Nagranie z „gigantycznym korkiem” na granicy fińsko-rosyjskiej powstało przed decyzją Putina o mobilizacji

Po tym jak 21 września 2022 roku Władimir Putin ogłosił natychmiastową, częściową mobilizację w Rosji, użytkownicy mediów społecznościowych masowo udostępniali wideo, które miało przedstawiać 35-kilometrowe korki samochodów na rosyjsko-fińskiej granicy z uciekającymi przed wcieleniem do wojska Rosjanami. Opis nagrania jest jednak mylący. Nagranie pochodzi z sierpnia i zostało umieszczone w sieci dwa dni przed ogłoszeniem decyzji o mobilizacji. Prawdą jest, że decyzja Putina spowodowała exodus Rosjan, jednak fińskie władze przekazały, że ruch na granicach był normalny po 21 września, choć liczba wjazdów do Finlandii wzrosła. 

„Korki na granicy z #Rosja/#Finlandia spiętrzyły się do 35KM i rosną z godziny na godzinę, to jedyna granica, która wciąż jest otwarta dla rosyjskich cywilów z wizami schengen” – czytamy w opisie filmu udostępnionego przez polskojęzycznego użytkownika Facebooka 22 września 2022 roku.  

Zrzut ekranu z Facebooka wykonany 23 września 2022 roku przez AFP

Nagranie krążyło również wśród użytkowników Twittera i TikToka w wielu językach m.in. po hiszpańsku, portugalsku, francusku, niemiecku, tajsku a także ukraińsku, z podobnym twierdzeniem, że obrazuje 35-kilometrowe korki tworzące się na fińsko-rosyjskiej granicy po ogłoszeniu decyzji Putina. Nagranie udostępniały również tradycyjne media.

Stało się ono wiralowe po tym jak 21 września 2022 roku Putin w orędziu do Rosjan ogłosił powołanie 300 tysięcy rezerwistów do prowadzonej wojny w Ukrainie. Po ogłoszeniu mobilizacji, w dużych miastach Rosji odbyły się protesty przeciwko wcielaniu mężczyzn do armii. Wielu Rosjan szukało możliwości wyjazdu z kraju rezerwując loty, by uniknąć wysłania na front. Finlandia ogłosiła, że przygotowuje rozwiązanie, aby „ograniczyć lub całkowicie uniemożliwić” wjazd turystów z Rosji.

Wideo zamieszczone dwa dni przed orędziem Putina

Wyszukaliśmy nagranie na TikToku i w innych mediach społecznościowych. Dotarliśmy do publikacji z 19 września na TikToku i YouTube, które zamieścił użytkownik przedstawiający się jako „Igor w Rosji”. Igor Parri, bo tak nazywa się on naprawdę, mieszka w Finlandii i publikuje filmy o tematyce związanej z Rosją, którą dobrze zna, jak pisze w informacji o sobie na swoim kanale na YouTube, ze względu na swoje rosyjskie korzenie.

Po tym jak po wygłoszonym orędziu użytkownicy zaczęli udostępniać je z błędnym opisem, Parri napisał w komentarzach, że „wideo zostało nagrane przed ogłoszeniem [mobilizacji]”.

Zrzut ekranu z komentarza pod filmem na TikToku wykonany 22 września 2022 roku przez AFP

Skontaktowaliśmy się z nim 22 września. Parri wytłumaczył, że „zamieszczenie nagrania na TikToku i Youtube [tuż przed decyzją Putina przyp.red.] to czysto niefortunny przypadek”. Dodał że „nagranie powstało 29 sierpnia 2022 roku na przejściu granicznym Vaalimaa, i taka kolejka jaką przedstawia jest tam rzeczą normalną”.

YouTuber przekazał agencji AFP oryginalne nagranie (bez dodanej muzyki). Metadane zawarte w pliku wskazują na lokalizację nagrania. Według zapisanych tam danych GPS, wideo zostało wykonane tuż przed przejściem granicznym w Vaalimaa w południowo-wschodniej Finlandii. Na zdjęciach z przejścia granicznego w Vaalimaa opublikowanych na Google Maps widać te same elementy krajobrazu, które widoczne są w omawianym przez nas nagraniu.

