Uważaj na te mylące publikacje o pozyskiwaniu ropy naftowej

Eksperci, z którymi rozmawiała agencja AFP tłumaczą, że ropa powstaje na przestrzeni milionów lat, co przeczy przesłaniom w mediach społecznościowych, które sugerują, że ropa „regeneruje się” w krótkim czasie, a problem związany z jej niedoborami został wymyślony po to, żeby podnieść ceny tego surowca. Wprawdziwe prawdą jest to, że węglowodory wciąż się tworzą, to – w opinii ekspertów – ropy nie uznaje się dziś za odnawialne źródło energii i co więcej, jej wydobycie może okazać się ekonomicznie nieopłacalne nawet przed wykorzystaniem obecnych rezerw. Wprowadzające w błąd publikacje utrzymują również, że termin „paliwo kopalne” został wymyślony w XIX wieku na konwencji genewskiej, jednak w rzeczywistości był używany już ponad sto lat wcześniej. Niektóre publikacje utrzymują także, że pod ziemią jest prawie tyle samo ropy, co wody na Ziemi, jednak – jak mówią naukowcy – to nie jest prawda.

Od 5 listopada 2022 r. w mediach społecznościowych licznie udostępniano mylące treści na temat ropy naftowej (1, 2). Według przesłania publikacji ropa „regeneruje się” szybciej w ziemi niż jej wydobycie, i że niedobór tego surowca został sprytnie wprowadzony, by napędzić wzrost cen. W treści publikacji możemy także przeczytać, że określenie „paliwo kopalne” używane jest po to, by „okłamywać” i zostało wprowadzone pod koniec XIX wieku na życzenie amerykańskiego magnata naftowego Johna D. Rockefellera.

Inna publikacja, zbliżona do poprzedniej, mówi, że ropa jest zasobem odnawialnym, którego nigdy nie może zabraknąć” i dodaje, że pod ziemią jest „prawie tyle ropy, co wody na Ziemi”.

Podobne treści dotyczące ropy naftowej i paliw kopalnych były od miesięcy udostępniane w mediach społecznościowych w wielu różnych językach m.in. w języku hiszpańskim, angielskim, słowackim i węgierskim. Zostały one zweryfikowane przez agencję AFP.

Treści te są albo mylące, albo całkowicie fałszywe. Eksperci przekazali agencji AFP, że ropa naftowa, która powstaje ze szczątków pradawnych organizmów i roślin, nie jest uważana za odnawialne źródło energii, ponieważ jej wydobycie staje się coraz bardziej kosztowne i trudne, a w miarę pojawiania się innych alternatywnych źródeł przewiduje się, że produkcja ropy zacznie spadać jeszcze w tym stuleciu. Co więcej, określenie „paliwo kopalne” jest używane od XVIII wieku, a rezerwy całej wody na ziemi są o wiele większe niż szacunki dotyczące ropy.

Ropa naftowa nie jest uważana za odnawialne źródło energii

Rozpowszechniane w mediach społecznościowych przesłanie, że ropa „regeneruje się” szybciej niż jej wydobycie sugeruje, że na Ziemi istnieją praktycznie nieskończone rezerwy ropy do wykorzystania przez ludzkość. Jest to jednak mylne.

Co prawda – jak przekazali agencji AFP specjaliści – proces tworzenia się ropy jeszcze się nie zakończył, ale nie oznacza to, że dla ludzkości dostępne są zapasy „nowej ropy”. Surowiec nie jest również uznawany za „odnawialne” źródło energii.

Mathilde Adelinet, geolożka i profesor nadzwyczajna francuskiej uczelni IFP School, a także inżynier badawcza w dziedzinie geofizyki we francuskim instytucie IFPEN przekazała AFP 24 listopada 2022 roku, że ropa nie „regeneruje się” w krótkich odstępach czasu i że, w przeciwieństwie do wody, nie płynie swobodnie, a więc istniejące złoża mogą być wydobywane ale nie będą się odnawiać.

– Ropę wydobywa się poprzez wiercenie, ale nie regeneruje się ona w krótkim odstępstwie czasu – przekazała Adelinet. Oznacza to, że nowa ropa nie wpływa w miejsce wydobytego surowca.

Ekspertka dodała również, że jedynym sposobem na odnowienie złóż ropy jest dostępność przestrzeni, w której materia organiczna może zostać przekształcona w ropę. – Najpierw musi obumrzeć materia organiczna, zwykle ma to miejsce w oceanach, następnie musi ona opaść na dno oceanu i zatopić się, aż osiągnie wystarczającą głębokość, temperaturę i ciśnienie, by na koniec przekształcić się w ropę lub gaz – przekazała Adelinet.

