Niedługo po tym, jak Finlandia dołączyła do NATO w kwietniu 2023 roku w sieci pojawiło się nagranie sugerujące, że pokazuje ono rosyjskie rakiety balistyczne przemieszczające się przez miasto w pobliżu granicy z Finlandią, w celu ich rozmieszczenia. Nasza analiza lokalizacji tego wideo wykazała, że film został nagrany w mieście oddalonym o prawie 1 tys. km od granicy z Finlandią. Inne nagrania w sieci pokazują, że sprzęt rosyjskich wojsk strategicznych regularnie przejeżdża przez to miasto w drodze na parady wojskowe w Moskwie.
Finlandia oficjalnie stała się 31. członkiem sojuszu północnoatlantyckiego NATO 4 kwietnia 2023 roku. Decyzja ta została podjęta z powodu inwazji Rosji na Ukrainę w lutym 2022 roku. Przystąpienie Finlandii do NATO Kreml określił jako „atak na bezpieczeństwo” ich kraju i zagroził podjęciem środków zaradczych.
Kilka dni później w mediach społecznościowych udostępniono nagranie z twierdzeniem, że pokazuje ono cztery rakiety balistyczne RS-24 Yars przemieszczające się przez rosyjskie miasto Wyborg – około 40 km od granicy z Finlandią.
„Gdy tylko Finlandia przystąpiła do NATO, w przygranicznym mieście Wyborg w Rosji zauważono mobilny system RS-24 Jars” – czytamy w poście opublikowanym na Telegramie 7 kwietnia 2023 roku. „Finowie, czy tego właśnie oczekiwaliście po członkostwie w NATO? Wcześniej mieliście całkiem skuteczną współpracę bilateralną z Rosją, a teraz – rakiety balistyczne!” – czytamy dalej.
Jednak to nagranie nie zostało wykonane w Wyborgu. Pochodzi z inego miasta oddalonego o prawie 1 tys. km i znajdującego się w pobliżu Moskwy.
Podobne publikacje były także udostępniane na Facebooku, TikToku, Reddicie i Twitterze tutaj oraz tutaj, również w języku angielskim, niemieckim, francuskim i hiszpańskim.
Lokalizacja miejsca przedstawionego w nagraniu
Użytkownicy Twittera szybko odnaleźli dokładną lokalizację tego nagrania w odpowiedzi na dezinformujące tweety np. tutaj i tutaj. Odkryli, że wideo zostało nagrane w miejscowości Kolczugino, która znajduje się na północnym wschodzie od Moskwy. Jest to 11 godzin jazdy samochodem od Wyborga – miejscowości wymienionej w fałszywych publikacjach.
W odpowiedzi do fałszywej publikacji na Twitterze, jeden z użytkowników podał dokładną lokalizację nagrania wideo: 56.309722°, 39.378333°. Gdy wpisaliśmy geolokalizację do Google Maps i przełączyliśmy się na Google Street View, udało nam się zauważyć dokładnie ten sam budynek mieszkalny i ulicę, które są przedstawione w nagraniu udostępnianym w mediach społecznościowych. W nagraniu widać jak pojazdy zbrojeniowe przemieszczają się na tle budynku z zielonymi balkonami. W pobliżu widać supermarket w kolorach białym i czerwonym. Oba budynki widać na zdjęciach z Google Street View.
Poniżej przedstawiamy charakterystyczne punkty widoczne zarówno na zrzucie ekranu z filmu, jak i na zrzucie ekranu z Google Street View: budynek mieszkalny, sygnalizację świetlną i biało-czerwony supermarket.
Poprzez wpisanie do YouTube’a słów kluczowych takich jak nazwa miejscowości „Kolczugino” w języku rosyjskim przyniosło nam inne przykłady podobnych ujęć w tym samym mieście opublikowanych kilka lat wcześniej. Na przykład to nagranie opublikowane 8 lat temu pokazuje ten sam budynek mieszkalny z zielonymi balkonami i pojazdy wojskowe przewożące masywne pociski w asyście policji. „Powrót pojazdów z parady w Moskwie przez Kolczugino 13.05.15” – czytamy w opisie nagrania.
