W czasie rozpoczętej izraelskiej operacji wejścia do Strefy Gazy w mediach społecznościowych pojawiły się posty w języku polskim z twierdzeniem, że Siły Obronne Izraela (IDF) rekrutują ukraińskich żołnierzy z „doświadczeniem bojowym” poprzez ogłoszenia zamieszczane w mediach społecznościowych. O ile dołączone do postów nagranie jest autentyczne i rzeczywiście zostało opublikowane przez IDF 9 października 2023 roku, AFP wykazała, że ścieżka dźwiękowa została podłożona w miejsce oryginalnej wypowiedzi w języku hebrajskim, w taki sposób, żeby wydawało się, że żołnierz mówi po ukraińsku rzekomo zachęcając swoich rodaków do wstąpienia do armii izraelskiej. IDF potwierdziły nam, że wideo zostało przerobione.
Izraelskie siły prowadzą działania lądowe w Gazie w ramach działań odwetowych po ataku Hamasu 7 października 2023 roku, w którym, według izraelskich danych oficjalnych, życie straciło co najmniej 1,4 tys. osób, głównie cywilów, a ponad 240 wzięto jako zakładników.
Według ministerstwa zdrowia w Strefie Gazy, którą kontroluje Hamas, do 6 listopada, zginęło od początku izraelskiej ofensywy ponad 10 tys. Palestyńczyków, głównie cywilów.
1 listopada 2023 roku, na platformie X (dawny Twitter) pojawiła się publikacja z nagraniem, na którym młody żołnierz, mówiący w języku ukraińskim, rzekomo zachęca Ukraińców do wyjazdu z kraju i wstąpienia do armii izraelskiej, gdzie czekają na nich wyższe zarobki i lepsze życie.
„IDF rekrutuje Ukraińców z doświadczeniem bojowym. Oferują znacznie więcej pieniędzy niż na Ukrainie i perspektywy na obywatelstwo dla rodziny.” – czytamy w tweecie który zyskał ponad 70 podań.
Ale dźwięk, który słyszymy, został podrobiony: oryginalne wideo pochodzi z oficjalnego kanału IDF na TikTok, a żołnierz mówiący w języku hebrajskim w rzeczywistości podawał informacje o ważnych numerach telefonów alarmowych, a nie próbował rekrutować Ukraińców.
Podobnej treści posty znaleźliśmy na Facebooku i Telegramie. Publikacje z tym samym twierdzeniem krążyły po angielsku na X, TikTok, oraz Telegramie, oraz w języku rosyjskim na Telegramie (ok. 6 tys. odsłon) i VKontakte. Post na Telegramie, z datą 1 listopada 2023, jest najstarszą publikacją na jaką AFP natrafiła. W jego treści czytamy, że nagranie zostało przesłane przez „użytkownika” jako „ogłoszenie na YouTube”.
Trwające 30 sekund nagranie zostało przerobione w taki sposób, aby przypominało materiał opublikowany na kanale YouTube. Żołnierz mający na sobie w mundur IDF mówi: „Niedawno wróciłem z frontu i zastanawiałem się nad swoją dalszą karierą. Natrafiłem w sieci na ogłoszenie o możliwości wstąpienia do Cahal (IDF – przyp. red.). Potrzebują tam ludzi z prawdziwym doświadczeniem bojowym.
„ W kraju służyłem w artylerii jako sierżant. Tutaj zostałem szeregowcem, ale otrzymuję trzy razy więcej pieniędzy i wkrótce zostanie rozpatrzony mój wniosek o nadanie obywatelstwa.
„Cahal to potężna i nowoczesna armia, tutaj możesz szybko wspiąć się po szczeblach kariery, a twoja rodzina na pewno znajdzie miejsce w Izraelu”. Kiedy mówi, na ekranie pojawia się link na czerwonym pasku, który odsyła do zakładki w języku angielskim na oficjalnej stronie Sił Obronnych Izraela How to Join” (jak dołączyć) do IDF ..
Podłożony głos pod wypowiedź izraelskiego żołnierza
Zauważyliśmy, że ruch ust żołnierza nie pasuje do słów, które słyszymy w nagraniu.
Opis „No Doubt – Don’t Speak (Official 4K Music Video)” został tak podrobiony, aby wyglądał jakby pochodził z YouTube, podczas gdy jego wyszukanie zaprowadziło nas do popularnej piosenki.
Zauważyliśmy w tle, namalowane na murze za plecami żołnierza dwa symbole – niebieski i czarny – które zidentyfikowaliśmy jedno jako logo jednostki odpowiedzialnej za kontakty z mediami IDF a drugie jako symbol Sił Obronnych Izraela.
Nagranie wyszukaliśmy przy pomocy technik odwrotnego wyszukiwania obrazem, między innymi w wyszukiwarce Yandex, co doprowadziło nas do dziesiątek powiązanych publikacji ze zdjęciami żołnierzy różnych armii świata, wśród nich zdjęć izraelskich żołnierzy (tutaj, tutaj), którzy na swoich mundurach mieli identyczne oznaczenie jak to, które zwróciło naszą uwagę w nagraniu, widniejące na murze za plecami żołnierza.
