W mediach społecznościowych, pod koniec września 2023 roku, krążyły posty w kilku językach, w tym po polsku, mylnie twierdzące że prezydent Wołodymyr Zełenski został powitany podczas swojej wizyty w Nowym Jorku billboardem z napisem „Chwała moczowi” zamiast „Chwała Ukrainie”. Jak ustaliła AFP, oryginalne nagranie, które posłużyło do późniejszej przeróbki poprzez cyfrowe wklejenie billboardu, pochodzi sprzed 2023 roku. Obsługująca ten nośnik reklamowy firma potwierdziła AFP, że taki billboard nigdy nie był na nim wyświetlany.
„Z okazji przyjazdu Zełenskiego w Nowym Jorku odbyło się powitanie, ale zamiast ‘Chwała Ukrainie’ na fladze widniał napis ‘Chwała moczowi’” – czytamy w publikacji po polsku zamieszczonej 21 września 2023 roku na Telegramie. Dołączony krótki film, który obejrzało ponad 2,4 tysiące użytkowników, pokazuje baner reklamowy przy Times Square w Nowym Jorku. Te same publikacje z tym samym nagraniem udostępniano na Facebooku (tutaj, tutaj), X (dawny Twitter) (tutaj, tutaj) i YouTube (tutaj) wkrótce po wizycie prezydenta Ukrainy w USA 19 września podczas obrad Zgromadzenia Ogólnego ONZ.
Filmik udostępniali również użytkownicy w innych językach słowackim, serbskim, bośniackim, węgierskim, rumuńskim i angielskim a także po rosyjsku w sieci VKontakte. 21 września 2023 roku udostępniła go na oficjalnym kanale na Telegramie Maria Zacharowa. Rzeczniczka ministra spraw zagranicznych Rosji Siergieja Ławrowa napisała, że „prezydent Ukrainy został powitany w Nowym Jorku takim filmem”, i podkreśliła, że to nie „fejk”.
Jednak film to przeróbka. Oryginalne nagranie, do którego billboard został cyfrowo wklejony, pochodzi sprzed 2023 roku. Firma zarządzająca tablicą reklamową potwierdziła AFP, że nigdy nie umieszczała takiego przekazu i nie odnotowała awarii urządzeń.
Fox news nie opublikował takiego materiału
„Materiał filmowy jest w 100% fałszywy” – powiedziała Erin Watkins w imieniu Big Outdoor, do którego należy wspomniany nośnik billboardowy (archiwalny link ) na rogu West 42nd Street i 8th Avenue w Nowym Jorku (archiwalny link).
Zełenski odwiedzał Zgromadzenie Ogólne ONZ, a następnie Biały Dom oraz Kongres w Waszyngtonie. Była to jego druga wizyta w USA od początku rosyjskiej inwazji na Ukrainę w lutym 2022 roku.
„Obsługujemy nośnik reklamowy pokazany w filmie i potwierdzamy, że nie było na nim treści pokazanych na zdjęciach i filmach krążących w Internecie” – Watkins powiedziała w mailu do AFP 22 września 2023 roku, dodając, że reklamy na billboardach co chwile się zmieniają.
Na przerobionym wideo widoczne jest w prawym górnym rogu logo amerykańskiej telewizji Fox News Digital. Jej rzecznik potwierdził w mailu do AFP 22 września 2023 roku, że „Fox News Digital nie opublikowało tego materiału filmowego”.
Film powstał przed wizytą Zełenskiego
Po pojawieniu się w sieci filmu dziennikarz NBC Ben Collins i inni użytkownicy sieci X udali się na skrzyżowanie i sfotografowali lub sfilmowali billboard reklamowy, aby pokazać, że na tym nośniku nie widnieje taki przekaz (zarchiwizowane linki tutaj i tutaj ).
Kilka detali (w czerwonych ramkach poniżej) pozwoliło nam określić ramy czasowe w których powstało oryginalne nagranie: m.in. rusztowanie wokół budynku, cyfrowy wyświetlacz kina Regal, mały cyfrowy wyświetlacz na rogu „Five Below” oraz pozbawiony oznakowań budynek znajdujący się po drugiej stronie ulicy.
Film nie mógł być nagrany podczas wizyty Zełenskiego w Nowym Jorku we wrześniu 2023 roku, ponieważ w budynku naprzeciwko billboardu mieści się obecnie McDonald’s. Budynek ten jest częściowo pomalowany na żółto, nawiązując kolorem do tej sieci fast foodów, która nie jest widoczna w filmie dołączonym do wprowadzających w błąd publikacji. Zdjęcie zrobione pod kątem podobnym do tego które widzimy w zmanipulowanym wideo, przesłane zostało przez użytkownika do Map Google’a w kwietniu 2023 roku (zarchiwizowane tutaj), pokazuje restaurację McDonald’s vis a vis billboardu, co jest dowodem na to, że omawiane przez nas nagranie zostało zrobione co najmniej kilka miesięcy przed wizytą Zełenskiego.
Zdjęcia przesłane przez użytkowników w kwietniu i wrześniu 2023 pokazują restaurację. Podpisanie umowy najmu ogłoszono w lipcu 2022 roku, o czym można przeczytać w artykule na ten temat. Jednak restauracji w sierpniu 2022 roku w tym budynku jeszcze nie było, co możemy stwierdzić na podstawie zdjęć zamieszczonych przez użytkowników Map Google’a.
Na znajdującym się na tej ulicy kinie Regal,napis był niezmiennie ten sam od kilku lat, przynajmniej do września 2021 roku. Został zastąpiony cyfrowym wyświetlaczem, który widać na zdjęciach zamieszczonych na Mapach Google już w sierpniu 2022 roku, a także w omawianym przez nas filmie. Zdjęcie opublikowane we wrześniu 2022 roku na Mapach Google’a przedstawia zarówno nowy wyświetlacz, jak i rusztowanie ustawione na fasadzie budynku, które również widoczne jest w filmie.
Ekspozycję i rusztowanie widoczne są także na innym zdjęciu opublikowanym we wrześniu 2022 r. Rusztowania nie widać już na tym zdjęciu opublikowanym w listopadzie 2022 roku, ani na tym zdjęciu opublikowanym w grudniu 2022 roku, które przedstawia nowy napis nazwy kina oraz ekran reklamowy, który rozciąga się za rogiem budynku – ale nie jest tak długi jak w 2023 roku.
Najbliżej widoku, jaki przedstawia przerobiony film jest zdjęcie opublikowane w październiku 2022 roku, na którym widzimy nową nazwę kina Regal, rusztowanie za rogiem budynku oraz wyświetlacze na rusztowaniach z reklamą sieci sklepów „Five Below” i mały napis „Now Open”.
To wszystko wskazuje na to, że wideo zostało nakręcone pomiędzy wrześniem 2021 roku a grudniem 2022 roku – prawdopodobnie około września lub października 2022 roku. Do nagrania, w miejsce innego billboardu, wklejono następnie fałszywy baner z przekazem skierowanym przeciwko prezydentowi Zełenskiemu.
To nie pierwszy przykład przerobionego billboardu z Nowego Jorku, który AFP obaliła. Obaliliśmy też publikacje z rzekomymi zdjęciami malowideł na ulicach stolic europejskich i Nowego Jorku, które miały dyskredytować Zełenskiego, co opisaliśmy w naszych artykułach tutaj i tutaj.
Od czasu inwazji Rosji na Ukrainę w lutym 2022 r., AFP obaliła wiele fałszywych treści krążących w mediach społecznościowych związanych z konfliktem. Więcej weryfikacji można znaleźć na naszej stronie tutaj.