Fińskie władze dementują pogłoski o gigantycznych korkach 

Liczba wjazdów do Finlandii z Rosji wzrosła nieznacznie po ogłoszeniu przez Putina mobilizacji, w porównaniu z poprzednimi tygodniami, powiedział Kimmo Ahvonen z fińskiej Straży granicznej, któremu AFP przesłała 22 września nagranie z prośbą o komentarz. Wieczorem w dniu orędzia, kolejka na granicy Vaalimaa miała około 250 metrów długości i tak samo było następnego dnia, powiedział urzędnik. Jest to znacznie mniej niż podawana przez niektórych użytkowników mediów społecznościowych długość kolejki “35 kilometrów” w opisie do wyrwanego z kontekstu nagrania.

Fińska Straż graniczna zarejestrowała 4.824 obywateli rosyjskich, którzy wjechali do Finlandii przez granicę z Rosją 21 września, w porównaniu z 3.133 tydzień wcześniej, tzn. 14 września. Ale w sytuacji kiedy ruch graniczny „jest dość duży”, kolejki samochodów na granicy to „nic naprawdę nadzwyczajnego”, powiedział Ahvonen.

Dzień po orędziu Putina, dziennikarze AFP pojechali na przejście graniczne w Vaalimaa. Zauważyć można, że barwy zieleni widoczne w nagraniu różnią się od jesiennych kolorów występujących obecnie w regionie przejścia Vaalimaa i uchwyconych w relacji agencji poniżej.

Fińska Straż graniczna na Twitterze napisała po południu 21 września, że nagrania wideo krążące w sieci i twierdzące, że pokazują korki na granicy bezpośrednio po wydaniu rozkazu przez Putina, zostały wyrwane z kontekstu. „Sytuacja na granicach Finlandii nie zmieniła się wraz z ogłoszeniem rosyjskiej mobilizacji” –  czytamy w tweecie.

W dniu orędzia Putina, Matti Pitkäniitty, kierujący działem do spraw międzynarodowych fińskiej Straży granicznej przekazał na Twitterze, że sytuacja na granicy tego dnia była normalna.„W ruchu granicznym odnotowujemy normalne kolejki, na razie nie ma niczego nadzwyczajnego do raportowania. Proszę zachować spokój. Jesteśmy czujni i będziemy informować, jeśli coś się zmieni”.

Dyrektor ds. komunikacji w zakresie zrównoważonego rozwoju i handlu w ministerstwie spraw zagranicznych Finlandii Ville Cantell, przekazał 21 września na Twitterze, że sytuacja na granicy jest normalna a nagrania nie przedstawiają obecnej sytuacji na niej.

„Wzrost przekroczeń granicy nie jest tak naprawdę znaczący” –  dodał też wyższej rangi przedstawiciel straży granicznej Jari Huttunen w wypowiedzi opublikowanej na stronie Straży Granicznej 22 września.

Fińskie media (tutaj,tutaj) podały 22 września, że nastąpiło wzmożenie ruchu transgranicznego a kolejka wyniosła między 300 a 400 metrów długości na przejściu w Vaalimaa. .

Strony internetowe Fintraffic and Kelikamat  pokazują relacje z kamer internetowych z sytuacją drogową 22 września, a także z 21 września.

W relacjach wideo AFP i na zdjęciach zrobionych przez dziennikarzy AFP widoczne są kolejki na przejściu granicznym w Vaalimaa.  Obecny na miejscu dziennikarz AFP stwierdził 22 września, że kolejka miała około 150 metrów długości, a nie długość 35 kilometrów, jak pisano w omawianych przez nas postach.

Kolejka samochodów przed fińsko-rosyjskim przejściem granicznym w Vaalimaa, na wjeździe do Finlandii 22 września 2022 r.

Ruch na granicy można też śledzić dzięki kamerom internetowym ustawionym na przejściu w dniach 21 września i  22 września, a także na  Google Maps i Yandex, które podają informacje o ruchu drogowym.

Wniosek: Prawdą jest że ruch na przejściach granicznych między Rosją a Finlandią zwiększył się nieco po ogłoszeniu decyzji Putina o mobilizacji, kolejki jednak nie mają 35-kilometrowej długości, jak twierdzili w postach użytkownicy mediów społecznościowych dołączający nagranie zrobione w sierpniu 2022 roku, na kilka tygodni przed orędziem prezydenta Rosji.

Pierwotnie opublikowane tutaj.