Na początku lutego br. w Sejmie po raz kolejny zebrał się Parlamentarny Zespół ds. Ochrony Życia i Zdrowia Polaków. Temat szóstego posiedzenia gremium brzmiał „Eutanazja pod nazwą »terapia daremna«”. Zebrani dyskutowali na temat stanowiska Grupy Roboczej Towarzystwa Internistów Polskich ds. Terapii Daremnej na Oddziałach Internistycznych.
Poza posłem Romanem Fritzem, prowadzącym posiedzenie, w spotkaniu wzięli udział m.in. europoseł Grzegorz Braun oraz poseł Włodzimierz Skalik. Obecne były też lek. Katarzyna Ratkowska oraz Justyna Socha, a więc osoby, które w przeszłości powielały fałszywe informacje dotyczące szczepień [czas nagrania: 14:25].
Jako pierwsza osoba głos w dyskusji zabrała lekarz psychiatrii Katarzyna Ratkowska. Kobieta uznała m.in., że od terapii daremnej odstępuje się w przypadku osób z chorobami przewlekłymi, których spodziewany czas przeżycia wynosi mniej niż rok. Podkreśliła, że taki sposób działania jest wróżbiarstwem [czas nagrania: 14:36]. Powiedziała również, że terapia daremna nie jest terapią uporczywą, a „czystą eugeniką” [czas nagrania: 14:44].
Politycy Konfederacji Korony Polskiej uznają terapię daremną za eutanazję
Do wypowiedzi Ratkowskiej nawiązał Grzegorz Braun. W swoim przemówieniu wezwał do „denazyfikacji medycyny”. Odwołał się przy tym do działań izb lekarskich, Światowej Organizacji Zdrowia czy „monopolu Narodowego Funduszu Zdrowia” [czas nagrania: 14:48]. Stwierdził, że te instytucje operują „oszukańczą obietnicą bezpłatnego leczenia”, co ostatecznie doprowadzi ludzi do grobu. Odniósł się przy tym do działań „pod pretekstem walki z mniemaną pandemią” [czas nagrania: 14:48].
Europoseł powiedział, że w świecie medycyny stosuje się obecnie selekcję opartą na arbitralnej decyzji politycznej [czas nagrania: 14:53]. „Rampa oświęcimska, kto na prawo, kto na lewo” – powiedział [czas nagrania: 14:54]. Uznał, że „tak przećwiczona ideologia” ma zastosowanie współcześnie także w przypadku osób, które są obarczone uleczalnymi chorobami [czas nagrania: 14:54]. Zapowiedział, że odstąpienie od terapii daremnej rzekomo jest nie tyle dozwolone, ile nakazane pod m.in. „terrorem monopolu izb lekarskich” [czas nagrania: 14:55].
Dzień później poseł Roman Fritz zdał z mównicy sejmowej relację z tego posiedzenia. Polityk powiedział, że mamy w Polsce do czynienia z eutanazją „pod nazwą terapia daremna”. Stwierdził, że wynika to ze wspomnianych wytycznych Towarzystwa Internistów Polskich, które przedstawił profesor Wojciech Szczeklik. Fritz uznał, że działania lekarzy są godne najwyższego napiętnowania.
Czym jest terapia daremna?
Jak stwierdzają autorzy stanowiska Grupy Roboczej Towarzystwa Internistów Polskich ds. Terapii Daremnej na Oddziałach Internistycznych, omawianego na spotkaniu zespołu parlamentarnego, terapia daremna to działanie medyczne nieprzynoszące choremu korzyści, za to często będące dla niego lub jego bliskich źródłem cierpienia (s. 122).
Taka sytuacja dotyczy schyłku życia pacjenta, gdy możliwości leczenia przyczynowego się wyczerpują, choroba postępuje, a śmierć staje się nieunikniona. Wówczas wdrażanie dalszego leczenia może stać się daremne (s. 122).
Zgodnie z art. 33 Kodeksu Etyki Lekarskiej (KEL) lekarze nie mogą stosować terapii daremnej. Także w komentarzu Komisji Etyki Lekarskiej zaznaczono, że przepis ten dotyczy pacjentów w ostatnim okresie życia.
Kto podejmuje decyzje o zaprzestaniu terapii?
Jak zaznaczono w omawianym dokumencie, opisane w nim wytyczne odnoszą się jedynie do nieubezwłasnowolnionych umierających chorych, którzy nie są w stanie podejmować świadomych decyzji co do leczenia w sytuacji daremności stosowanej terapii (s. 121). W takim przypadku o uznaniu terapii za daremną decyduje konsylium lekarskie, na podstawie rzetelnej i ciągłej oceny stanu klinicznego pacjenta (s. 122), przebiegu jego choroby i dotychczasowego leczenia (s. 125). Następnie opracowuje się strategię postępowania terapeutycznego, które ukierunkowane jest na jakość życia i przygotowanie pacjenta do naturalnej śmierci. Obejmuje ona m.in. opiekę paliatywną, duchową czy zadbanie o komunikację z bliskimi (s. 126).
