Wielka Brytania nie zmieniła w ostatnim czasie wytycznych na temat szczepień przeciwko Covid-19 dla kobiet w ciąży

Publikacje w mediach społecznościowych utrzymują, że brytyjski rząd wycofał rekomendację szczepień przeciw Covid-19 kobietom w ciąży. To jednak nie jest prawda – użytkownicy błędnie opierają się na fragmencie raportu brytyjskiego urzędu zdrowia, który w rzeczywistości pochodzi z końca 2020 r., kiedy to wytyczne pojawiły się na początku wprowadzania szczepionek przeciw Covid-19, i który do tej pory nie został jeszcze zaktualizowany. Wówczas szczepionki nie były zalecane kobietom w ciąży, ponieważ nie wykonano jeszcze wystarczających badań z udziałem kobiet. Od tego czasu stanowisko rządu Wielkiej Brytanii zostało zaktualizowane i podobnie jak wiele innych krajów, od wiosny 2021 r. zaleca szczepienia przeciw Covid-19 kobietom w ciąży.

„W połowie sierpnia na oficjalnej stronie rządowej Wielkiej Brytanii pojawił się raport dot. stosowania szczepionki na COVID-19. Raport zawiera m.in. informację, że nadal brakuje danych na temat możliwości bezpiecznego podawania szczepionki kobietom w ciąży i kobietom karmiącym, w związku z czym rekomenduje przeciwko ich szczepieniu!” – czytamy w publikacji udostępnionej na Facebooku 4 września 2022 roku.

Tego typu twierdzenia, że rząd Wielkiej Brytanii wycofał rekomendację szczepień dla kobiet w ciąży znajdziemy również w wielu innych postach na Facebooku (1, 2), także na kilku innych portalach (1, 2) oraz na Telegramie.

Podobne posty były również publikowane w języku francuskim i angielskim oraz zostały zweryfikowane przez AFP (1, 2).

Treści tych publikacji są jednak nieprawdziwe – opierają się na błędnej interpretacji dawnego raportu rządu Wielkiej Brytanii o wytycznych dotyczących szczepionki Pfizer/BioNtech, który został opublikowany w momencie wstępnego jej zatwierdzenia w grudniu 2020 r. Przedstawiciele brytyjskiego systemu ochrony zdrowia i niezależni eksperci przekazali AFP, że Wielka Brytania zaleca, by osoby w ciąży szczepiły się przeciwko Covid-19.

Rzeczywiście na stronie Brytyjskiej Agencji Regulacyjnej ds. Leków i Produktów Zdrowotnych (Medicines and Healthcare products Regulatory Agency, MHRA) w rozdziale „Wnioski dotyczące toksyczności” możemy przeczytać, że kobiety w ciąży lub karmiące piersią nie powinny być szczepione. Jednak rozdział ten pochodzi z końca 2020 r. i już nie obowiązuje, nawet jeśli treść dokumentu nie została zaktualizowana – co potwierdza MHRA.

Co więcej, w komunikacie prasowym z dnia 5 września 2022 r., MHRA napisała, że niezależnie od pojawienia się „fałszywych twierdzeń w mediach społecznościowych” jej zalecenia w zakresie szczepień kobiet w ciąży i karmiących piersią „nie uległy zmianie”.

„Nasze zalecenia dotyczące szczepionki przeciw Covid-19 nadal utrzymują, że szczepionki te są bezpieczne i skuteczne w okresie ciąży i karmienia piesią, oraz że istnieją obszerne dane na poparcie tej opinii”.

Posty na Facebooku opierają się na niezaktualizowanym raporcie

„Treści, które udostępniają autorzy publikacji i filmów w mediach społecznościowych, opierają się na danych dostarczonych przez firmę Pfizer w grudniu 2020 roku” – przekazali AFP przedstawiciele MHRA 1 września 2022 r. Dodali, że fragment ten nie odzwierciedla aktualnych zaleceń dotyczących szczepionek.

