Od początku pełnoskalowej inwazji Rosji na Ukrainę Wołodymyr Zełenski i jego bliscy są regularnie oskarżani przez prokremlowską propagandę o zagarnianie zachodniej pomocy finansowej. Pod koniec listopada 2024 r. użytkownicy mediów społecznościowych udostępniali wyglądający jak relacja telewizyjna materiał filmowy w języku francuskim o zakupie przez Film Heritage Inc. – firmy powiązanej z Zełenskim – luksusowego hotelu w stacji narciarskiej Courchevel, we francuskich Alpach, za 88 milionów euro. Autorzy materiału nie są znani, ale informacja taka nie pojawiła się w żadnych innych renomowanych francuskich mediach. Dowodem zakupu mają być zrzuty ekranu pobrane z rzekomo oficjalnej strony internetowej hotelu, która jak sprawdziła AFP, okazuje się być podrobioną stroną rzeczywiście istniejącego hotelu. Fałszywa strona została stworzona tuż przed pojawieniem się twierdzeń o zakupie. Hotel „Palace des Neiges” pozostaje od 2023 roku własnością firmy SBM, zapewnili AFP przedstawiciele tej firmy z siedzibą w księstwie Monako. W swoim ostatnim raporcie z września 2024 r. poinformowała ona o dalszych planach renowacji hotelu, a nie o jego sprzedaży.
„Stoję przed luksusowym hotelem Le Palace des Neiges w stacji narciarskiej Courchevel, we Francji, w Sabaudii”, mówi po francusku na początku 88-sekundowego nagrania mężczyzna z mikrofonem w ręku, zachowujący się jak reporter telewizyjny podczas relacji na żywo, dodając, że „hotel ten został sprzedany miesiąc temu nowemu właścicielowi […], który jest znaną osobą”. Reporter przekazuje głos wyglądającemu jak dziennikarz mężczyźnie w studiu telewizyjnym, które widzimy przez kilka sekund u dołu ekranu po prawej stronie. Słyszymy jak mówi dalej, również po francusku, ale z wyraźnym obcym akcentem że „tą znana osobą jest prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski”. „ Firma Film Heritage Inc. zarejestrowana w Belize i należąca do Zełenskiego, kupiła hotel Le Palace des Neiges” – mówi. W materiale pojawia się też zrzut ekranu z rzekomo oficjalnej strony internetowej pięciogwiazdkowego hotelu w Courchevel z podpisem „2024 Film Heritage Inc. Wszelkie prawa zastrzeżone”.
„Zełenski kupił za 88 mln euro hotel w słynnym kurorcie narciarskim Courchevel we Francji. Courchevel słynie z ekskluzywnego miejsca, odwiedzanego przez miliarderów, gwiazdy Hollywood i członków brytyjskiej rodziny królewskiej. Tak między innymi wydawane są nasze pieniądze z podatków.” – czytamy w postach na Facebooku i platformie X z 29 listopada 2024 roku.
Materiał filmowy był udostępniany z angielskimi i polskimi napisami lub tylko angielskim np. w tym poście na Telegramie. Prócz logo EF” w prawym górnym rogu większość publikacji po polsku miała też okrągły znak wodny konta na X „drugα strona mєdαlu” i jego nazwę na dole. Konto to opublikowało materiał 29 listopada.
Ten sam materiał filmowy wraz z tym samym twierdzeniem był rozpowszechniany w języku angielskim, niemieckim, bułgarskim, francuskim i rosyjskim.
Film pojawił się również w kilku wersjach językowych (niemieckiej, francuskiej i hiszpańskiej) portalu informacyjnego Pravda, który według francuskiej służby wyspecjalizowanej w śledzeniu dezinformacji i ingerencji cyfrowej we francuskich mediach społecznościowych Viginum jest w rzeczywistości rosyjską siecią dezinformacji wymierzoną w kraje UE i USA. AFP Sprawdzam obaliła kilka artykułów zamieszczonych na jej polskiej wersji (tutaj, tutaj, tutaj i tutaj).
Jednak zawarte w tym nagraniu informacje są fałszywe. Zrzut ekranu strony internetowej dołączony do filmu jako dowód transakcji, pochodzi z fałszywej strony internetowej hotelu. Od 2023 r. właścicielem kompleksu hotelowego pozostaje firma Société des Bains de Mer et du Cercle des étrangers de Monaco (SBM) a nie Film Heritage Inc. firma powiązana z Zełenskim.
Ukraińskie rządowe Centrum Przeciwdziałania Dezinformacji, podlegające pod Radę Bezpieczeństwa Narodowego i Obrony Ukrainy zaprzeczyło doniesieniom w komunikacie opublikowanym na Facebooku 30 listopada 2024 roku (zarchiwizowane linki tutaj i tutaj).
Fałszywa strona hotelu powstała pod koniec listopada, tuż przed publikacją „śledztwa”
W nagraniu pojawia się zrzut ekranu z domniemanej „strony internetowej hotelu”. Drugi mężczyzna z nagrania mówi, że „strona zawiera informacje o nowym właścicielu”. W rzeczywistości jest to podrobiona strona internetowa hotelu, która tylko przypomina prawdziwą stronę Palace des Neiges.