Ekspertka uprzedza jednocześnie, że tego typu zjawiska nie zachodzą w czasie jednej dekady, a trwają miliony lat. – 70 proc. dziś wykorzystywanej ropy powstała 250 milionów lat temu. Kiedy korzystamy z tego rodzaju zasobu, nie możemy oczekiwać, że natychmiast się on odbuduje, ponieważ horyzont czasowy jest zupełnie inny niż ten, w którym odbywa się jego wydobycie – mówi Adelinet.

Jak zauważono w tym artykule AFP, nawet najświeższe źródła ropy naftowej pochodzą sprzed kilku milionów lat, przy czym te starsze sięgają okresu dewońskiego, który rozpoczął się około 410 milionów lat temu.

W podobnym tonie wypowiada się Zoltán Turzó, dyrektor Wydziału Inżynierii Naftowej Uniwersytetu w Miszkolcu na Węgrzech.  Przekazał on agencji AFP 16 listopada 2022 roku, że mylne jest założenie, według którego nowo wytworzona ropa miałaby zastąpić wydobytą ilość tego surowca.

– Co prawda węglowodory nadal powstają, jednak ich uwolnienie oraz migracja ze skał macierzystych do nowych złóż trwa dłużej niż ich wydobycie z wcześniej zgromadzonych już rezerw. Dlatego nowa ropa nie powstaje w znaczących ilościach – powiedział ekspert agencji AFP.

 – Ropa to nieodnawialny surowiec, który powstawał na Ziemi na przestrzeni milionów lat – przekazał AFP 21 listopada 2022 roku Heiko Balzter, dyrektor Instytutu Przyszłości Środowiskowej Uniwersytetu Leicester. Wskazał również, że warto zapoznać się z materiałami edukacyjnymi na temat formowania się ropy dostępnymi na stronie National Geographic.

Według ONZ „energia odnawialna” to energia „pochodząca z naturalnych źródeł, które są uzupełniane w szybszym tempie niż ich zużycie”. Zalicza się do niej m.in. słońce i wiatr.

Profesor Grant Wach z Wydziału Nauk o Ziemi i Środowisku na Uniwersytecie Dalhous w Halifax w Kanadzie również potwierdził AFP 25 listopada 2022 roku, że „generalnie błędne jest twierdzenie, jakoby ropa stale się formowała”, gdyż jej tworzenie trwa miliony lat.

Jak przekazał AFP 21 czerwca 2022 roku Arndt Peterhänsel, geolog specjalizujący się ropie naftowej z Wydziału Nauk o Ziemi Uniwersytetu w Heidelbergu, pytanie nie dotyczy tylko tego, czy pod ziemią jest wystarczająco dużo ropy, ale czy można wydobyć ją w taki sposób, by się to ekonomicznie opłacało. – Ropa to biznes, a jej duże ilości pozostaną w zbiornikach tylko, kiedy jej wydobycie stanie się nieopłacalne – powiedział.

Przewiduje się, że w przyszłości produkcja ropy naftowej spadnie

Zarówno eksperci, jak i firmy naftowe liczą się w tym, że jeszcze w tym stuleciu zacznie spadać produkcja ropy.

– Ropa naftowa jest tak szybko zużywana, że jej globalna produkcja osiągnie szczyt już w 2050 roku lub około 2070-2080 roku, zależnie od podaży i popytu – powiedział Heiko Baltzer.

– Produkcja ropy spadnie, gdy osiągniemy tzw. „szczyt wydobycia” (ang. peak oil). Spodziewają się tego światowe koncerny energetyczne, więc szukają alternatywnych źródeł energii, które zastąpią ropę – dodał Baltzer. Szczyt wydobycia to teoria, według której produkcja konwencjonalnej ropy w końcu osiągnie punkt szczytowy i zacznie spadać, jednak wciąż pozostaje przedmiotem dyskusji to, kiedy to nastąpi i jakie będą tego konsekwencje.

Nawet wśród producentów nie ma zgodności, co do konkretnego harmonogramu. Również giganci naftowi tacy jak Saudi Aramco czy Shell spodziewają się spadku wydobycia ropy w późniejszym czasie, przy czym Shell utrzymywał w 2021 roku, że firma osiągnęła szczyt wydobycia w 2019 roku.