Wstępna decyzja o ograniczeniu terapii powinna zostać podjęta także z uwzględnieniem wartości i preferencji chorego. W sytuacji braku logicznego kontaktu z pacjentem takie informacje pozyskuje się od jego bliskich (s. 128). Doprowadza się także do spotkania z rodziną chorego, aby przygotować ich na proces jego umierania (s. 129).
Odstąpienie od terapii daremnej nie jest eutanazją
Ograniczenie terapii daremnej może przybrać dwie formy. Jedną jest niepodejmowanie nowych metod leczenia, a drugą – odstąpienie od kontynuowania wdrożonych metod (s. 122). Do terapii daremnej nie zalicza się żywienia czy nawadniania. Sposób realizacji opieki podstawowej jest dopasowany do tego, co będzie dobre dla umierającego w ostatnich chwilach życia (s. 128).
Wszystkie podjęte działania mają na celu ograniczenie cierpienia pacjenta i poprawę jakości opieki nad nim (s. 122). Decyzja o wdrożeniu strategii terapeutycznej musi być udokumentowana i sformalizowana. Zespół lekarski może zmienić swoje decyzje na każdym etapie, jeśli zmieni się stan pacjenta lub wystąpią inne racjonalne przesłanki medyczne (s. 130).
Eutanazja jest natomiast rozmyślnym aktem zakończenia życia pacjenta. Światowe Stowarzyszenie Lekarzy potwierdziło, że jest ona nieetyczna, nawet jeśli życzy jej sobie sam pacjent lub jego bliscy krewni. Równocześnie stanowisko to nie stoi w sprzeczności z respektowaniem życzenia pacjenta, by pozwolić na naturalny przebieg procesu umierania w końcowej fazie choroby.
Stanowcza reakcja środowisk lekarskich na sejmowe wydarzenia
Na słowa, które padły w trakcie posiedzenia Parlamentarnego Zespołu ds. Ochrony Życia i Zdrowia Polaków oraz po tym posiedzeniu, zareagowało m.in. Prezydium Naczelnej Rady Lekarskiej i prof. Wojciech Szczeklik, przewodniczący Grupy Roboczej ds. Terapii Daremnej na Oddziałach Internistycznych.
W opublikowanym apelu prezydium rady wezwało do podjęcia działań wobec osób, które pomawiają lekarzy o umyślne zabijanie pacjentów. „Sytuacja jest tym bardziej oburzająca, że przedstawione zachowanie miało miejsce na terenie Sejmu RP” – stwierdzono.
Profesor Wojciech Szczeklik odniósł się z kolei do wypowiedzi posła Romana Fritza. Lekarz stwierdził, że wszystko, co powiedział polityk, jest kłamstwem. Uznał, że poseł Fritz nie wie, czym jest terapia daremna, a określenia „eutanazja” używa, aby wzbudzić emocje. Natomiast Porozumienie Rezydentów OZZL słowa posła określiło „sianiem strachu i podważaniem zaufania do nauki”.
Wszystko, co mówi poseł Romana Fritz z mównicy sejmowej jest kłamstwem. Najwyraźniej nie przeczytał wytycznych o których wspomina (przytaczane przykłady są nieprawdziwe), nie ma pojęcia jak wygląda proces umierania, nie wie czym jest terapia daremna. Powtarza określenie eutanazja…
— Wojciech Szczeklik (@wszczeklik) February 7, 2025
Prace Grupy Roboczej ds. Terapii Daremnej na Oddziałach Internistycznych
W lipcu 2020 roku Zarząd Głównego Towarzystwa Internistów Polskich powołał Grupę Roboczą ds. Terapii Daremnej na Oddziałach Internistycznych. Jej zadaniem było opracowanie stanowiska Towarzystwa Internistów Polskich (TIP) ws. terapii daremnej oraz wskazówek dla lekarzy dotyczących postępowań w tym zakresie.
W ramach projektu, w 2023 roku, opracowano dokument, który zawiera pierwszą część wytycznych dotyczących zapobiegania terapii daremnej u dorosłych chorych umierających w szpitalu, którzy nie są zdolni do podejmowania świadomych decyzji.
Stanowisko dotyczące umierających chorych, którzy zachowali zdolność podejmowania świadomych decyzji lub zostali ubezwłasnowolnieni, zostanie przedstawione w osobnym dokumencie (s. 125).
Pierwszą część wytycznych przyjęły i popierają m.in. Naczelna Izba Lekarska, Naczelna Izba Pielęgniarek i Położnych, Polskie Towarzystwa Anestezjologii i Intensywnej Terapii, Badania Bólu, Onkologii Klinicznej, Opieki Paliatywnej (s. 122).
