Fotografia białego psa pokrytego błotem była setki razy udostępniana wraz z błędnym przesłaniem, że przedstawia psa, który pomaga ratownikom w poszukiwaniu ludzi po tragicznym trzęsieniu ziemi, które miało miejsce w Turcji i Syrii 6 lutego 2023 roku. W rzeczywistości zdjęcie pochodzi z 2014 roku i pokazuje psa ratowniczego, który pomagał w poszukiwaniach ofiar w Stanach Zjednoczonych. To zdjęcie, to kolejny przykład udostępniania wyrwanych z kontekstu treści, które zalały internet tuż po tragicznych wydarzeniach. O ile wiele osób udostępnia takie fotografie w dobrej wierze, by pochwalić trudną pracę psów ratowniczych, to jednak niektórzy mogą to wykorzystywać do monetyzacji uwagi użytkowników i kliknięć. Mieszanka wiadomości i nieprawdziwych informacji negatywnie wpływa na to, jak społeczeństwa są informowane o ważnych wydarzeniach. W naszym artykule wyjaśniamy, jak przy pomocy metody wyszukiwania obrazem można zweryfikować pochodzenie takich zdjęć.
„W Turcji trwa walka o każde życie. Po dramatycznym trzęsieniu ziemi natychmiast pojechała tam ekipa z Polski, aby szukać ludzi uwięzionych pod gruzami” – czytamy w publikacji udostępnionej wraz ze zdjęciem psa 9 lutego 2023 roku na Facebooku. „Ekipa to jednak nie tylko ludzie, ale i psy. Podczas takich akcji pies to prawdziwy anioł, który pracuje przez całą ostatnią noc i ratuje dziesiątki ludzkich istnień” – czytamy dalej.
Zrzut ekranu z Facebooka wykonany 16 lutego 2023 rokuInne posty były również udostępniane tutaj i tutaj.
Zdjęcie było także udostępniane w języku niemieckim, angielskim, holdenderskim i serbskim.
Fotografia to kolejny przykład wyrwanych z kontekstu treści, które zalewają media społecznościowe po trzęsieniu ziemi w Turcji i Syrii 6 lutego 2023 roku. Pies, którego widzimy na zdjęciu to Tyron, którego sfotografowano w Stanach Zjednoczonych, kiedy pomagał ratownikom w poszukiwaniu ofiar lawiny błotnej w Oso w stanie Waszyngton w marcu 2014 roku.
Agencja AFP pisała o podobnej fotografii przedstawiającej innego psa z przesłaniem, że wykonano ją w Turcji 2023 roku. Zdjęcie jednak wykonano w 2018 roku i umieszczono w banku zdjęć stockowych.
Dlaczego udostępnianie niedokładnych informacji i wyrwanych z kontekstu zdjęć jest problemem?
Co prawda udostępnianie zdjęcia psa z niedokładną informacją może wydawać się niegroźne, to jednak przyczynia się do ogólnej atmosfery dezinformacji, w której „granice między faktem, rozrywką, reklamą, zmyśleniem i fikcją coraz bardziej się zacierają” – jak wskazuje podręcznik UNESCO dotyczący dziennikarstwa i dezinformacji.
Może to wprowadzać w błąd opinię publiczną i dawać zniekształcony, a czasem zmanipulowany obraz wydarzeń. Może także wywoływać niepotrzebną panikę, jak na przykład wtedy, gdy publikacje w mediach społecznościowych udostępniały film rzekomo pokazujący tsunami po trzęsieniu ziemi w Turcji. W rzeczywistości – jak wykazało śledztwo agencji AFP – film nagrano w RPA. Żadne tsunami nie zostało ani zaobserwowane, ani zgłoszone przez władze po trzęsieniu ziemi w Turcji.
Klikbajtowe publikacje i nagłówki wykorzystują również emocje odbiorców w celu monetyzacji ich uwagi m.in. poprzez udostępnianie niezweryfikowanych treści.
Nie zawsze można jednoznacznie stwierdzić, czy niedokładne informacje zostały udostępnione celowo, czy przez pomyłkę, ale można spróbować zweryfikować pochodzenie zdjęcia przy pomocy metody wyszukiwania obrazem.
