Oburzenie internautów wywołała rozsyłana w mediach społecznościowych informacja, że Stany Zjednoczone, Wielka Brytania i kraje UE – w tym Polska – zagłosowały w ONZ przeciwko rezolucji w “sprawie walki z nazizmem i neonazizmem”. Komentujący nie wiedzą jednak, jakie jest drugie dno tej informacji. Wyjaśniamy.
“Zgromadzenie Ogólne ONZ przyjęło rezolucję w sprawie walki z nazizmem i neonazizmem. Prawie cały świat głosował za walką z nazizmem i neonazizmem. Stany Zjednoczone, Ukraina, Polska, Słowacja i pozostałe kraje UE wspólnie głosowały za nazizmem i przeciwko walce z nim. Hańba” – czytamy w popularnym poście z 4 listopada 2023 roku opublikowanym w serwisie X.com (dawniej Twitter) przez jednego ze zweryfikowanych użytkowników. Dołączone zdjęcie przedstawia ekran, na którym w języku angielskim wyświetlają się wyniki głosowania nad projektem rezolucji o sygnaturze A/C.3/78/L.7. Cały tytuł projektu nie zmieścił się na ekranie, widać część: “Zwalczanie gloryfikacji nazizmu, neonazizmu i innych praktyk, które przyczyniają się do podsycania współczesnych form…”. U góry ekranu widać datę 3 listopada 2023 roku i godzinę 11.23.
W siedmiu kolumnach alfabetycznie (wg alfabetu angielskiego) podano nazwy 193 państw członkowskich Organizacji Narodów Zjednoczonych. Przy większości jest ikonka pokazująca, jak zagłosował kraj (zielony kwadrat z plusem – za; czerwony kwadrat z minusem – przeciw; żółty kwadrat ze znakiem X – wstrzymano się od głosu). Brak ikonki przy niektórych państwach oznacza prawdopodobnie niewzięcie udziału w głosowaniu. U dołu ekranu są wyniki: za – 112 państw, przeciw – 50, wstrzymało się od głosu – 14. Polska jest wśród państw głosujących przeciw projektowi, podobnie jak pozostałe państwa Unii Europejskiej oraz m.in. Wielka Brytania, Kanada, Stany Zjednoczone, Ukraina czy Japonia.
“O, fajna lista. Mamy jak na dłoni Iistę światowych nazistów. Polska jest w tym zacnym gronie”; “Że Polin głosowało za nazizmem to rozumiem, ale że Węgry też?”; “Dziwicie się że unia była I jest za nazizmem. To ku**a proste bo Unia = IV Rzesza”; “No Ukrainie to się nie dziwię, ale Polska? Tyle zła przez nazizm i…”; “Makabra. Co się stało z tym światem?” – pisali pod postem internauci oburzeni wynikiem głosowania w ONZ (pisownia postów oryginalna; gwiazdki w przekleństwach – od redakcji).
Niektórzy wątpili jednak w komentarz do tej fotografii. “A jak dokładnie brzmi ta rezolucja bo jakiś powód jest że tyle państw głosowało przeciw”; “Podaj definicję, która była związana z tym głosowaniem, a wszystko stanie się jasne. Wrzucili wszystko do jednego worka i kazali zająć stanowisko”; “Ale to byla nazistowska rosyjska deklaracja a nie prawdziwe fakty…” – zauważali.
Sprawdziliśmy, o jaki projekt rezolucji chodziło i dlaczego tak wiele państw głosowało przeciwko.
Projekt rezolucji o zwalczaniu nazizmu? Zgłoszony przez Rosję, Białoruś i Syrię
Wyjaśnijmy: “Rezolucja jest dokumentem, na podstawie którego prowadzone są działania ONZ dążące do zmiany danego stanu rzeczy. Zawiera ona postanowienia podjęte przez społeczność międzynarodową oraz sposób ich realizacji. Charakteryzuje się ustrukturyzowaną formą. Opracowanie i przegłosowanie rezolucji przez państwa członkowskie odbywa się w ramach danego organu ONZ, np. na forum Zgromadzenia Ogólnego” – informuje na stronie Ośrodek Informacji ONZ w Warszawie.
Przyjęte przez Zgromadzenie Ogólne rezolucje zawierają rekomendacje dla państw członkowskich. “Nie mają one mocy wiążącej, a Organizacja Narodów Zjednoczonych nie może zmusić rządy państw, by działały one zgodnie z zapisami rezolucji” – podaje Ośrodek Informacji ONZ. Rekomendacje te mają dużą wagę moralną, “ponieważ stanowią ważny głos opinii publicznej wyrażonej przez prawie wszystkie państwa na świecie”.