Oznaczenie to używane jest przez specjalną jednostkę w izraelskiej armii, która jest odpowiedzialna za kontakty z mediami (tutaj, tutaj). Logo – miecz, gałązka oliwna i antena radiowa – pokazuje się jako znak wodny w materiałach prasowych udostępnianych przez jednostkę (tutaj).
Żeby odnaleźć żołnierza z nagrania użyliśmy narzędzia facecheck.id. Wśród wyników wyszukiwania z pierwszej dziesiątki , pojawił się wizerunek mężczyzny w izraelskim mundurze z oficjalnego konta IDF na TikToku.
Znaleźliśmy oryginalne wideo opublikowane 9 października 2023 roku, dwa dni po ataku Hamasu, z opisem: „Numery, które warto znać i udostępniać w tym czasie: Centrum Zapytań Publicznych – pod numerem: 1111 wewnętrzny 5, a następnie wewnętrzny 4. W przypadku pytań dotyczących rezerwistów, można skontaktować się z centrum rezerwistów pod numerem: 1111 wewnętrzny 4, a następnie wewnętrzny 1. Pomoc psychologiczna dla żołnierzy – * 6690 wewnętrzny 3”.
W przeciwieństwie do przerobionego nagrania, mężczyzna mówi po hebrajsku: „Szukasz informacji o służbie w rezerwie, zaginionych osobach lub pomocy psychologicznej? Oto wszystko, co musisz wiedzieć” – mówi, po czym wymienia różne numery infolinii dla rezerwistów lub do próśb o pomoc psychologiczną, a także adres, pod którym rodziny zaginionych osób mogą zgłosić się w celu pobrania próbek DNA.
Widzimy tę samą twarz, logo i białą skrzynkę na ścianie, co zaznaczyliśmy czerwonymi ramkami. W zielonej ramce zaznaczyliśmy tekst na pasku w języku ukraińskim (po lewej) zamiast oryginalnego hebrajskiego (po prawej).
Ten sam żołnierz pojawia się w innych filmach na koncie IDF na TikTok między innymi tutaj.
IDF „nie wypuściła” żadnego takiego ogłoszenia rekrutacyjnego
Zapytaliśmy IDF czy nagranie z żołnierzem mówiącym po ukraińsku jest autentyczne. „To deepfake” – przekazała w mailu do AFP jednostka IDF do kontaktów z mediami 2 listopada potwierdzając naszą analizę.
Dopytując jednostkę, czy IDF wypuściła ogłoszenie rekrutacyjne na YouTube lub w innych mediach społecznościowych, jak sugeruje się w przerobionym nagraniu, otrzymaliśmy z jednostki potwierdzenie, że IDF nie wypuściła takiego ogłoszenia.
Powszechna służba wojskowa w IDF jest obowiązkowa dla wszystkich izraelskich obywateli żyjących w Izraelu lub poza jego granicami. „Państwo Izrael nakłada obowiązek dla każdego obywatela powyżej 18 roku życia, Żyda, Druza lub Czerkiesa, by pełnił służbę wojskową w ISD. „Pozostali obywatele – Arabowie, kobiety religijne, osoby zamężne osoby z medycznymi lub mentalnymi deficytami są zwolnione”.
Osoby z tych grup, między innymi Izraelczycy chrześcijanie, mogą służyć dobrowolnie w ramach specjalnych programów.
Po Rosyjskiej inwazji na Ukrainę w lutym 2022 roku, wielu Ukraińców o żydowskich korzeniach znalazło schronienie w Izraelu, uzyskując w większości automatycznie izraelskie obywatelstwo, co sprawia, że podlegają oni, pod obowiązkową służbę wojskową, jeśli spełniają kryteria wiekowe.
Ukraińcy w wieku między 18 -60 lat nie mogą wyjeżdżać za granicę
Warto dodać, że od czasu rosyjskiej inwazji, wyjazd mężczyzn w wieku poborowym z Ukrainy (zarchiwizowany link) jest ściśle ograniczony na mocy ustawy o stanie wojennym. Jedynie mężczyźni w wieku powyżej 60 lat i poniżej 18 roku życia mogą wyjechać za granicę. Ograniczenia te nie dotyczą pewnych grup m.in. mężczyzn z trojgiem lub więcej małych dzieci, osób niepełnosprawnych i tych, które otrzymały odroczenie. Zdecydowana większość ukraińskich żołnierzy „z doświadczeniem bojowym” nie mogłaby wyjechać do Izraela.
AFP obaliła szereg publikacji (tutaj, tutaj, tutaj) z typową kremlowską narracją, która ukazuje Ukraińców jako ludzi chciwych, a także o rzekomym antyizraelskim proteście Ukraińców, którzy mieli obawiać się, że ze względu na obecny konflikt w Izraelu, mniej pomocy wojskowej trafi do Ukrainy.
