Musimy przygotować się na nową erę, gdyż wszystkie kuchenki w domach na terenie UE będą musiały zostać dostosowane do nowych standardów. W praktyce oznacza to, że będą musiały zostać wymienione”. Nie podano, o jakie nowe standardy chodzi i od kiedy miałyby obowiązywać.
Następnie autorka przedstawia wady kuchenek na gaz i zalety płyt indukcyjnych zasilanych energią elektryczną: “Kuchenki gazowe generują zanieczyszczenia, poza tym są niebezpieczne. Inaczej jest z płytami indukcyjnymi. Dzięki nowemu systemowi nie ma ryzyka pożaru co eliminuje zagrożenie związane z gaśnięciem płomienia i ryzykiem wybuchu. Ponadto, jeśli zapomnimy zgasić płytę indukcyjną, to wyłączy się ona sama po kilku sekundach, jeśli nie będzie kontaktu z garnkiem” (pisownia oryginalna). W tym miejscu autorka zaczyna wymieniać zalety płyt indukcyjnych, a nawiązanie do tego typu urządzeń pada w krótkim artykule ośmiokrotnie. Artykuł przypomina reklamę natywną promującą płyty indukcyjne – taka reklama polega na umieszczaniu treści promujących jakiś produkt/usługę jako integralnych części materiału medialnego bez oznaczenia, że tekst zawiera promocję.
W dalszej części omawianego artykułu autorka zapewnia, że “proces wymiany kuchenek może potrwać kilka lat”, jednak w następnym zdaniu przyznaje, że w tej kwestii “oficjalne wytyczne jeszcze nie zostały przedstawione”. Pada też informacja, że zakaz “stosowania kuchenek gazowych wprowadzają Stany Zjednoczone”, a Nowy Jork ma być pierwszym stanem, “który zatwierdził zakaz instalacji tradycyjnych kuchenek, począwszy od 2026 roku”.
W ostatnim akapicie czytamy: “W Unii Europejskiej nie ma jeszcze obowiązku wymiany tradycyjnych kuchenek na płyty indukcyjne, ale należy się spodziewać, że zostanie on wprowadzony w niedalekiej przyszłości. Przypomnijmy, że w trosce o ochronę środowiska począwszy, od 1 stycznia 2024 roku, na terenie całej UE tradycyjne piece gazowe staną się zakazane. Po upływie okresu przejściowego będą musiały zostać wymienione na pompy ciepła lub system grzewcze wykorzystujące energię odnawialną”.
USA: zakaz podpięcia do sieci gazowych nowych budynków w niektórych rejonach
Nie znaleźliśmy wiarygodnych doniesień prasowych w języku angielskim lub polskim, które potwierdzałyby rzekome plany Unii Europejskiej dotyczące zakazu kuchenek gazowych lub nakazu ich wymiany na inne w tym elektryczne.
Co do USA: w styczniu tego roku dziennikarki “The New York Times” opisały, jak obawy amerykańskiej rządowej agencji ochrony konsumentów (Consumer Product Safety Commission, CPSC) w związku z zagrożeniami dla zdrowia stwarzanymi przez kuchenki gazowe wywołały ostrą reakcję ze strony przemysłu naftowego i gazowego oraz jego sojuszników w Partii Republikańskiej. Zastępca rzecznika prasowego Białego Domu, Michael Kikukawa powiedział “Prezydent [Joe Biden] nie popiera zakazu używania kuchenek gazowych”. Autorki przypomniały, że od 2019 roku Berkeley w stanie Kalifornia, jako pierwsze miasto w Stanach Zjednoczonych, wprowadziło zakaz stosowania gazu ziemnego w nowych budynkach. W kolejnych latach podobne rozwiązania przyjęły inne amerykańskie miasta – m.in. San Francisco (2020 w roku) i Nowy Jork (2021). W maju 2023 roku taki zakaz przyjęto w całym stanie Nowy Jork (wchodzi w życie od 2026 roku dla nowych budynków poniżej siedmiu pięter, a od 2029 roku dla wyższych nowych budynków).
W Holandii już od 2018 obowiązuje zakaz podłączania do sieci gazowej nowo wybudowanych domów i mieszkań.
Biuro prasowe Komisji Europejskiej: nie ma planów zakazu
Na stronach Parlamentu Europejskiego i Komisji Europejskiej nie ma projektów regulacji, których celem miałoby być zakazanie używania kuchenek gazowych czy obowiązek ich wymiany w krajach UE. Na przesłane w tej sprawie pytanie biuro prasowe KE odpowiedziało Konkret24: “Komisja Europejska nie planuje zakazu używania kuchenek gazowych”. Zaznaczono tylko, że trwają prace nad “aktualizacją przepisów ramowych dotyczących projektowani i etykietowania energetycznego [urządzeń], aby zwiększyć dostępność bardziej wydajnych urządzeń do gotowania na rynku UE”.
Rzeczniczka KE ds. energii Giulia Bedini zdementowała tezę zawartą w artykule Polskiego Obserwatora, że “kuchenki gazowe generują zanieczyszczenia, poza tym są niebezpieczne”. Przytacza przepis z rozporządzenia 2016/426/UE w sprawie urządzeń gazowych (GAR): “urządzenia gazowe muszą być zaprojektowane i wykonane w taki sposób, aby produkty spalania nie zawierały niedopuszczalnych stężeń substancji szkodliwych dla zdrowia. Urządzenie samo w sobie nie może podczas normalnego użytkowania powodować stężenia tlenku węgla lub innych substancji szkodliwych dla zdrowia”.
Teza o rzekomych planach UE zakazu kuchenek gazowych może mieć źródło – błędne – w dyskutowanych obecnie w PE przepisach dotyczących charakterystyki energetycznej budynków. Jednak one nie zakładają zakazu używania istniejących pieców gazowych, tylko mają wymagać, by od 2028 roku nowe budynki były zeroemisyjne. “Stanowisko Parlamentu Europejskiego nie jest ostateczne, ponieważ tekst porozumienia w tej sprawie jest przedmiotem dyskusji między Parlamentem a państwami członkowskimi UE. Ostateczne przepisy będą wynikiem tych negocjacji” – informuje Konkret24 biuro rzecznika PE.