20 września 2023 roku projekt rezolucji Zgromadzenia Ogólnego ONZ zatytułowany “Zwalczanie gloryfikacji nazizmu, neonazizmu i innych praktyk, które przyczyniają się do podsycania współczesnych form rasizmu, dyskryminacji rasowej, ksenofobii i związanej z nimi nietolerancji” (sygnatura A/C.3/78/L.7) złożyły trzy kraje: Rosja, Białoruś i Syria. Na forum ONZ projekt prezentowała strona rosyjska.
Poprawka o “pretekstowym wykorzystaniu neonazizmu” przez Rosję
31 października siedem państw ONZ – Albania, Australia, Gwatemala, Japonia, Liberia, Wyspy Marshalla, Macedonia Północna – zaproponowało poprawkę do rezolucji. Chciały, by po ustępie trzecim dodać nowy, w którym Zgromadzenie Ogólne ONZ z “niepokojem zauważa, że Federacja Rosyjska próbowała uzasadnić swoją agresję terytorialną przeciwko Ukrainie rzekomą koniecznością wyeliminowania neonazizmu i podkreśla, że pretekstowe wykorzystanie neonazizmu do uzasadnienia agresji terytorialnej poważnie osłabia rzeczywiste próby zwalczania neonazizmu”. Nad rezolucją i poprawką głosowano 3 listopada na sesji 47. posiedzenia plenarnego Komitetu ds. Społecznych, Humanitarnych i Kulturalnych Zgromadzenia Ogólnego ONZ (powszechnie znanego jako Trzeci Komitet) w siedzibie ONZ w Nowym Jorku.
Najpierw głosowano nad poprawką potępiającą działania Rosji – poprawkę przyjęto (potrzebna była zwykła większość głosów członków obecnych i głosujących). Za jej przyjęciem było 66 państw, przeciw – 26, wstrzymało się aż 67. Za były m.in. kraje UE (w tym Polska) oraz Stany Zjednoczone, Kanada, Wielka Brytania, Izrael. Przeciw głosowały m.in. Rosja, Białoruś, Chiny, Egipt i Iran.
Potem dopiero głosowano nad rezolucją złożoną we wrześniu przez Rosję, Białoruś i Syrię. Za jej przyjęciem głosowało 112 państw, przeciwko – 50, wstrzymało się – 14 (potrzebna była też zwykła większość). Te wyniki widać na ekranie na zdjęciu w cytowanym poście. Projekt rezolucji został więc przyjęty.
Kraje UE i Stany Zjednoczone tłumaczą głosowanie przeciw rezolucji: “motywowane politycznie nadużywanie narracji antynazistowskiej”
Jeszcze w dniu głosowania, 3 listopada, na stronie delegacji Unii Europejskiej przy ONZ pojawiło się wyjaśnienie, dlaczego członkowie UE głosowali przeciw przyjęciu rezolucji. Zostało wcześniej wygłoszone na 47. posiedzeniu plenarnym Trzeciego Komitetu. “Zdecydowanie potępiamy motywowane politycznie nadużywanie narracji antynazistowskiej i jednoznacznie odrzucamy niedokładne i niewłaściwe użycie terminu ‘denazyfikacja’ w celu usprawiedliwienia nieludzkiej, okrutnej i nielegalnej wojny Rosji przeciwko Ukrainie, której dalsze skutki są tragiczne nie tylko dla ludności Ukrainy, ale dla ludzi na całym świecie. Pod fałszywym pretekstem walki z nazizmem Rosja przywróciła Europie okropności wojny, przypominając, że pokoju nie można brać za pewnik” – przypomniano.
“W minionym roku, w miarę trwania agresji na Ukrainę, widzieliśmy, jak Federacja Rosyjska nadal nadużywała i nadużywa forum ONZ, aby szerzyć fałszywą narrację o swojej nielegalnej i nieuzasadnionej napaści na Ukrainę” – czytamy dalej w wyjaśnieniu. Zapewniono w nim, że “Unia Europejska jest w pełni zaangażowana w globalną walkę z rasizmem, dyskryminacją rasową, ksenofobią, antysemityzmem, nienawiścią wobec muzułmanów i związaną z nimi nietolerancją”.
W ocenie delegacji UE celem proponowanej m.in. przez Rosję rezolucji nie jest dążenie do kompromisu, tylko “tworzenie podziałów i wykorzystanie platformy Trzeciego Komitetu do celów dezinformacyjnych”. Trzy dni później delegatura UE opublikowała mowę przedstawiającą powody głosowania państw członkowskich za przyjęciem poprawki do tej samej rezolucji.
