Tysiące udostępnień na Facebooku miało nagranie wideo, na którym widać oświetlane światłem ultrafioletowym (UV) trzy testy antygenowe. Użytkownicy mediów społecznościowych pisali, że dzięki temu da się „przewidzieć” wynik. Tym samym kwestionują wiarygodność tych testów, ponieważ ich zdaniem wynik został wcześniej zaprojektowany. Eksperci, z którymi kontaktowali się dziennikarze AFP wyjaśniają, że paski używane w tego typu testach zawierają pewne białka, które pochłaniają światło i sprawiają, że świecą. W żadnym wypadku nie jest to sposób na „przewidywanie” wyniku testu bez pobrania próbki od pacjenta.
Testujesz się? Możesz poznać wynik wcześniej… wystarczy przyświecić UV. Tak się robi biznes na ciemnogrodzie – napisał jeden z użytkowników 27 stycznia 2022 r. na Facebooku. Publikacja miała 88 tys. wyświetleń i 3,5 tys. udostępnień.
Podobne publikacje były udostępniane także w języku hiszpańskim, portugalskim oraz angielskim.
Testy, którymi możemy sprawdzić, czy jesteśmy chorzy na Covid-19
Rodzaje testów na obecność wirusa SARS-CoV-2 można podzielić na dwie kategorie: na obecność wirusa (PCR i testy antygenowe) oraz testy serologiczne. Pierwsze z nich wykrywają, czy dana osoba jest zakażona koronawirusem, natomiast drugie pokazują, czy pacjent wytworzył przeciwciała po zachorowaniu na tę chorobę.
Testy antygenowe mogą być mniej dokładne niż testy PCR (reakcja łańcuchowej polimerazy, z ang. Polymeraze Chain Reaction), ale dają szybsze wyniki. Są one również mniej czułe niż testy PCR, ponieważ do uzyskania pozytywnego wyniku konieczna jest wysoka wiremia. Jeśli zakażenie wystąpiło niedawno, test antygenowy może dawać wyniki fałszywie negatywne.
Na nagraniu wideo udostępnianym na Facebooku widać trzy testy, które na górze kasetki mają pomarańczowe etykiety, jednak nazwa producenta jest niewidoczna.
W 2021 r. pisaliśmy artykuły weryfikujące filmy z testami kasetkowymi, w których dokonywaliśmy również przeglądu instrukcji szybkich testów antygenowych firmy MEDsan (1, 2). Co więcej, ulotki dołączone do opakowań testów antygenowych takich firm jak Roche i Newgene Bioengineering są dostępne w sieci. Z ulotki MEDsan jasno wynika, że test jest ważny i pozytywny, jeśli w oknie wyniku pojawią się dwie charakterystyczne kreski: linia kontrolna (C) (od słów „control line) i linia testowa (T) (od słów „test line”). Większość testów funkcjonuje na podobnych zasadach.
Natomiast jeśli w kasetce pojawi się tylko linia C, to test jest negatywny; jeśli pojawi się tylko linia T, to test jest nieważny.
Czy dzięki światłu UV możemy przewidzieć wynik testu?
Maria Carmen Estévez, badaczka z Katalońskiego Instytutu Nanonauki i Nanotechnologii (ICN2), wyjaśniła agencji AFP, że film jest „mylący”, ponieważ światło pada na paski pod różnymi kątami, co oznacza, że światło pada na paski testowe nierównomiernie, i w związku z tym wydają się być różnie oświetlone.
Według badaczki „paski widoczne na teście mają „zaabsorbowane białka w strefie C i T, które są niezbędne do rozwoju testu i do rozwoju koloru”. Te cząsteczki pochłaniają promieniowanie ultrafioletowe, więc normalne jest to, że dzięki światłu widoczne są paski na kasetce.
Estévez zaprzeczyła, by można było przewidzieć wynik testu za pomocą światła UV.
M. Ángeles Marcos, szefowa sekcji wirusologii w Hospital Clínic w Barcelonie, powiedziała AFP, że „należy zachować ostrożność w interpretacji wyników i postępować zgodnie z zaleceniami producenta, pozostawiając wystarczająco dużo czasu na ich interpretację”.
Marcos dodała również, że „jeśli testy nie zostały wyprodukowane po to, by ich wyniki można było odczytywać za pomocą promieniowania UV, to podawanie ich na tej podstawie jest nieprawidłowe”.
– Myślę, że testy zostały w jakiś sposób zmanipulowane – powiedział agencji AFP Pere Joan Cardona, ordynator oddziału mikrobiologii w szpitalu Germans Trias i Pujol w Badalonie (prowincja Barcelony). – Testów nie odczytuje się za pomocą światła ultrafioletowego – dodał.
AFP Factual skontaktowało się z hiszpańskim ministerstwem zdrowia w sprawie tego filmu.„Nie można wykluczyć, że testy zostały w jakiś sposób zmanipulowane, np. poprzez dodanie fluorescencyjnego barwnika białkowego (niewidocznego gołym okiem flourochromu) lub soli mineralnej zawierającej fosfor, czy inne minerały absorbujące światło ultrafioletowe i emitujące sygnał fluorescencyjny, uzyskując wynik, jaki widzimy w nagraniu” – czytamy w przekazanej AFP informacji.
Surowe przepisy
Szybkie testy antygenowe muszą przejść liczne badania i spełnić rygorystyczne kryteria, zanim zostaną wprowadzone na rynek.
– Testy antygenowe przeszły pomyślnie kontrole i badania, które potwierdzają ich wiarygodność w wykrywaniu wirusa SARS-CoV-2 – wyjaśnia Estévez z Katalońskiego Instytutu Nanonauki i Nanotechnologii. Specjalistka podkreśliła również, że mimo to testy „mogą dawać błędne wyniki, jeśli są uszkodzone (np. upłynął ich termin ważności lub gdy próbki były nieprawidłowo przechowywane) albo z powodu ich niewłaściwego użycia, np. przy użyciu płynów takich jak sok pomarańczowy”.
O eksperymentach z różnego rodzaju żywnością i płynami, które przeprowadzono na testach antygenowych pisaliśmy już wcześniej (1, 2, 3). Często testy te były źle przeprowadzone lub ich wyniki sfałszowane.
Wniosek: wyników testów antygenowych nie odczytuje się za pomocą światła ultrafioletowego. Testy muszą spełnić wiele rygorystycznych kryteriów zanim zostaną wprowadzone na rynek. Ich wiarygodność potwierdzona została w licznych badaniach.
