Reprezentacja Ukrainy zmierzyła się z Rumunią 17 czerwca podczas Euro 2024. Ukraina, która od ponad dwóch lat stawia czoła pełnoskalowej inwazji rosyjskiej przegrała spotkanie 3:0. W mediach społecznościowych krąży przerobiony filmik, w którym słychać kibiców skandujących nazwisko prezydenta Rosji Władimira Putina. Niektóre międzynarodowe media, w tym francuskie, również udostępniały nagranie. AFP udało się jednak ustalić, że oryginalny dźwięk zastąpiono ścieżką audio pochodzącą z innego nagrania – z 2021 roku. Filmik ten pokazywał ukraińskich kibiców skandujących antyputinowskie hasła podczas meczu w Rumunii. W czasie czerwcowego spotkania nie zarejestrowano żadnych przyśpiewek związanych z Putinem, a obecni na meczu dziennikarze AFP również nic takiego nie słyszeli. UEFA potwierdziła AFP, że wideo krążące w Internecie nie jest prawdziwe. Niektóre posty udostępniają również przerobione zdjęcie z fałszywym twierdzeniami, że pokazuje ono flagę nieuznawanej na arenie międzynarodowej Donieckiej Republiki Ludowej, jakoby wywieszoną podczas meczu. Jednak analiza nagrań meczu pokazuje, że żadna taka flaga nie pojawiła się w trakcie jego trwania w tym konkretnym momencie i w tym miejscu.
24 drużyny narodowe rywalizują od 14 czerwca do 14 lipca 2024 roku na boiskach w Niemczech o tytuł mistrza Europy.
Po meczu Rumunia-Ukraina, który odbył się 17 czerwca, wielu internautów udostępniło na Facebooku, Telegramie, sieci X i Wykopie wideo rzekomo pokazujące rumuńskich kibiców podczas meczu na Alianz Arenie w Monachium, skandujących nazwisko prezydenta Rosji Władimira Putina.
Rosja została zawieszona przez UEFA po tym, jak 24 lutego 2022 roku zbrojnie zaatakowała Ukrainę (zarchiwizowany link tutaj). W wielu postach do nagrania dołączone były także zdjęcia z meczu z flagą Donieckiej Republiki Ludowej (DRL)wywieszoną jakoby podczas meczu.
Zrzut nieprawdziwego posta na Telegramie. Przekreślenia dodane przez AFP. 21.06.2024 roku.
Konta te na X i Telegramie już wcześniej udostępniały fałszywe treści, co wykazaliśmy w naszych artykułach (tutaj, tutaj i tutaj).
„Kibice Rumunii w trakcie spotkania swojej reprezentacji z Ukrainą na Euro 2024 skandowali nazwisko Putina w kierunku Ukraińców i wywiesili flagę Donieckiej Republiki Ludowej. W sieci pojawiło się nagranie z incydentu” – czytamy w jednym z postów na Facebooku sugerującym, że celem było zdemobilizowanie piłkarzy ukraińskich.
Przerobione wideo krążyło w wielu językach, między innymi po francusku, chińsku, węgiersku, bułgarsku i rosyjsku, a większość wersji odnosiła się do postu w języku angielskim pochodzącym od użytkownika X o nazwie „Lord Bebo”, który regularnie rozpowszechnia dezinformację (na przykład tutaj i tutaj). Filmik udostępniono też po niemiecku, tajsku, wietnamsku, arabsku, koreańsku i grecku.
Niektóre znane francuskie media jak telewizja BFM również udostępniły zmanipulowane wideo. Francuski magazyn piłkarski SoFoot po publikacji artykułu pt. „Rumuńscy kibice skandują na cześć Putina”, usunął pierwotny tekst ze swojej strony. Gazeta Le Parisien opublikowała pierwszy artykuł, w którym początkowo twierdziła na podstawie nagrań użytkowników X, że rumuńscy kibice skandowali na cześć Putina, po czym edytowała publikację, dodając w tytule znak zapytania, a w tekście redakcja wyjaśniła, że nagranie było przerobione.
Weryfikacja przeprowadzona przez AFP wykazała, że wideo istotnie zostało sfałszowane.
Pochodzenie ścieżki dźwiękowej
Wideo rzeczywiście pokazuje rumuńskich kibiców (w żółtych koszulkach, w kolorze reprezentacji narodowej, z niebiesko-żółto-czerwoną trójkolorową obwódką na rękawach) podczas meczu Rumunia-Ukraina 17 czerwca 2024 r. w Monachium. Zauważyć można, że dźwięk nie jest zsynchronizowany z obrazem, tzn. okrzyki nie padają w tym samym momencie, kiedy kibice wymachują rękami.
Dziennikarze AFP wyszukali nagranie według słów kluczowych i znaleźli film na kanale YouTube z 2021 roku opublikowany przez kanał należący do „Ultrasów” Dynama Kijów, zawierający te same dźwięki, co analizowane przez nas wideo (link do nagrania zarchiwizowany tutaj).
Zostało nakręcone 21 czerwca 2021 roku na Arena Națională w Bukareszcie podczas meczu mistrzostw EURO 2020 (które odbyły się w 2021 roku z powodu pandemii Covid-19). W meczu rywalizowały wówczas reprezentacje Austrii i Ukrainy (link zarchiwizowany tutaj). Fragment pokazuje ukraińskich kibiców w żółtych koszulkach (kolor reprezentacji narodowej) jak skandują obraźliwe dla prezydenta Rosji okrzyki: „Путін – хуйл” – (Putin hujlo!).
