Dziesiątki krów zmarły we Włoszech w sierpniu 2022 roku z powodu zatrucia paszą sorgo, a nie – jak błędnie twierdzą publikacje krążące blisko od roku w mediach społecznościowych – na skutek „szczepienia przeciwko COVID-19”. Krowy widoczne w nagraniu nigdy nie otrzymały takiej szczepionki, a przyczyna ich zatrucia – wysokie stężenie durryny w sorgo – została potwierdzona w analizach laboratoryjnych, powiedział AFP weterynarz, który badał sprawę.
W nagraniu dołączonym do publikacji w mediach społecznościowych widać dziesiątki martwych krów leżących na polu. Niektóre jeszcze żyją. Słychać głosy zaaferowanych mężczyzn mówiących po włosku, „to straszne, zostały otrute, one nie leżą sobie i nie odpoczywają, one zostały otrute, płakać się chce”.
W poście na Facebooku z 27 marca 2023 roku czytamy: „W Piemoncie we Włoszech doszło do „tajemniczej” utraty bydła. Czy wiesz, jak to się stało? Przyjechał weterynarz i zaszczepił wszystkie zwierzęta przeciwko “kołidowii”, po czym wszystkie zdechły”.
Niektórzy użytkownicy Facebooka czy Twittera przytaczali zrzut ekranu z tweeta z marca 2023 roku dokładnie z takim samym twierdzeniem w języku angielskim, w którym czytamy, że krowy zaszczepiono przeciwko „modnej chorobie”, (określenie dla COVID-19 popularne dla anty-szczepionkowych grup). Tweet zyskał 424 udostępnień.
Jednak takie twierdzenie jest nieprawdziwe, gdyż jak przekazał AFP weterynarz badający sprawę, krowy te zmarły na skutek zatrucia toksycznym kwasem, który był obecny w roślinach w wyjątkowo dużych ilościach ze względu na suszę.
Śmierć spowodowana przez „kwas pruski” zawarty w młodych pędach sorgo
Aby sprawdzić twierdzenie, odszukaliśmy nagranie przy pomocy narzędzia InVID We verify współstworzonego przez AFP, i które oferuje możliwość odwrotnego wyszukiwania obrazem. Odnaleźliśmy dużo starsze publikacje tego samego nagrania, na przykład w tweetach z 12 sierpnia 2022 roku, czy też w popularnym w Rosji portalu społecznościowym VK (dawniej VKontakte ) oraz na Telegramie, wszystkie publikacje pochodzą z sierpnia 2022 roku.
Dostępna w wyszukiwarkach funkcja „podobne obrazy” np. w Yandex i Google, doprowadziła nas do wielu artykułów w mediach z sierpnia 2022 roku m.in. po angielsku, indonezyjsku, włosku – z podobnymi obrazami martwych krów leżących na polu.
Dalsze wyszukiwanie według słów kluczowych w języku angielskim (cows + piedmond + died) wskazało na kolejne artykuły, a jeszcze więcej wyników przyniosło wyszukiwanie według tych samych słów ale przetłumaczonych na język włoski.
Nagranie znaleźliśmy w postach kilku włoskich użytkowników Facebooka czy Telegrama na kontach publikujących treści antyszczepionkowe (sugerujace, że śmierć to efekt szczepienia). Publikacje zawierające podobne twierdzenia o śmierci krów rzekomo z powodu szczepień obaliły wówczas polskie portale fact-checkingowe Demagog i Konktret-24.
W rzeczywistości, artykuły w mediach informowały, że bydło padło od „toksycznego sorgo”. Niektóre artykuły odnotowały, że krowy należały do Giacomino Olivero, 58-letniego hodowcy bydła z Sommariva del Bosco w Piemoncie, i że krowy były „cielne”. Żaden z artykułów nie wspominał o jakimkolwiek związku ze szczepieniami przeciwko COVID-19.
Ten sam film znaleźliśmy również na stronie głównej włoskiej gazety Corriere della Sera (z opisem iż krowy padły po spożyciu sorgo).
Dziennikarze z rzymskiego biura AFP również opisali przypadek zatrucia: „bydło zmarło nagle z powodu ostrego zatrucia kwasem pruskim 6 sierpnia” – czytamy w depeszy AFP.
AFP wyjaśnia, że kwas pruski wytworzył się z durryny, naturalnie występującej w młodych pędach roślin sorgo, choć nie w tak wysokich stężeniach, jakie stwierdzono w próbkach pobranych na miejscu”.
