Po błyskawicznej ofensywie rebeliantów w Syrii, która doprowadziła do upadku prezydenta Baszara al-Assada i jego ucieczki z kraju, w internecie pojawiły się stare obrazy z twierdzeniem, że są to „pierwsze zdjęcia” jego i jego żony po przylocie do Moskwy. To jednak nieprawda – dołączone do publikacji zdjęcie pochodzi z nagrania w szpitalu w Aleppo na północy Syrii, który para prezydencka odwiedziła po trzęsieniu ziemi w 2023 roku.
„Asad jest już w Moskwie” – czytamy w postach na Facebooku (tutaj) i platformie X (tutaj) opublikowanych po 8 grudnia, krótko po tym jak syryjscy rebelianci ogłosili wyzwolenie Damaszku i obalenie ponad dwudziestoletnich rządów Baszara Assada.
Na zdjęciu dołączonym na dowód do publikacji, widać Baszara al-Assada wraz z małżonką Asmą w otoczeniu innych osób idących środkiem korytarza.
To samo zdjęcie wraz z tym samym twierdzeniem było rozpowszechniane w języku, rosyjskim, francuskim angielskim, greckim i arabskim. Niektórzy francuscy użytkownicy pisali, że zrobiono je na lotnisku w Moskwie. Polski użytkownik twierdził błędnie, że „Assad jest w Rostowie, w Moskwie”, które są dwoma różnymi miastami w Rosji, położonymi ponad 1000 kilometrów od siebie.
Zdjęcie pojawiło się również na portalu informacyjnym Pravda En, który według francuskiej służby wyspecjalizowanej w śledzeniu dezinformacji i ingerencji cyfrowej we francuskich mediach społecznościowych Viginum jest w rzeczywistości rosyjską siecią dezinformacji wymierzoną w kraje UE i USA. AFP Sprawdzam obaliła już kilka artykułów zamieszczonych na jej polskiej wersji (tutaj, tutaj, tutaj i tutaj).
O ile według rosyjskich agencji prasowych wieczorem 8 grudnia (zarchiwizowany link) Baszar al-Assad wraz z rodziną przebywał w Moskwie po uzyskaniu azylu w tym kraju ze „względów humanitarnych”, Kreml 9 i 10 grudnia odmówił potwierdzenia obecności byłego prezydenta Syrii w Rosji (zarchiwizowane linki tutaj i tutaj).
Załączane zdjęcie w rzeczywistości nie pokazuje Baszara i Asmy al-Assad po ich przylocie do Moskwy po 8 grudnia, jak twierdzi się w publikacjach, tylko, jak udało się wykazać AFP, wizytę pary w szpitalu w Aleppo, w Syrii, w lutym 2023 roku.
Kadr z nagrania w szpitalu w Aleppo z 2023 roku
Krążące w sieci zdjęcie ma u dołu podpis w języku angielskim, który brzmi: „Oficjalne media rosyjskie: Baszar al-Assad w Moskwie”.
Wyszukiwanie tego zdania po angielsku w wyszukiwarce internetowej doprowadziło nas do materiału filmowego (zarchiwizowany link) telewizji Sky News z 8 grudnia 2024 r. który został nadany przy okazji informacji podanej przez rosyjskie agencje prasowe o przylocie Assada do Moskwy, przy czym redakcja wyraźnie zaznaczyła, że ujęcia pochodzą ze zbiorów archiwalnych.
Na zestawieniu poniżej widzimy tę samą grupę osób co w omawianych przez nas publikacjach, i ten sam pasek, jednak obraz został wykadrowany w taki sposób, że logo Sky News nie jest widoczne na zdjęciu, a z napisu „Breaking News” pozostał tylko fragment. W kolejnym ujęciu na ścianie widoczny jest napis w języku arabskim, który po odczytaniu przy użyciu translatora znaczy „seminarium dla lekarzy”. Dalej w filmie widoczna jest scena z sali szpitalnej z leżącym w łóżku rannym chłopcem.
Dalsze wyszukiwanie według słów kluczowych w języku arabskim, takich jak „Assad odwiedza szpital”, doprowadziło nas do tego samego filmu opublikowanego w lokalnych mediach syryjskich i odnoszącego się do wizyty Assada u poszkodowanych w trzęsieniu ziemi w północnej Syrii 6 lutego 2023 r., w którym zginęły tysiące osób (zarchiwizowany link).
Z kolei z opisu tego samego nagrania na YouTube zamieszczonego przez anglojęzyczny kanał Voice of America (zarchiwizowany link) wynika, że ujęcia pokazujące al-Assadów w szpitalu zostały udostępnione agencji prasowej AP przez serwis prasowy „prezydenta Syrii” i, jak wskazuje opis, zostały sfilmowane podczas wizyty pary prezydenckiej w szpitalu uniwersyteckim w Aleppo w dniu 10 lutego 2023 r., u ofiar trzęsienia ziemi o sile 7,8 stopnia.
Na samym początku sekwencji znajdujemy obraz, który krąży dziś jako wyrwany z kontekstu zrzutu ekranu.
Wizytę prezydenta w szpitalu w Aleppo w 2023 roku relacjonował również Reuters. Na zdjęciu agencji Baszar al-Assad jest w tym samym ciemny ubiorze (zarchiwizowany link).
Agencja AFP relacjonowała także informację o wizycie Assada w szpitalu w 2023 r. (zarchiwizowany link), podczas której prezydent miał na sobie, jak się wydaje, podobną kurtkę.
Trzęsienie ziemi, które pochłonęło również tysiące ofiar w sąsiedniej Turcji, dotknęło głównie prowincje Idlib, Aleppo, Hama, Latakia i Tartus.
Do czasu publikacji naszego artykułu w infosferze nie pojawiło się żadne potwierdzone i zweryfikowane zdjęcie Assada w Rosji – po 8 grudnia 2024 r.
Rzecznik Kremla Dmitrij Pieskow powiedział 9 grudnia, że nie ma „nic do powiedzenia na temat przyjścia i odejścia prezydenta Assada”, dodając, że „nie ma [planowanego] spotkania między Putinem a al-Assadem] w oficjalnym programie prezydenta Rosji. Według Pieskowa „cały świat był zaskoczony tym, co wydarzyło się” w Syrii, a Rosja „nie jest wyjątkiem”. Dlatego spodziewa się „bardzo trudnego okresu związanego z niestabilnością” w Syrii.
Ponownie pytany jaką rolę odegrała Rosja w rezygnacji Assada i jego ewentualnym przybyciu do Moskwy Pieskow powiedział (zarchiwizowany link) 10 grudnia, że „odejście Assada od procesu pełnienia obowiązków głowy państwa jest jego osobistą decyzją, reszta pozostaje bez komentarza”.
Fakt iż Assad znajduje się w Rosji potwierdził dopiero 11 grudnia wiceminister spraw zagranicznych Rosji Sergiej Riabkow w wypowiedzi z NBC z (zarchiwizowany link). Asada przetransportowano do Rosji „w możliwie najbezpieczniejszy sposób” powiedział nie podając żadnych innych szczegółów.
AFP zweryfikowała już inne twierdzenia na temat ataku syryjskich rebeliantów w 2024 r., tutaj i tutaj w języku angielskim.