Tygodnik Newsweek (artykuł zarchiwizowanym tutaj), wyjaśnił w artykule z 2022 roku że przyśpiewka ta pochodzi jeszcze z 2014 roku i powstała w reakcji na pierwszą rosyjską agresję na Ukrainę w 2014 roku. Była śpiewana przez grupy ukraińskich kibiców podczas prozachodnich protestów Euromajdanu, które na słynnym placu w Kijowie, (skąd nazwa rewolucji) gromadziły dziesiątki tysięcy protestujących Ukraińców przeciwko pro-moskiewskiej polityce prezydenta Wiktora Janukowycza i doprowadziły do jego upadku oraz pierwszej wojny rosyjsko-ukraińskiej na wschodzie Ukrainy w 2014 r.
Jeśli porównamy film z 2021 roku z tym, który analizujemy z rumuńskimi kibicami na meczu z 17 czerwca 2024 roku, wygląda na to, że usunięto z oryginalnej ścieżki audio obraźliwe słowa „hujlo”, a zachowano część, w której słychać nazwisko rosyjskiego prezydenta. Jednak głosy bębnów i śpiewy są identyczne, co dobrze słychać w zestawieniu dźwiękowym przygotowanym przez AFP:
Nie było słychać pro-putinowskich przyśpiewek na meczu Rumunia – Ukraina
Chociaż jakość przerobionego filmiku jest słaba, przybliżony czas nagrania można oszacować na podstawie cienia widocznego na murawie stadionu Allianz Arena. Na tej podstawie możemy wywnioskować, że wideo zostało nagrane około 34–ej minuty meczu Rumunia – Ukraina. Przeanalizowaliśmy całe oficjalne nagranie transmisji meczu i stwierdziliśmy, że nie było słychać takich przyśpiewek.
Obecni na meczu Rumunia-Ukraina fotografowie i dziennikarze AFP przekazali nam, że również ich nie słyszeli.
Organizator Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej (UEFA) regularnie bada problematyczne zachowania kibiców podczas meczów, tak jak w przypadku meczu między Serbią a Anglią 16 czerwca 2024 roku, po którym Serbom przedstawiono zarzut „przekazywania prowokacyjnego komunikatu podczas wydarzenia sportowego” (zarchiwizowany link do komunikatu tutaj).
Jak pisaliśmy w naszej relacji z meczu (depesza zarchiwizowana tutaj ), zostało wszczęte postępowanie, ponieważ serbscy kibice wywiesili tego dnia transparenty podważające niepodległość Kosowa.
AFP nie znalazła żadnych śladów oficjalnej skargi lub wszczęcia postępowania tego typu odnośnie meczu Rumunia-Ukraina z 17 czerwca 2024 roku.
Poproszona przez AFP o komentarz do nagrania, UEFA określiła je 18 czerwca 2024 r. jako „fake”, nie podając więcej szczegółów.
Nie było widocznych flag Donieckiej Republiki Ludowej na meczu Rumunia-Ukraina
W niektórych postach użytkownicy dołączali do filmu grafikę z tego samego meczu z fałszywymi twierdzeniami, że pokazuje flagę samozwańczej Donieckiej Republiki Ludowej (DRL) wywieszoną jakoby podczas gry. AFP, analizując nagranie meczu, odnalazła moment, w którym zrzut został zrobiony. To moment chwilę po tym jak Rumunia zdobyła pierwszego gola autorstwa Nicolae Stanciu (29 minuta) i pokazuje cieszących się piłkarzy. Porównaliśmy zrzut ekranu z transmisją meczu na żywo przeprowadzoną przez Bułgarską Telewizję Narodową i mogliśmy stwierdzić, że w nagraniu nie jest widoczna flaga doniecka w miejscu zaznaczonym czerwonym kółkiem poniżej:
Na stronie UEFA (link zarchiwizowany tutaj) dostępny jest też inny film, z innego punktu widzenia, przedstawiający ujęcie po strzeleniu bramki. Również w tym przypadku nie widać flagi DPR:
Zdjęcie przedstawiające ten sam moment meczu znaleźliśmy na stronie agencji fotograficznej Getty Images. Również i na tym zdjęciu nie figuruje flaga DRL (zarchiwizowane zdjęcie tutaj):
a
Jak czytamy w depeszy amerykańskiej agencji prasowej AP, przed meczem z Ukrainą UEFA instruowała pracowników ochrony, by osoby z rosyjskimi flagami nie były wpuszczane.
Na kilka dni przed inwazją Rosji na Ukrainę Putin uznał dwa separatystyczne regiony wschodniej Ukrainy, Donieck i Ługańsk, nie uznane jednak przez państwa Zachodu.
Zarówno Euro24, jak i nadchodzące Letnie Igrzyska Olimpijskie w Paryżu są wykorzystywane do szerzenia pro-rosyjskiej dezinformacji. W sieci krąży nagranie mające pokazywać, że francuskie siły powietrzne pomyliły się i „namalowały na niebie rosyjską flagę”, a nie francuską, podczas ceremonii powitania ognia olimpijskiego we Francji, co jak wykazaliśmy nie miało miejsca.