Strona internetowa, na której można odnaleźć wspomniany fragment, poświęcona jest wstępnemu zatwierdzeniu szczepionki przeciw Covid-19, czyli informacji, która jest w domenie publicznej i dlatego pozostaje w sieci.

Zalecenia dotyczące dokładnego trybu szczepienia (grupy odbiorców, terminy oraz ich organizacja) są aktualizowane regularnie i dostępne w innych miejscach na stronie brytyjskiej ochrony zdrowia (np. tutaj i tutaj).

„Treść, do której odnoszą się publikacje w mediach społecznościowych pochodzi z Raportu Oceny Publicznej (Public Assessment Report, PAR), który przedstawia naszą ocenę w momencie zatwierdzenia szczepionki 2 grudnia 2020 r.” – wyjaśnili przedstawiciele MHRA. „Od tego czasu pojawiły się nowe dane (dane niekliniczne i dane ze „świata rzeczywistego” po zatwierdzeniu), które podtrzymują zaktualizowane zalecenia dotyczące szczepienia kobiet w ciąży i karmiących piersią”.

W rozdziale o wnioskach dotyczących toksyczności, gdzie można przeczytać, że nie zaleca się szczepienia kobietom w ciąży lub karmiącym piersią jest także napisane, że „powyższe opinie odzwierciedlają brakujące w chwili obecnej dane i nie stanowią konkretnych ustaleń dotyczących kwestii problematycznych”.

Zdanie to odnosi się do braku danych dotyczących kobiet w ciąży w badaniach klinicznych prowadzonych przez firmę Pfizer w momencie zatwierdzenia szczepionki w grudniu 2020 r.

Rzeczywiście, jak to zwykle bywa w badaniach trzeciej fazy nad szczepionką, do badań jeszcze nie włączono osób w ciąży i karmiących piersią. Grupy o takim profilu (kobiety w ciąży lub dzieci) badane są w późniejszym terminie.

Dlatego też Wielka Brytania oraz wiele innych krajów początkowo informowały, że ze względu na ostrożność, szczepionki nie są zalecane kobietom w ciąży i karmiącym piersią.

O braku danych dotyczących kobiet w ciąży wspomina dokument MHRA dostępny na samym dole raportu. Mówi on (str. 44), że brak dostępnych danych na temat kobiet w ciąży podczas badania klinicznego (o którym mowa tutaj), nie pozwala na rekomendację ich szczepień.

16 sierpnia 2022 r. zaktualizowano jedynie część strony MHRA, która pomimo tego samego tytułu zawiera inne informacje niż te, które zostały zawarte w Raporcie Oceny Publicznej.

Aktualizacja dotyczy „zmian dokonanych w różnych dokumentach (np. w charakterystyce produktu leczniczego i w ulotce informacyjnej dla pacjenta), które znajdują się na tej samej stronie co Raport Oceny Publicznej, natomiast sam RAP nie został zaktualizowany” – przekazali AFP przedstawiciele MHRA.  Co więcej, wszystkie aktualizacje dokonane w każdym z dokumentów można znaleźć w zakładce „zobacz wszystkie aktualizacje”.

Sczepienia obecnie zalecane dla kobiet w ciąży i karmiących piersią

Od tego czasu zalecenia dotyczące szczepień dla kobiet w ciąży i karmiących piersią są stale aktualizowane. Nie tylko szczepionki zostały dopuszczone dla tej grupy osób, ale też są „zdecydowanie rekomendowane”.

Można je odnaleźć na stronie dotyczącej raportowania istotnych informacji na temat bezpieczeństwa szczepionek przeciw Covid-19 tzw. „Yellow Card Covid-19 vaccine reporting”. Zalecenia dotyczące szczepień kobiet w ciąży w Wielkiej Brytanii oparte są na najnowszych danych.

