Od tragicznego trzęsienia ziemi w Turcji i Syrii, użytkownicy mediów społecznościowych licznie rozpowszechniają wyrwane z kontekstu zdjęcia, które nie mają nic wspólnego z tą klęską żywiołową. Film, który rzekomo pokazuje chwilę przed trzęsieniem ziemi w Turcji jest dużo wcześniejsze i pochodzi z Kazachstanu. Prawdopodobnie przedstawia ono rakietę wystrzeloną w 2022 roku.
„Takie o to zjawisko pojawiło się w Turcji przed trzęsieniem ziemi” – czytamy w publikacji na Facebooku udostępnioną 9 lutego 2023 roku. W nagraniu widać coś przypominającego kometę na wieczornym niebie. Widać też napis w języku angielskim: Before Turkey earthquake (ang. przed trzęsieniem w Turcji).
Niektóre publikacje sugerowały – jak ta tutaj – że dziwne światło pojawiło się tuż przed trzęsieniem ziemi w Turcji.
Nagranie było udostępniane w wielu innych językach m.in. po angielsku, hiszpańsku, bośniacku i niemiecku, również na Twitterze.
Trzęsienie ziemi o magnitudzie 7,8 wstrząsnęło Turcją i północną Syrią we wczesnych godzinach porannych 6 lutego 2023 roku. Liczba ofiar śmiertelnych przekroczyła 50 tys., wstrząsy zrujnowały budynki, powodując ogromne szkody materialne. Drgania były odczuwalne nawet w Grenlandii.
Od czasu trzęsienia ziemi w sieci krąży wiele starych zdjęć lub nowszych, które jednak nie mają nic wspólnego z tragedią w Turcji np. eksplozja w Bejrucie w 2020 roku czy fotografia psa ratowniczego ze Stanów Zjednoczonych.
Nagranie z poprzedniego roku
Dzięki metodzie wyszukiwania obrazem udało nam się ustalić, że oryginalne nagranie zostało opublikowane już jakiś czas temu. Użytkownicy mediów społecznościowych udostępniali to samo nagranie w okolicach stycznia 2023 roku na TikToku, na Twitterze w październiku 2022 roku oraz na Telegramie 25 września 2022 roku.
Według informacji zamieszczonej na Twitterze film ma związek z bazą kosmiczną w Bajkonurze w Kazachstanie. Z kolei publikacja na Telegramie sugeruje, że film nagrano w innej kazachskiej miejscowości – Bałchaszu, około tysiąca kilometrów na wschód od kosmodromu Bajkonur.
Jak wynika z komunikatu prasowego amerykańskiej agencji komicznej NASA oraz z artykułu kazachskiej agencji informacyjnej Kazinform, rosyjska rakieta Sojuz została wystrzelona z kosmodromu Bajkonur na Międzynarodową Stację Kosmiczną (ISS) 21 września 2022 roku. Rakieta MS-22 wystartowała o godz. 14:54 GMT z astronautą NASA oraz dwoma rosyjskimi kosmonautami na pokładzie. Rakieta, którą widać na filmie porusza się z zachodu na wschód, co odpowiadałoby torowi lotu.
The Soyuz MS-22 crew ship lifted off at 9:54am ET today carrying a NASA astronaut and two Roscosmos cosmonauts to join the crew on the space station for a six-month mission. Docking coverage begins on NASA TV at 12:15pm ET. More.. https://t.co/v2ZhAMOx9Opic.twitter.com/yZwMrqKPEo
— International Space Station (@Space_Station)
September 21, 2022
Artykuł opublikowany przez Kazinform oraz inną agencję informacyjną zawiera materiał filmowy oraz zdjęcia rakiety, gdzie widać również białe światło podobne do tego, które widać w nagraniu.
Światło sfilmowane w Kazachstanie
Kiedy wpisaliśmy do Google Maps nazwę kazachskiej miejscowości Bałchasz, udało nam się znaleźć fotografie z miasta przedstawiające te same budynki, latarnie i barierki co w nagraniu krążącym w sieci.
Porównanie dowodzi, że ujęcie zostało wykonane na ulicy Abaya w pobliżu Pałacu Metalurgów w Bałchaszu.
Trzęsienia ziemi to naturalne zjawisko
Niektórzy użytkownicy sugerowali w innych językach, że światło może mieć coś wspólnego z amerykańskim programem badawczym HAARP, który niesłusznie został powiązany z trzęsieniem ziemi w Turcji i Syrii. HAARP nie ma nic wspólnego z trzęsieniem ziemi. Program bada procesy fizyczne, które zachodzą w górnych rejonach naszej atmosfery. Naukowcy wykorzystują do tego celu nadajnik o wysokiej częstotliwości. Agencji AFP udało się zweryfikować to twierdzenie.
Trzęsienia ziemi są naturalnym zjawiskiem. Jak czytamy na stronie Kalifornijskiego Instytutu Techniczego, płyty tektoniczne, które tworzą skorupę ziemską są w ciągłym ruchu. Ponieważ krawędzie tych płyt przesuwają się względem siebie, tarcie może powodować ich spowolnienie, budując z czasem ciśnienie. „Kiedy siła ruchu w końcu pokonuje tarcie, części skorupy nagle odrywają się lub są przemieszczane, uwalniając nagromadzone ciśnienie w postaci drgań sejsmicznych” – czytamy na stronie uniwersytetu.
Turcja znajduje się w strefie uskokowej, gdzie można spodziewać się płytkich trzęsień ziemi (na terenie uskoku wschodnio-anatolijskiego i północno-anatolijskiego). Jedno z największych trzęsień ziemi z 1999 roku, w Izmit, o magnitudzie 7,1, wystąpiło również w wysuniętym najbardziej na północ pasie uskoków północnoanatolijskich i powstało na głębokości 17 km.
