Fałszywe zdjęcie izraelskiego paszportu udostępniane jest w mediach społecznościowych z fałszywym przesłaniem, że dokument należy do Oleny Zełeńskiej, żony prezydenta Ukrainy. Wiele osób wydaje się wierzyć, że jest prawdziwy – jednak to nieudolna mistyfikacja. Wskazują na to m.in. data ważności, która jest wcześniejsza niż data jego wydania, a także niepoprawne użycie w nim języka hebrajskiego.
„Izraelski paszport Oleny Zełeńskiej. Wydany 18 czerwca 2023 roku” – czytamy w publikacji udostępnionej na Twitterze 21 czerwca 2023 roku wraz z grafiką, która wydaje się kopią izraelskiego paszportu ze zdjęciem tożsamości żony prezydenta Ukrainy. Podobne treści były także udostępniane na Facebooku i Telegramie oraz w języku rosyjskim i słowackim.
Jednak grafika nie przedstawia prawdziwego paszportu, a świadczą o tym różne zidentyfikowane w nim błędy. Wydaje się, że został on stworzony przez połączenie wzoru paszportu dostępnego w sieci z wizerunkiem Pierwszej Damy Ukrainy, który zaczerpnięto z nagrania opublikowanego w sieci w kwietniu 2023 roku.
Publikacje w języku rosyjskim sugerowały, że paszport miał zostać dostarczony podczas pierwszej wizyty Zełeńskiej w Izraelu 19 czerwca 2023 roku.
Dokładne spojrzenie na zdjęcie pokazuje, że daty wydania i wygaśnięcia paszportu są sprzeczne. Według grafiki dokument został wydany 19 czerwca 2023 roku, podczas gdy data jego wygaśnięcia przypada dzień wcześniej, 18 czerwca 2023 roku.
Dziennikarze ukraińskiego portalu Ukrinform zajmujący się sprawdzaniem faktów, stwierdzili w swoim śledztwie, że podstawą fotomontażu był wzór paszportu obywatela Izraela, który można łatwo odnaleźć na stronie Rady Europejskiej. Podobieństwa są oczywiste, np. rozmieszczenie pieczątek.
Na zdjęciu informacje takie jak imię, nazwisko, data, miejsce urodzenia, narodowość i płeć posiadacza paszportu są podane z lewej strony w języku angielskim, a w języku hebrajskim są po prawej stronie.
O sprawdzenie poprawności językowej w tej grafice poprosiliśmy hebrajskojęzyczną dziennikarkę AFP. Wskazała ona kilka błędów, w tym taki, że tekst został napisany w złej formie. Hebrajski jest pisany od prawej do lewej, natomiast w treści paszportu litery są pisane od lewej do prawej.
W paszporcie istnieje również błąd gramatyczny w narodowości posiadaczki. Termin „narodowość” w języku hebrajskim jest rodzaju żeńskiego, dlatego narodowość powinna być żeńską wersją „izraelskiego”, czyli ישראלית. Tymczasem termin ten w paszporcie to: ישראלי, który jest rodzaju męskiego.
Co więcej, hebrajska wersja nazwiska Zełeńskiej jest również zapisana w niewłaściwy sposób, czyli od lewej do prawej. Poprawnej wersji można przyjrzeć się na hebrajskiej stronie Wikipedii.
Porównanie imienia i nazwiska Oleny Zelenskiej zapisanego w fałszywym paszporcie z jej imieniem i nazwiskiem zapisanym na stronie Wikipedii
Kolejną wskazówką jest to, że w fałszywej publikacji w miejscu urodzenia Zełeńskiej wymieniono USRR. Pierwsza Dama Ukrainy urodziła się 6 lutego 1978 r. w Krzywym Rogu w centralnej Ukrainie, co oznacza, że urodziła się przed uzyskaniem przez Ukrainę niepodległości w chwili rozpadu ZSRR w 1991 roku. Jednak, jak potwierdzili dziennikarze AFP, Izraelczycy, którzy urodzili się w Ukrainie przed 1991 roku i wyemigrowali po 1991 roku do Izraela, w miejscu urodzenia powinna być wpisana Ukraina.
Fotografia w paszporcie
Namierzyliśmy również zdjęcie wizerunku Zełeńskiej, które użyto w fałszywym paszporcie. Korzystając z metody odwrotnego wyszukiwania obrazów w rosyjskiej wyszukiwarce Yandex, odkryliśmy, że to samo zdjęcie Zełeńskiej zostało opublikowane w ukraińskim magazynie dla kobiet 11 kwietnia 2023 roku.
Nie udało nam się odnaleźć tego samego zdjęcia na oficjalnym koncie Zełeńskiej na Instagramie, dlatego też spróbowaliśmy poszukać na Telegramie, gdzie udało nam się je odnaleźć. Fotografia została zaczerpnięta z nagrania wideo z otwarcia wystawy ukraińskich artystów awangardowych 6 kwietnia 2023 roku. Wideo zostało opublikowane 7 kwietnia 2023 roku na profilu Mystetskyi Arsenal, jednej z wiodących instytucji kulturalnych w Ukrainie.