Strona nie jest już aktywna, ale jej ślad znaleźć można w archiwum internetowym. Przy próbie otwarcia poszczególnych zakładek pojawia się komunikat „strona w przebudowie”, poza tym wygląda ona niemal identyczne jak prawdziwa strona hotelu. Różnią się m.in. napisem u dołu – na podrobionej stronie (po lewej na zestawieniu poniżej) figuruje napis „© 2024 Film Heritage Inc. All rights reserved”.
Nazwa domeny podrobionej strony internetowej (zaznaczyliśmy ją w czerwonej ramce), “hotelpalacedesneiges.com”, różni się nieznacznie od oficjalnej strony internetowej hotelu, „palacedesneiges.com”, co firma SBM potwierdziła AFP (zarchiwizowany link tutaj) 2 grudnia 2024 roku. Od tego czasu podrobiona strona internetowa nie działa.
Użyliśmy narzędzia WHOIS, dzięki któremu można sprawdzić, kto jest właścicielem danej domeny, jakie są jej dane kontaktowe, oraz datę jej rejestracji, i ustaliliśmy, że domena prawdziwej strony hotelu została utworzona 2007 roku, a domena sfabrykowanej strony 22 listopada 2024 roku, zaledwie kilka dni przed pojawieniem się nagrania w mediach społecznościowych (zarchiwizowane linki tutaj, tutaj, tutaj). Fałszywa strona internetowa korzysta z opcji, która nie ujawnia danych kontaktowych klienta.
Firma SBM: ten materiał to „fake news”
Firma SBM mająca swą siedzibę w Monako przekazała AFP 2 grudnia 2024 AFP, że „kupiła Le Palace des Neiges w październiku 2023 r. w celu zintegrowania swojego portfela hoteli” i nie odsprzedała go firmie Film Heritage Inc., określając informacje rozpowszechniane w publikacjach jako „fake news” (zarchiwizowane linki tutaj, tutaj)
Ponadto SBM w swoim najnowszym półrocznym raporcie finansowym z września 2024 r. zaznaczyła, że nabycie „obiektu hotelowego wraz z planem gruntownego remontu” wpisuje się w strategię jej „dalszego rozwoju międzynarodowego” (zarchiwizowany link tutaj). Grupa nie planuje obecnie odsprzedaży hotelu, w którym podjęła istotne prace remontowe z myślą o ponownym otwarciu zaplanowanym na sezon zimowy 2026/2027.
Media Monako w swoich relacjach po konferencji prasowej zorganizowanej po walnym zgromadzeniu akcjonariuszy SBM (zarchiwizowany link) 20 września 2024 roku pisały o kontynuacji projektu. Według jednego z artykułów, dyrektor generalny SBM Stéphane Valeri powiedział dziennikarzom, że szwajcarscy architekci Herzog & de Meuron z Bazylei pracują nad renowacją hotelu i zagwarantują sobie pierwsze loże, by oglądać Zimowe Igrzyska Olimpijskie 2030, których część dyscyplin będzie rozegrana w Courchevel. „Perspektywa Igrzysk Olimpijskich sprawia że gdybyśmy chcieli już dziś odsprzedać [hotel przyp. red.], moglibyśmy liczyć na 20-30% wzrost wartości, choć w Courchevel nie zrobiliśmy jeszcze zbyt wiele” – powiedział dyrektor generalny SBM. Również ten artykuł, który opisuje projekt renowacji hotelu, nie wspomina o planach sprzedaży hotelu „Palace des Neiges” (zarchiwizowany link).
Nagranie opublikowane przez anonimowy serwis
Wyszukując więcej informacji według słów kluczy znaleźliśmy na stronie internetowej o nazwie „Les Echos de la France” artykuł w języku francuskim p.t. „Firma Zełenskiego kupiła hotel w ośrodku narciarskim Courchevel” opublikowany 28 listopada 2024 r. razem z omawianym przez nas tym samym nagraniem sprzed ośnieżonego hotelu. W artykule hiperłącze odsyła czytelnika do fałszywej strony internetowej hotelu.
Skrót dwóch liter „EF” – od nazwy serwisu najprawdopodobniej – odnajdujemy w omawianym przez nas nagraniu (w prawym górnym rogu w małej czerwonej ramce), które wśród polskich użytkowników pojawiło się z polskimi podpisami już 29 listopada. Można zatem przypuszczać, iż nagranie zostało wyprodukowane i opublikowane przez tę właśnie stronę. Nazwa strony przypomina ponadto znany tygodnik francuski „Les Echos”, co dodatkowo może wprowadzać w błąd użytkowników.
Przejrzeliśmy zawartość serwisu gdzie brak jest typowej zakładki z informacjami „o nas”, danych kontaktowych a także linków odsyłających do kont w sieciach społecznościowych. Korzystając z narzędzia WHOIS, stwierdziliśmy, że serwis został zarejestrowany 25 listopada 2024 r., jednak informacje o rejestrującym zostały przez niego celowo ograniczone (zarchiwizowany link tutaj).
