Relacja reportera CNN o pożarze nie została zrealizowana w Kanadzie, tylko na Ukrainie, we Lwowie

Użytkownicy mediów społecznościowych udostępniają od 27 marca zrzut ekranu z amerykańskiego serwisu telewizyjnego CNN z sugestią, że scena pożaru opisana jako rozgrywająca się we Lwowie została nakręcona w Kanadzie. Dowodem na tę „mistyfikację” ma być mundur jednego ze strażaków z napisem przywołującym nazwę kanadyjskiego miasta Edmonton. W rzeczywistości strój strażacki to dar kanadyjskiego stowarzyszenia, które od kilku lat przekazuje wyposażenie ratunkowe ukraińskim strażakom. Przeprowadzona przez AFP geolokalizacja miejsca, z którego dziennikarz CNN przeprowadził relację na żywo, dowodzi, że rzeczywiście znajdował się on we Lwowie, w Ukrainie.

„Kolejny fake news? CNN jest we Lwowie? Czy kanał podpala pożar w Edmonton (Kanada) z powodu bombardowania Lwowa ? Tylko teraz wyraźnie widać mundur strażaka z napisem “Edmonton” zostały one wysłane na Ukrainę? Zastanawiam się, czy CNN naprawdę myślało, że nikt tego nie zauważy? ” – czytamy w publikacji udostępnionej 27 marca 2022 r. na Facebooku. W nagraniu widać kłęby czarnego dymu unoszące się z płonących zbiorników, a także strażaków i dziennikarza w hełmie i kamizelce kuloodpornej.

Inny użytkownik Facebooka wspominał o „kampanii dezinformacyjnej prowadzonej przez media amerykańskie podczas wojny rosyjsko-ukraińskiej.”

Podobne posty udostępniali anglojęzyczni i rumuńskojęzyczni użytkownicy Facebooka. Nagranie z twierdzeniem, że pożar miał miejsce w Edmonton było również popularne na Twitterze.

Jeden z greckich użytkowników twierdził dodatkowo, że pożar w Edmonton miał miejsce w 2016 roku. Jego post zyskał 400 udostępnień.

Twierdzenia wpisują się w nurt spiskowej narracji mówiącej, że zachodnie media przedstawiają fałszywy obraz konfliktu w Ukrainie.

Wyjaśnijmy, dlaczego te sugestie są fałszywe.

Geolokalizacja pożaru

Relacja na żywo prowadzona przez reportera CNN dotyczyła rosyjskiego ataku rakietowego z 26 marca, który uszkodził magazyn paliwa i inny budynek infrastruktury na obrzeżach Lwowa, 70 kilometrów od polskiej granicy. W ataku rannych zostało conajmniej pięć osób. Dzień wcześniej, w pierwszym dniu swojej wizyty w Polsce, prezydent Joe Biden odwiedził przy granicy amerykańskich żołnierzy stacjonujących w Polsce. W sobotę 26 marca, Biden wygłosił przemówienie w Warszawie, w którym kategorycznie potępił rosyjską inwazję na Ukrainę.

Do tego czasu Lwów, w przeciwieństwie do miast na wschodzie kraju, takich jak Charków, Zaporoże, Mariupol, nie był głównym celem rosyjskich ataków bombowych i rakietowych.

AFP znalazło trzy relacje na żywo korespondenta CNN opublikowane na Twitterze 26 marca 2022 roku – z godziny 18:08, 18:15 i z 18:30. Dziennikarz CNN, Don Lemon, w swojej relacji mówił, że płonie zbiornik paliwa. Na pasku CNN czytamy: „ekipa CNN na miejscu wybuchu w okolicach Lwowa”. Relacja z 18:08 była udostępniana na Facebooku z sugestią, że pożar nie miał miejsca we Lwowie.

Lemon mówi, że dzieje się to „tuż na obrzeżach miasta” i precyzuje, że znajduje się ono „około 10 minut jazdy samochodem od centrum” Lwowa.

„To jest zbiornik paliwa…” – mówi Lemon po angielsku. „Wydaje mi się, że to jest na północy. Czy to prawda, że to jest na północy? To jest na północnym wschodzie…” – mówi zgodnie z pełną transkrypcją opublikowaną przez CNN.

CNN opublikowało również na swojej stronie internetowej artykuł po angielsku na temat tego wydarzenia. Jego skrócona wersja ukazała się na stronie CNN w języku greckim.

Inne media – w tym AFP, Reuters, New York Times i Washington Post – również relacjonowały to wydarzenie.

Dziennikarze AFP, przy pomocy Google Maps i Google Earth, wyszukali naziemne zbiorniki na paliwo, których rozmieszczenie jest analogioczne do układu zbiorników widocznych na zdjęciach agencji Reutera. Zbiornik paliwa, o którym mówi Lemon w swojej relacji znajduje się w Łyczakowie, w północno-wschodniej dzielnicy Lwowa, dokładnie przy ulicy Plastrowej.

Porównaliśmy widok tego miejsca na Google Street View z miejscem z którego korespondent CNN relacjonował pożar we Lwowie. Mimo że widok z Google pochodzi z 2015 roku, a relacja CNN z 2022 roku, budynki i ogrodzenie wokół zbiorników idealnie do siebie pasują.

Poniżej zaznaczyliśmy w czerwonych kółeczkach identyczne elementy krajobrazu.

