Wizja i misja

CEDMO zajmuje się procesami i skutkami transformacji cyfrowej, w tym pojawieniem się generatywnej sztucznej inteligencji, w Europie Środkowej. Zrzesza doświadczonych weryfikatorów faktów (fact-checkerów), badaczy nauk społecznych i technologii, dziennikarzy śledczych weryfikujących informacje przy użyciu publicznie dostępnych źródeł (OSINT) oraz ekspertów ds. mediów i umiejętności korzystania z mediów. Ich wspólnym celem jest analiza i zrozumienie wpływu transformacji cyfrowej na społeczeństwo, we współpracy z organizacjami medialnymi, przedstawicielami społeczności oraz przedstawicielami sektora prywatnego i publicznego.

Nasze działania obejmują identyfikację, badanie i ustalanie priorytetów głównych źródeł i przyczyn niekorzystnych zjawisk informacyjnych i dezinformacji w Europie Środkowej (zwłaszcza w Czechach, na Słowacji i w Polsce) w celu zaproponowania krótko- i długoterminowych środków i zaleceń, które umożliwią społeczeństwu obywatelskiemu, instytucjom publicznym i sektorowi prywatnemu reagowanie na spadające zaufanie do kluczowych instytucji, a jednocześnie pomogą społeczeństwu dać opór rosnącemu wpływowi fałszywych i wprowadzających w błąd informacji. 

Staramy się zrozumieć, a następnie przekazać szerszej publiczności spostrzeżenia dotyczące życia w społeczeństwie post-prawdy, które w ostatnich latach przeszło kilka kryzysów – od tego dot. zdrowia (pandemia COVID-19), przez energetykę, wojny prowadzonej przez Rosję na Ukrainie, po media, przez które rozumiemy trwający upadek modeli ekonomicznych rzetelnych mediów informacyjnych. 

Wszystkie te sytuacje są kamieniami milowymi w ogólnym kryzysie klasycznej demokracji przedstawicielskiej w erze kultury cyfrowej. Nie należy lekceważyć faktu, że postrzegana erozja instytucji demokratycznych jest w dużej mierze spowodowana transformacją technologiczną i odbywa się na tle poszukiwania nowych sposobów życia społecznego. Wzrost nietolerancyjnego środkowoeuropejskiego neonacjonalistycznego populizmu – w dużej mierze reagującego na procesy integracji euroatlantyckiej i domagającego się rewizji orientacji politycznej i wartości – jest tym bardziej zauważalny, że rośnie znaczenie internetowych sieci społecznościowych. Zmieniły one zachowania użytkowników za pomocą algorytmicznych systemów rekomendacji; doprowadziły do przeniesienia wiadomości z tradycyjnych kanałów informacyjnych; umożliwiły dramatyczny wzrost szybkości rozpowszechniania informacji (w tym dezinformacji), ich objętości i spolaryzowanego zamknięcia użytkowników w bańkach i komorach konsensusu filtrowanych pod kątem opinii, w których opinie te są dalej konsolidowane; zrewolucjonizowały prowadzenie kampanii politycznych, od wdrożenia zautomatyzowanych botów politycznych po nowe sposoby prowadzenia kampanii online; i wreszcie, co nie mniej ważne, przyczyniły się do spadku spójności społecznej. 

Współpracujemy i koordynujemy działania z Europejskim Obserwatorium Mediów Cyfrowych (EDMO) i jego regionalnymi ośrodkami w całej UE, aby wspólnie zminimalizować wpływ niekorzystnych zjawisk informacyjnych, takich jak rozczarowanie procesami demokratycznymi lub upadek społeczeństwa obywatelskiego, oraz wzmocnić odporność na poziomie społeczności, państw i ekosystemów informacyjnych. Biorąc pod uwagę transgraniczny charakter tych zjawisk oraz trudności w przewidywaniu ich treści i technik rozpowszechniania, kluczowe jest, abyśmy reagowali w sposób skoordynowany, wyrafinowany i zdecydowany. W naszej działalności kierujemy się zasadami sieci EDMO.

„Miejskie legendy jako prekursor plotek rozpowszechnianych w masowo rozsyłanych e-mailach, zwanych łańcuszkami. Generatywne narzędzia sztucznej inteligencji, prowadzone przez ChatGPT, jako cyfrowy odcisk jednej z najsłynniejszych praskich legend o Golemie. Zwój ożywiający Golema jako prefiguracja światopoglądu i zniekształceń osadzonych w danych treningowych AI. Tak, sztucznej inteligencji, która z łatwością tworzy zwodnicze filmy znane jako deepfake. Stare miesza się z nowym, analogowe z cyfrowym, życie w kłamstwie z życiem w prawdzie. Obserwowanie transformacji ekosystemu mediów cyfrowych jest fascynujące. Uczy nas, że to, co wydaje się nowe (i często jest modne), tylko się takie wydaje”.  

– Václav Moravec