Jak wyszukiwać obrazem?
Metoda wyszukiwania obrazem polega na przesłaniu ujęć do wyszukiwarki takiej jak Google Images, Google Lens, Yandex, Tiney, Baidu czy Bing. Wyszukiwarka identyfikuje w internecie takie same lub podobne obrazy, co może nam pomóc później w znalezieniu źródła lub autora fotografii. Proces ten szczegółowo jest wyjaśniony w poniższym filmie:
Zdjęcie można wysłać do wyszukiwarki w postaci pliku lub linka poprzez kliknięcie w ikonę obok paska wyszukiwania.
Zrzut ekranu z Google Images wykonany 10 lutego 2023 roku. Zielona strzałka jest autorstwa agencji AFPW naszym przypadku wyszukiwanie zdjęcia psa ratowniczego przy pomocy Google Lens doprowadziło do artykułu opublikowanego przez Wall Street Journal. Z kolei wyszukiwanie przy pomocy programu Tineye, który skuteczny jest w znajdywaniu stron zawierających zdjęcia stockowe oraz portali agencji informacyjnych, zaprowadziło nas do tego samego zdjęcia opublikowanego na stronie Alarmy. „Tryon, pies ratowniczy czeka, aby przejść przez obszar przy błotach w poszukiwaniu ofiar w Oso, Waszyngton, 30 marca 2014 roku” – czytamy na stronie. Zdjęcie przypisywanie jest Rickowi Wilkingowi oraz agencji Reutera.
Zrzut ekranu pokazujący wyniki wyszukiwania w serwisie TinEye, 10 lutego 2023 r. Zielone oznaczenia autorstwa AFP
Zrzut ekranu z serwisu Alamy wykonany 10 lutego 2023 roku. Zielone oznaczenia autorstwa AFPGdy przeprowadziliśmy wyszukiwanie przy pomocy rosyjskiej wyszukiwarki Yandex, ukazała nam ona wyniki zawierające stronę w języku angielskim prowadzącą do artykułu opublikowanego przez Wall Street Journal o psach zaangażowanych w działania ratunkowe po lawinie błotnej w 2014 roku.
Wyszukiwanie słów kluczowych, takich jak „Reuters Rick Wilking rescue dog” w Google’u doprowadziło nas do portalu tejże agencji z opublikowanym tym samym zdjęciem potwierdzającym, że zrobiono je 30 marca 2014 roku w Stanach Zjednoczonych.
Agencja AFP obaliła również inne treści z fałszywym przesłaniem, że zrobiono je podczas trzęsienia zimi w Turcji i w Syrii, takie jak to nagranie, które w rzeczywistości zostało utworzone w 2011 roku w Tokio lub to wideo pokazujące wysokie fale w San Diego z fałszywym twierdzeniem, że pokazuje tsunami uderzające w Syrię.
Z danych na 16 lutego wynika, że w wyniku trzęsienia ziemi zginęło już 40 tys. ludzi. Nadal trwają akcje ratunkowe, które mają na cuelu odnaleźć ocalałych, także przy pomocy specjalnie do tego wyszkolonych psów. 8 lutego Unia Europejska ogłosiła, że 20 państwa członklowskich plus Albania, Czarnogóra oraz Serbia wysłały do Turcji 1485 ratowników oraz sto psów.
Algierscy ratownicy biorą udział w poszukiwaniach i akcjach ratunkowych w północnym mieście Syrii Aleppo 8 lutego 2023 roku, dwa dni po śmiertelnym trzęsieniu ziemi, które nawiedziło Syrię i TurcjęW akcji ratowniczej brała również udział grupa ratownicza HUSAR Poland skłądająca się z 76 strażaków i ośmiu wyszkolonych psów. „Do Turcji polecieli 6 lutego wieczorem, kilka godzin po trzęsieniu” – czytamy w artykule Polskiej Agencji Prasowej. Polscy strażacy prowadzili akcję ratowniczą w mieście Besni, gdzie zawaliło się blisko 30 domów. „Udało im się ocalić 12 osób” – czytamy w depeszy.