Już 16 kwietnia 2021 r., około cztery miesiące po rozpoczęciu kampanii szczepień w Wielkiej Brytanii, rząd tego kraju zalecił szczepienia kobietom w ciąży w oparciu o nowe rekomendacje Wspólnego Komitetu ds. Szczepień i Odporności (Joint Committee on Vaccination and Immunisation, JCVI). Zalecenia te opierały się na danych zebranych z rejestru „V-safe” w Stanach Zjednoczonych, które pokazywały w tym czasie, że około 90 tys. kobiet w ciąży zostało zaszczepionych głównie szczepionkami mRNA, w tym firmy Pfizer-BioNTech oraz Moderny bez zgłaszania jakichkolwiek obaw o bezpieczeństwo”.

Jak wynika z systemu „V-safe”, prowadzonego przez amerykańskie Centra Kontroli i Zapobiegania Chorobom (CDC), który monitoruje liczbę zaszczepionych osób w ciąży (w momencie szczepienia lub krótko po nim tzn. mniej niż 30 dni po podaniu szczepionki); na dzień 12 kwietnia 2021 r. zarejestrowano 91 434 ciężarnych kobiet – zgodnie z wyliczeniami przedstawionymi na archiwalnej stronie o nazwie „V-safe Covid-19 Vaccine Pregnancy Registry”.

Strona brytyjskiego rządu dotycząca zaleceń dla kobiet w ciąży ewoluowała wraz z postępem dostępnych danych. W grudniu 2020 r. podano, że szczepionka Pfizer-NioNTech „nie została jeszcze oceniona dla osób w ciąży”, dlatego „zaleca się, aby do czasu pojawienia się większej liczby informacji, kobiety w ciąży nie otrzymywały tej szczepionki”.

Strona została następnie zaktualizowana 23 kwietnia 2021 r. o informacje, że „kobietom w ciąży należy oferować szczepionki Covid-19 w tym samym czasie, co osobom w tym samym wieku czy osobom z grupy ryzyka”, powołując się na dane ze Stanów Zjednoczonych o ponad 91 tys. kobiet w ciąży, u których nie stwierdzono „żadnych problemów z uwagi na ich bezpieczeństwo”.

W grudniu 2021 r. kobiety w ciąży zostały przeniesione do tzw. „grupy priorytetowej” ze względu na ryzyko związane z zakażeniem wirusem wywołującym chorobę Covid-19. Co więcej uznano, że szczepionki Covid-19 są „bezpieczne dla kobiet w ciąży oraz ich dzieci”.

Zalecenia brytyjskiego rządu zmieniły się także w styczniu 2022 r., kiedy to władze wzywały kobiety w ciąży do szczepienia się przeciwko Covid-19 „tak szybko, jak to możliwe” (1, 2, 3, 4).

Victoria Male, starsza wykładowczyni immunologii reprodukcyjnej w Imperial College London przekazała AFP 31 sierpnia 2022 r., że zalecenia dotyczące traktowania kobiet w ciąży priorytetowo, jeśli chodzi o szczepienia, „nie zmieniły się” od czasu ich opracowania w styczniu 2022 r.

Jednak raport MHRA – jak mówi Victoria Male – wprowadził „pewne zamieszanie”, ponieważ dokument „został zaktualizowany 16 sierpnia, ale sekcja dotycząca ciąży i karmienia piersią” pozostała niezmieniona od grudnia 2020 r.

Ten brak zrozumienia dokumentu opublikowanego przez brytyjskie władze ona sama wyjaśniła w wątku na Twitterze 30 sierpnia.

Male dodaje, że zbierane na bieżąco dane stanowią mocny dowód na poparcie szczepień. „Badania ponad 208 tys. zaszczepionych kobiet w ciąży wykazały, że szczepionki nie powodują zwiększonego ryzyka u osób w ciąży” – powiedziała AFP Male i dodała, że niektóre z tych badań dotyczyły również niemowląt do szóstego miesiąca życia. „U nich również nie zaobserwowaliśmy żadnych problemów” – przekazała.