3 listopada Stałe Przedstawicielstwo Stanów Zjednoczonych przy ONZ opublikowało mowę ambasadorki Lisy Carty, którą wygłosiła przed głosowaniem nad rezolucją i poprawką do niej. Wyjaśniała, dlaczego Stany Zjednoczone głosowały przeciw przyjęciu rezolucji, a za przyjęciem poprawki. “Stany Zjednoczone nadal sprzeciwiają się manipulowaniu przez Federację Rosyjską systemem ONZ w celu szerzenia dezinformacji. Rezolucja ta jest rażącą próbą realizacji przez Rosję jej celów geopolitycznych. Odwołuje się ona do Holokaustu i II wojny światowej, aby oczernić kraje, które słusznie odrzucają obchody własnej brutalnej dominacji dokonanej przez Związek Radziecki. Jest to jeszcze bardziej rażące, teraz gdy Rosja wykorzystuje fałszywe oskarżenia o nazizm, aby usprawiedliwić swoją wojnę przeciwko Ukrainie” – czytamy na stronie.
“Rezolucja Federacji Rosyjskiej nie jest poważnym wysiłkiem na rzecz walki z nazizmem, antysemityzmem, rasizmem czy ksenofobią – wszystkie te zjawiska są odrażające i niedopuszczalne. Zamiast tego, rosyjskie próby instrumentalizacji historii w celu usprawiedliwienia swojej agresji są zniewagą dla ofiar Holokaustu i wszystkich, którzy walczyli z nazizmem. Ta rezolucja jest haniebnym chwytem politycznym” – napisała ambasadorka Stanów Zjednoczonych. Wyraziła poparcie dla poprawki, “która wprowadza do rezolucji zapis sprzeciwiający się cynicznemu wykorzystywaniu przez Rosję propagandy do oczerniania swoich sąsiadów”.
“Uchwała wpisuje się w próbę usprawiedliwienia przez Moskwę swojej agresji na Ukrainę poprzez szerzenie kłamstw i zniekształcanie historii”
Stanowiska innych państw ONZ wobec projektu rosyjskiej rezolucji znalazły się też w podsumowaniu sesji Trzeciej Komisji na stronie ONZ. Wiemy z niego, że “delegat Wielkiej Brytanii podkreślił, że uchwała wpisuje się w próbę usprawiedliwienia przez Moskwę swojej agresji na Ukrainę poprzez szerzenie kłamstw i zniekształcanie historii”. Poinformował, że brytyjska delegacja zagłosuje przeciwko rezolucji, “aby powstrzymać dalsze wykorzystanie kwestii praw człowieka do uzasadniania nielegalnej inwazji na Ukrainę”.
Z kolei delegat Ukrainy stwierdził, że “projekt nie ma nic wspólnego z prawdziwą walką z nazizmem i neonazizmem”. Również zwrócił uwagę na to, że rezolucja “ma na celu wykorzystanie pretekstu walki z neofaszyzmem do uzasadnienia brutalnej wojny wobec Ukrainy”.
Przedstawicielka Kanady na sesji Trzeciego Komitetu ONZ powiedziała, że “jej kraj bezdyskusyjnie i stanowczo sprzeciwia się gloryfikacji nazizmu” oraz “potępia jednak niedopuszczalne wykorzystanie rezolucji przez Federację Rosyjską w celu uzasadnienia jej inwazji na Ukrainę”. Według niej stosowanie takich fałszywych narracji podważa próby walki z nazizmem i neonazizmem, rasizmem i nietolerancją. Wyraziła ubolewanie z powodu braku możliwości zaangażowania się w jego kontekst podczas nieformalnych sesji.
Stałe zagranie Rosji od ponad 10 lat
Nie po raz pierwszy Rosja złożyła projekt rezolucji potępiającej nazizm i nie pierwszy raz jego zapisy budzą sprzeciw państw zachodnich. W listopadzie 2022 roku redakcja francuskiego “Le Monde” przypomniała, że Rosja taki projekt składa co roku – od 2012 roku. I co roku uchwała ta jest popierana zdecydowaną większością głosów, mimo że budzi sprzeciw wielu państw Zachodu, w tym członków UE. Kanada i Stany Zjednoczone to jedyne kraje, które od 10 lat konsekwentnie głosowały przeciwko tym uchwałom – zauważa “Le Monde”.