Dziennikarze AFP rozmawiali wówczas ze Stefano Giantin, weterynarzem z Istituto Zooprofilattico Sperimentale w północno-zachodnich Włoszech, który badał ten przypadek.
„Podejrzewamy, że susza spowodowała to bardzo wysokie stężenie durryny w roślinach sorgo” – powiedział AFP. Groźna dla życia dawka kwasu pruskiego, wynosi 700 mg/kg, a u padniętych krów, jak wykazały analizy krwi, dawka była powyżej 900 mg/kg. Śmierć u tych zwierząt jest bardzo szybka, 10- 15 minut – czytamy również.
W „normalnych warunkach durryna nie powoduje śmiertelnego zatrucia” – mówił weterynarz. Jednak susza zahamowała normalny wzrost rośliny i substancja odłożyła się w jej pędach w dużym stężeniu, sprawiając, że sorgo stało się toksyczne.
Na zdjęciu AFP z 16 sierpnia 2022 roku, zrobionym w Sommariva del Bosco, na polu należącym do włoskiego hodowcy bydła, który stracił z powodu zatrucia kwasem pruskim 50 krów (poniżej), Giantin pobiera próbki sorgo do badań laboratoryjnych.
Trujące stężenia kwasu pruskiego w sorgo jest znanym od lat zagrożeniem, o którym więcej można przeczytać w artykule ( link zarchiwizowany) amerykańskiego Uniwersytetu Stanowego Oklahomy. „Na początku XX wieku odkryto, że w pewnych warunkach sorgo jest w stanie wydzielać związki cyjanowodorowe (HCN lub tzw. kwas pruski), co sprawia, że spożycie tej paszy może być niebezpieczne dla bydła” – czytamy w opracowaniu.
Specjaliści z Centrum Doradztwa Rolniczego (CDB) w Brwinowie, pod Warszawą również przestrzegają, że „rośliny sorgo zawierają alkaloid uwalniający kwas pruski, który może być toksyczny dla zwierząt”. „Problem ten dotyczy jednak użytkowania pastwiskowego, natomiast w przypadku prawidłowo wykonanej kiszonki nie stanowi to problemu ponieważ cyjanowodór rozkłada się po około trzech tygodniach. Koszenie na wysokości około 20 centymetrów dodatkowo zmniejsza jego zawartość.” – czytamy w opracowaniu CDB.
Zespół weryfikacyjny AFP Fact Check ponownie skontaktował się z weterynarzem z prośbą o komentarz na temat twierdzeń, które ponownie krążą w sieci wraz z nagraniem.
„Nie, te krowy nie umarły z powodu szczepionki na COVID19” – Stefano Giantin potwierdził AFP 31 kwietnia 2023 roku, dodając, że analizy laboratoryjne „potwierdziły”, iż „zatruły się cyjanowodorem” – czyli tzw. kwasem pruskim, jak początkowo informowano.
Ponadto, „zwierzętom nie podawano szczepionki na COVID-19” – powiedział.
U krów ryzyko zakażenia SARS-CoV-2 jest „niskie”
Czy koronawirus SARS-CoV 2 atakuje bydło hodowlane?
Na stronie Głównego Inspektoratu Weterynarii (GIW) (link zarchiwizowany) nie znaleźliśmy ani ostrzeżenia o szczególnym zagrożeniu zakażeniem tym wirusem wśród bydła, ani zaleceń do szczepień.
Jak czytamy w naukowym opracowaniu (link zarchiwizowany) „podatność bydła na SARS-CoV-2 jest niska”.
W badaniu opublikowanym w 2022 r. stwierdzono, że „bydło może okazjonalnie zakazić się wirusem” przez kontakt z ludźmi, u których wykryto COVID-19, jednakże naukowcy „nie stwierdzili, aby choroba dalej rozprzestrzeniała się na resztę stada”.
Nie udało nam się znaleźć żadnego opublikowanego przez władze zdrowotne na świecie zalecenia dotyczącego szczepienia krów na COVID-19. W październiku 2022 roku AFP obaliła fałszywe twierdzenie, że australijscy farmerzy zostali zmuszeni do szczepienia swoich stad.
Niektóre ogrody zoologiczne w USA, ze względu na spore liczby odwiedzających, zaszczepiły zwierzęta szczepionką na COVID-19 przeznaczoną do użytku weterynaryjnego, o czym pisały amerykańskie media ( tutaj, tutaj).