Sprzęt od strażaków z Edmonton dla Ukrainy

Fałszywe twierdzenie, że relacja nie została przeprowadzona ze Lwowa lecz z miasta w Kanadzie, oparte zostało na nazwie kanadyjskiego miasta Edmonton widniejącej na mundurze strażackim. Organizacja Firefighter Aid for Ukraine (FAU) z siedzibą w Edmonton wyjaśnila nam, jak mundur ten trafił do Lwowa. Przekazałaona AFP, że organizacja ta od lat wysyła sprzęt przeciwpożarowy na Ukrainę i część sprzętu używanego we Lwowie pochodzi właśnie z tego programu pomocowego.

W Kanadzie żyje wielka ukraińska diaspora. Istnienie tak dużej i aktywnej politycznie diaspory wyjaśnia silne zaangażowanie tego kraju w pomoc wojskową i gospodarczą dla Ukrainy, czytamy w artykule Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych PISM.

„W ciągu ostatnich lat przekazaliśmy szereg transportów pomocy do miast i obwodów, a także kilku mniejszych miejscowości. Na początku tego miesiąca wysłaliśmy samolot z 14 tonami pomocy, której jednym z odbiorców był Lwów. W każdym z tych transportów znajdował się sprzęt podobny do tego, w jaki wyposażono strażaków widocznych w relacji CNN” – powiedział AFP 28 marca 2022 roku Kevin Royle, przedstawiciel FAU.

„Na ogół znaki identyfikacyjne takie jak nazwa miast, pochodzące od społeczności, która przekazała sprzęt, są usuwane, ale otrzymujemy też sprzęt z różnych źródeł. Przy zaledwie setce wolontariuszy nie jest możliwe, abyśmy każdy przedmiot sprawdzili i upewnili się, że wszystkie znaki zostały usunięte. Czasami darczyńcy też nie proszą o ich usunięcie. Mogę potwierdzić, że do Lwowa trafiła część z wysłanej w tym miesiącu pomocy” – wyjaśnił.

Na stronie FAU zostały opublikowane zrzuty ekranu z relacji CNN, potwierdzające, że na zdjęciu widać „ukraińskich strażaków z okolic Lwowa ubranych w sprzęt podarowany przez strażaków z Edmonton”.

FAU opublikowała również 28 marca 2022 roku post z 15 września 2017 roku zawierający relację z przekazania sprzętu strażakom we Lwowie. Jeden z mężczyzn trzyma podobny mundur jaki widoczny jest w relacji CNN z pożaru z 26 marca 2022 roku ze Lwowa. „Widzicie napis Edmonton na mundurze? Nie ma żadnych teorii spiskowych. Nasi przyjaciele i koledzy strażacy są w sytuacji zagrożenia, a my nadal będziemy ich wspierać” – napisali organizatorzy pomocy dla Ukrainy dwa dni po relacji CNN.

Inicjatywa FAU rozpoczęła się ok. dziesięć lat temu. Jej celem jest zbieranie wycofywanego z użycia w Kanadzie wyposażenia strażackiego, sprzętu ochronnego i ratunkowego oraz materiałów medycznych od jednostek straży pożarnej i firm z Kanady, a także zbieranie funduszy, które przekazywane są jednostkom ratowniczym w różnych rejonach Ukrainy – czytamy na stronie internetowej projektu.

Dziennikarze AFP skontaktowali się ponadto ze strażą pożarną w Edmonton (Edmonton Fire Rescue Services – EFRS), która potwierdziła, że relacja CNN nie przedstawia pożaru w stolicy stanu Alberta. Poinformowała również, że mundur widoczny w nagraniu został przekazany w darach dla Ukrainy.

„W Edmonton nie doszło do żadnego pożaru w magazynach paliw” – przekazała agencji AFP rzeczniczka straży pożarnej w Edmonton Brittany Eveneshen w wiadomości e-mail z 28 marca 2022 roku.

„Sprzęt widoczny w materiale CNN został podarowany przez Edmonton Fire Rescue Services” – napisała, podkreślając, że program FAU rozpoczął się około 10 lat temu, kiedy jeden ze strażaków z Edmonton, w czasie wizyty na Ukrainie, uświadomił sobie jakie duże są niedobory w sprzęcie ukraińskich strażaków.

Kanadyjskie media – m.in. CBC, CityNews oraz CTVNews – niejednokrotnie informowały o wysyłanym z Alberty wyposażeniu dla straży pożarnej w Ukrainie, w tym o mundurach z napisem „Edmonton”widocznych w relacji CNN.

Według kanadyjskich mediów, społeczność Edmonton od czasu inwazji Rosji 24 lutego 2022 roku przekazała kilka transportów z pomocą humanitarną dla Ukrainy (tutaj, tutaj, tutaj).

Stacja CNN opublikowała 28 marca 2022, własny artykuł weryfikacyjny w którym obaliła spiskowa teorię, wyjaśniając, że mundur z napisem „Edmonton” został podarowany strażakom w Ukrainie przez strażaków z kanadyjskiego miasta.

Wniosek: Relacja dziennikarza CNN, w której widać mundur strażacki z nawą miasta Edmonton, nie jest dowodem na to, że pożar miał miejsce w tym mieście zachodniej części Kanady. Strażak ubrany w mundur z tym napisem nie jest kanadyjskim strażakiem lecz strażakiem ze Lwowa, w zachodniej Ukrainie, który jedynie otrzymał pomoc w wyposażeniu od strażaków z Kanady. Nie wszystkie naszywki na przekazanych darach zostały usunięte, co dla niektórych użytkowników Facebooka okazało się mylące.