Podobne wyszukiwanie na Yandexie wskazało nam inny film opublikowany w 2014 roku na rosyjskiej platformie społecznościowej VKontakte. Widać na nim ten sam budynek i sygnalizacją świetlną, tyle że wideo nagrano z innej perspektywy – na ulicy Mira w Kolczugino.
Inne wskazówki
Kolejną wskazówką świadczącą o tym, że krążące w kwietniu 2023 roku wideo nie pochodzi z granicy z Finlandią, są tablice rejestracyjne samochodu zaparkowanego przed budynkiem mieszkalnym. Jak zauważyliśmy na filmie, numer tablicy rejestracyjnej pojazdu to: A 434 TY 33.
W odczytaniu numerów tablicy rejestracyjnej pomógł nam blog o nazwie „Russia Beyond”, gdzie mogliśmy przeczytać, że „rosyjska tablica rejestracyjna składa się z kilku części. Na początku jest seria i numer rejestracyjny, które zawierają unikalną kombinację liczb i liter. Zawsze wygląda to w ten sposób, że na początku jest litera, potem trzy cyfry, a następnie dwie litery” – czytamy na stronie. Następnie po kodzie rejestracyjnym widoczny jest kwadrat oddzielony linią, rosyjska flaga i skrót „RUS”. I tak, liczba nad flagą określa region, w którym zarejestrowano samochód. Jak wynika z informacji podanych na blogu oraz w tym artykule, numer 33 dotyczy Obwodu włodzimierskiego w pobliżu Moskwy, gdzie znajduje się miejscowość Kolczugino.
Nasze poszukiwania w sieci wykazały również, że tego typu wojskowe pojazdy często przejeżdżają przez Kolczugino podczas parad i prób do corocznej moskiewskiej defilady z okazji Dnia Zwycięstwa 9 maja. Kiedy wpisaliśmy w języku rosyjskim do wyszukiwarki Yandex słowa „rakiety Kolczugino”, znaleźliśmy artykuł z 2020 roku zawierający informację, że pojazdy wojskowe były widziane w Kolczugino w drodze na paradę na moskiewskim Placu Czerwonym.
Podczas gdy byliśmy w stanie ustalić, gdzie sfilmowane to wideo, to jednak nie byliśmy w stanie dowiedzieć się, kiedy zostało ono zrobione. Inne strony np. Snopes czy Euronews, które analizowały to nagranie, również nie mogły ustalić daty tego filmu.
Mobilny system balistycznych pocisków jądrowych
Wyszukiwanie w Google’u zrzutów ekranu z filmu przywiodło nas na stronę projektu Center for Strategic and International Studies’ Missile Threat, na których znajdują się zdjęcia pocisków RS-24 Yars.
Jak czytamy na stronie, pocisk ten ma 22,5 metra długości i 2 metry średnicy. Jest zdolny do przenoszenia głowicy jądrowej i ma zasięg 10,5 tys. km.
Według strony monitorującej rosyjskie siły jądrowe Russian Nuclear Forces, RS-24 Yars został przejęty przez rosyjskie Strategiczne Siły Rakietowe w 2010 roku.
Ministerstwo obrony Rosji ogłosiło 29 marca 2023 roku (tutaj zarchiwizowany link), że Strategiczne Siły Rakietowe, które są odpowiedzialne za utrzymanie i eksploatację arsenału rakiet jądrowych w kraju, rozpoczęły planowane ćwiczenia z udziałem mobilnych międzykontynentalnych systemów balistycznych Yars. Ćwiczenia odbywają się w różnych regionach Syberii, jak wynika z tego materiału rosyjskiej telewizji (tutaj zarchiwizowany link).