Przyglądając się innym artykułom serwisu, zauważamy, że nie mają one autorów, a część z nich to zwykłe kopie przeklejone z innych stron. Jeśli weźmiemy na przykład artykuł p.t. „Kryzys francuskiego kapitalizmu, zagrożenie bonapartyzmu i hegemoniczny potencjał proletariatu”, opublikowany 26 listopada w serwisie „Les Echos de la France”, i wpiszemy tę frazę w wyszukiwarce internetowej znajdziemy ten sam tekst na stronie małej francuskiej partii trockistowskiej„Revolution permanente”, zamieszczony 24 listopada na jej stronie.
O ile nieprawdziwa jest informacja o zakupie hotelu, materiał został rzeczywiście nakręcony przed hotelem Palace des Neiges.
Wyszukaliśmy adres hotelu w Google Street View i rzeczywiście znaleźliśmy miejsce, w którym kręcono materiał filmowy: świadczy o tym ta sama architektura budynku, ten sam okrągły znak na dachu i cztery identyczne słupy (w ramce na czerwono poniżej). AFP nie była jednak w stanie zidentyfikować mężczyzny w niebieskiej kurtce z nagrania.
Jeśli chodzi o drugą osobę, którą słyszymy i przez chwilę widzimy w nagraniu, również nie udało nam się jej zidentyfikować. Ustaliliśmy jednak, używając technik wyszukiwania wstecznego obrazu, że postać mężczyzny została wklejona w tło studia telewizyjnego przeznaczonego do nadawania serwisów informacyjnych (w tle studia odczytaliśmy pasek „News Update”), dostępne za darmo na YouTube.
Tego samego tła użyła m.in lokalna hinduska stacja telewizyjna 7pluschannel (arch link).
Zełenski i śledztwo Pandora Papers
O ile nieprawdziwa jest informacja o zakupie hotelu przez Film Heritage Inc. istnieje związek między firmą Film Heritage Inc. a prezydentem Ukrainy, który swój wizerunek oparł m.in. na walce z korupcją.
Z dokumentów śledztwa zwanego potocznie Pandora Papers, przeprowadzonego przez Międzynarodowe Konsorcjum Dziennikarzy Śledczych (ICIJ) (zarchiwizowany link), opublikowanych w październiku 2021 r., wynika, że właścicielem spółki Film Heritage Inc. był Wołodymyr Zełenski , a w 2019 r. przeszła ona na jego żonę Ołenę Zełenską.
Przed rosyjską inwazją w 2022 roku Zełenski był wymieniony w dokumentach śledztwa przeprowadzonego na podstawie analizy blisko 12 milionów dokumentów z 14 firm zajmujących się prowadzeniem usług finansowych.
Śledztwo wskazywało na to, że Zełenski posiadał od 2012 roku spółki offshore, zarejestrowane m.in. w Belize, jak firma Film Heritage Inc., które, jak podejrzewano, były użyte do zakupu trzech luksusowych nieruchomości w Londynie.
Według tego samego źródła, tuż przed wyborem na funkcję prezydenta Ukrainy w 2019 r. Zełenski sprzedał udziały w jednej z takich spółek offshore, Maltex Multicapital, swojemu ówczesnemu partnerowi, Siergiejowi Szefirowi, który później został jego głównym doradcą i którego Zełenski zdymisjonował w marcu 2024 r. (zarchiwizowany link).
Zelenski regularnym celem rosyjskiej dezinformacji
Od czasu inwazji wojsk Putina na Ukrainę w lutym 2022 roku, Wołodymyr Zełenski jest regularnym celem rosyjskiej dezinformacji,której celem jest podważenie międzynarodowego, a głównie zachodniego, poparcia dla Kijowa i zdyskredytowanie ukraińskiego prezydenta.
Nieprawdziwa informacja o zakupie hotelu w Courchevel wpisuje się w tę narrację. Część tego typu treści AFP obaliła w swoich weryfikacjach dostępnych w języku polskim tutaj, a w języku angielskim tutaj.
Zweryfikowaliśmy m.in. rzekomą informację o zakupie mercedesa należącego w czasie wojny do Adolfa Hitlera, czy o nabyciu luksusowego samochodu przez żonę prezydenta, o planach przyjęcia obywatelstwa amerykańskiego w związku z zakupem willi na Florydzie.
Niektóre fałszywe treści mieszają inną popularną narrację mówiącą że Ukrainą rzekomo rządzi nazizm i której celem jest przedstawienie obecnych ukraińskich przywódców jako „nazistów”. AFP zweryfikowała wiele fałszywych treści tego typu (tutaj, tutaj, tutaj,tutaj,tutaj, tutaj.).
Według ostatniego sondażu z listopada 2024 r. poparcie dla prezydenta Zełenskiego osiągnęło najniższy poziom od początku wojny (zarchiwizowany link).