Niedawno, bo w lipcu 2022 r., Joint Committee on Vaccination and Immunisation, zaktualizował swoje zalecenia ws. szczepień, informując, że kobiety w ciąży, które się wcześniej zaszczepiły powinny dostać jesienią dawkę przypominającą.

Opublikowane w sierpniu badania m.in. przez Lancet Infectious Diseases oraz British Medical Journal wykazały, że szczepionki mRNA stanowią niewielkie ryzyko u kobiet w ciąży i nie są związane z wysokim ryzykiem poronienia czy przedwczesnego porodu, o czym można przeczytać w artykule AFP z 18 sierpnia 2022 r.

Szczepienia dla kobiet w ciąży są zalecane w Polsce i na świecie

Kraje na całym świecie zalecają szczepienia przeciw Covid-19 kobietom w ciąży i karmiącym piersią. Jak czytamy na stronie CDC w komunikacie z 14 lipca 2022 r., w Stanach Zjednoczonych szczepienia są obecnie zalecane dla wszystkich – dorosłych i dzieci powyżej 6 miesięcy – również dla osób „w ciąży, karmiących piersią lub próbujących zajść w ciążę”.

Takie same zalecenia dla kobiet na każdym etapie ciąży i karmiących piersią są w Kanadzie, o czym informuje rządowa strona poświęcona szczepionkom przeciw Covid-19.

Pierwszym krajem, który zalecił szczepienia kobietom w ciąży był Izrael, który wprowadził szczepionki dla tej grupy osób od połowy lutego 2021 r. Tamtejsze ministerstwo zdrowia informowało wtedy, że kobiety dotknięte wirusem Covid-19 częściej przejawiały „poważny przebieg tej choroby niż osoby w podobnym im wieku”.

Jak wynika z badania przeprowadzonego w Ontario w Kanadzie w marcu 2022 r., w którym wzięło udział 97 590 osób, szczepienie przeciwko Covid-19 u osób ciężarnych, „nie było istotnie związane ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia niepożądanych objawów okołoporodowych” takich jak krwawienie, konieczność wykonania cesarskiego cięcia czy przyjęcia noworodka na oddział intensywnej terapii.

Co więcej, w opublikowanej 10 maja 2022 r. metaanalizie 23 różnych badań, stwierdzono, że podawanie „szczepionek mRNA przeciwko Covid-19 osobom w ciąży wydaje się być bezpieczne i wykazuje spadek liczby zgonów okołoporodowych”.

Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników rekomenduje szczepienia kobiet w ciąży przeciw Covid-19. Podstawą opracowania tego dokumentu były obserwacje efektów i bezpieczeństwa szczepień przeciw Covid-19 w tej grupie pacjentek, prowadzone w ośrodkach na świecie, ale także doświadczenia polskich klinicystów. Jak dodano w publikacji: „chęć zaszczepienia pacjentka powinna konsultować z lekarzem położnikiem prowadzącym ciążę”.

Również na stronie Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego szczepienia.info możemy przeczytać, że kobietom w ciąży „zalecane jest również szczepienie przeciw Covid-19”, podobnie kobietom karmiącym piersią. „Szczególnie dotyczy to kobiet z grup wysokiego ryzyka zakażenia wirusem SARS-CoV-2 -matki pracujące w ochronie zdrowia i matki wcześniaków. Co więcej dodano, że „zalecana jest indywidualna decyzja kobiety po przedstawieniu przez lekarza korzyści oraz ryzyka związanego z podaniem szczepionki przeciw Covid-19”.

Podsumowując– ze względu na to, że aktualizacja strony Brytyjskiej Agencji Regulacyjnej ds. Leków i Produktów Zdrowotnych (MHRA) nadal zawiera informacje z grudnia 2020 r., niektórzy błędnie zinterpretowali jej treść jako nową informację – zastępującą rządowe zalecenia dotyczące szczepień.

Nie jest to jednak „najnowsze i oficjalne stanowisko brytyjskiego rządu”.