Na Ziemi jest więcej wody niż ropy

Niektóre wpisy w mediach społecznościowych utrzymują, że ropa jest drugą pod względem częstotliwości występowania na Ziemi cieczą. Choć warto sobie zadać pytanie, co uważamy za ciecz, bo jeśli uwzględnić np. magmę, to jest jej więcej niż wody – jak przekazali nam Heiko Baltzer i Mathilde Adelinet. Prawdą jest jednak to, że pod powierzhchnią Ziemi znajdują się znaczne rezerwy ropy naftowej.

Na stronie Worldometers można przyjrzeć się licznikowi, który pokazuje szacunki światowych rezerw ropy w baryłkach na podstawie danych amerykańskiej agencji Energy Information Administration EIA oraz British Petroleum.

Inne publikacje w mediach społecznościowych utrzymują, że po ziemią jest prawie tyle ropy, ile wody na Ziemi. Jednak eksperci powiedzieli nam, że to nie jest prawda.

Według dr hab. Macieja Bojanowskiego z Instytutu Nauk Geologicznych Polskiej Akademii Nauk, zasoby ropy i gazu ziemnego są trudniejsze do oszacowania niż woda, bo „zależą one od wielu czynników, zarówno naukowych, technologicznych, geopolitycznych, jak i gospodarczych.

Bojanowski wskazuje, że według danych Energy Information Administration EIA za 2020 r. rezerwy światowe ropy wynoszą 1662 miliardów baryłek, co po przeliczeniu odpowiada około 270 km sześciennych tego surowca. Dodaje, że na świecie jest więcej wody, bo około 1390 mln km sześciennych.

Dr Jakub Ciążela z Instytutu Nauk Geologicznych Polskiej Akademii Nauk również tłumaczy, że na powierzchni ziemi jest od tysięcy do milionów razy więcej wody niż ropy pod powierzchnią. „Masa szacowanych zasobów ropy nie przekracza na razie 1500 miliardów ton, podczas gdy masa wody na powierzchni ziemi jest już ustalona i wynosi prawie 1400 biliardów ton”. Jego szacunki opierają się na wszystkich dostępnych w tej chwili danych potrzebnych do ustalenia zasobów, takich jak ropa i piaski bitumiczne, nawet tych, których nie będzie się dało wydobywać w przyszłości.

Terminu „paliwo kopalne używano już w XIII wieku 

Wbrew temu, co utrzymują posty, termin „paliwo kopalne” nie został wprowadzony pod koniec XIX wieku.

– Terminu tego po raz pierwszy użył berliński chemik Caspar Neumann, co zostało udokumentowane w jego pracy opublikowanej w języku angielskim w 1759 roku – powiedział AFP Arndt Peterhänsel. Termin (ang. fossil fuel) został odnotowany w indeksie książki link.

Termin ten „był często używany na początku 1900 roku” – przekazał AFP w 2020 roku rzecznik University of Queensland.

Publikacje w mediach społecznościowych fałszywie utrzymują, że ropa została nazwana „paliwem kopalnym” podczas „Konwencji Geneweskiej w 1892 roku”, prawdopodobnie w nawiązaniu do Międzynarodowego Komitetu Chemii z 1892 roku, który ustanowił standardy nazewnictwa chemii organicznej.

O ustaleniach komitetu można poczytać w języku francuskim pod tym linkiem. Tekst dotyczy konwencji nazewnictwa węglowodorów (z których przede wszystkim składa się ropa naftowa), jednak nie wspomina on nic o „paliwach kopalnych”, zajmuje się wyłącznie naukową konwencją nazewniczą.

 Publikacje w mediach społecznościowych kwestionują również pochodzenie ropy naftowej. Prawdą jest to, że paliwa kopalne nie pochodzą ze skamieniałych szczątków lub śladów roślin prehistorycznych czy zwierząt, ale nie oznacza to, że w środowisku naukowym istniałyby jakiekolwiek wątpliwości lub dyskusje na temat pochodzenia paliw kopalnych.

– Ropa naftowa jest paliwem kopalnym. Ropa, węgiel i gaz ziemny powstawały ze szczątków starożytnych roślin morskich, alg i bakterii na przestrzeni milionów lat pod wpływem intensywnego ciepła i ciśnienia. Ponieważ paliwa te powstały ze szczątków organizmów morskich, nazywa się je „paliwami kopalnymi” – przekazał AFP Heiko Baltzer.