Prawie 40 niezależnych polskich ekspertów wspólnie opracowało RAPORT, zawierający ponad 60 systemowych rekomendacji dotyczących przeciwdziałania dezinformacji w Polsce. To oddolna, obywatelska inicjatywa. Jej celem jest pokazanie, jak możemy ochronić się przed zagrożeniem informacyjnym, które ma coraz silniejszy wpływ na Polaków. To dziś szczególnie ważne – zagrożenie dezinformacją będzie narastać przed wyborami w Polsce.
Dezinformacja wpływa nie tylko na indywidualne bezpieczeństwo każdego z nas, ale też na sposób funkcjonowania państwa i społeczeństwa. Eksperci alarmują – to zagrożenie, chociaż często niewidoczne, realnie zmienia nasze życie. Aby temu zaradzić, potrzebne są systemowe rozwiązania i zaangażowanie państwa. Wojna tuż za wschodnią granicą, doświadczenie pandemii, stale zaostrzający się ton debaty publicznej i postępująca polaryzacja – często trudno odnaleźć się w zalewie informacji. Wierzymy informacjom podawanym w mediach społecznościowych, zasłyszanym od znajomych, kątem oka podpatrzonym w internecie. To pożywka dla dezinformacji i działań podkopujących fundamenty demokratycznego porządku. A to szczególnie istotne w roku wyborczym – pierwszym z kilku, które przed nami.
– Jeśli chcemy żyć w państwie demokratycznym, musimy na poważnie, strategicznie i długofalowo walczyć z dezinformacją – dodaje Anna Mierzyńska, analityczka dezinformacji, liderka merytoryczna Forum Przeciwdziałania Dezinformacji.
Jak to zrobić? Nad tym problemem dyskutowali eksperci zebrani w Forum Przeciwdziałania Dezinformacji. Rezultatem ich pracy są rekomendacje zebrane w raporcie „Przeciwdziałanie dezinformacji w Polsce – rekomendacje systemowe”. Kluczowy wiosek z prac: aby skutecznie walczyć z dezinformacją, potrzebne jest podejście systemowe, obejmujące takie obszary życia publicznego jak edukacja, postawy społeczne czy ramy prawne. Niezbędna jest także jasna strategia postępowania wobec tego zagrożenia.
Rekomendacje zostały przygotowane w toku prac sześciu zespołach roboczych, z których każdy opracował jeden wybrany aspekt.
Dla każdego z obszarów przygotowano kluczowe zalecenia:
- Państwo i jego instytucje: wzmocnienie społeczeństwa obywatelskiego i instytucji demokracji bezpośredniej w walce z dezinformacją, w szczególności w czasie kampanii wyborczych;
- Regulacje prawne: wprowadzenie unijnych zasad związanych z usługami cyfrowymi, zablokowanie możliwości zarabiania w sieci na dezinformacji, wzmocnienie Państwowej Komisji Wyborczej i uzbrojenie tej instytucji w narzędzia do walki z dezinformacją;
- Bezpieczeństwo narodowe: instytucjonalizacja walki z dezinformacją, zarówno w sensie strukturalnym, jak i prawnym oraz bardziej aktywna pozytywna rola służb w budowaniu świadomości na temat radzenia sobie z tym zagrożeniem;
- Edukacja i wychowanie: uznanie dezinformacji za zagrożenie społeczne, zbudowanie i włączenie do programu nauczania edukacji medialnej, pozwalającej na naukę rzetelnego i racjonalnego postępowania z informacją;
- Przestrzeń informacyjna: wypracowanie standardów postępowania z informacją – w tym weryfikacji – w mediach, próba ograniczenia wpływu ruchu sieciowego na sytuacje finansową mediów, co poskutkowałoby zmniejszeniem znaczenia „szybkiej informacji”;
- Socjologia i psychologia dezinformacji: stały dialog społeczny i długofalowa kampania budująca świadomość społeczną wobec dezinformacji, zabezpieczenie środków na finansowanie tych działań.
W pracach zespołu przygotowującego Raport wzięli udział członkowie zespołu CEDMO: dr Katarzyna Bąkowicz z Uniwersytetu SWPS, red. Grzegorz Rzeczkowski z Newsweeka oraz Collegium Civitas oraz dr hab. Karina Stasiuk-Krajewska z Uniwersytetu SWPS. Raport zainaugurowała dyskusja, w której brał udział między innymi Grzegorz Rzeczkowski.