Klinika leczenia niepłodności z Kijowa przestrzega przed „fejkowym plakatem”.

Plakat ze zdjęciem dwóch mężczyzn krąży w sieci z twierdzeniem, że jedna z klinik leczenia niepłodności z Kijowa przyjmuje nasienie tylko od „czystej krwi” dawców z Ukrainy, nie mających rosyjskich przodków. Dyrekcja kliniki przekazała AFP, że nie wprowadziła żadnej takiej dyspozycji, a plakat jest fotomontażem. Do przeróbki wykorzystano zdjęcie piłkarzy ubranych w koszule z tradycyjnym ukraińskim haftem z okazji Dnia wyszywanki.

Plakat ze zdjęciem dwóch mężczyzn ubranych w koszule z tradycyjnym ukraińskim haftem, publikowali polscy użytkownicy Facebooka od 4 października 2022 roku ( 1, 2 ).  „Ciekawe ogłoszenie jednej z ukraińskich klinik: Szanowni pacjenci, Z dniem 1 października 2022 roku «Klinika DAHNO» przyjmuje biomateriały czystej krwi Ukraińców, którzy nie mają krewnych w Rosji. Dziękujemy za zrozumienie. Sława Ukrainie!”  – czytamy w opisach. W niektórych postach pojawia się nazwa kliniki pisana przez „ch” („Dachno”).

Zrzut ekranu z Facebooka wykonany 13 października 2022 roku przez AFP

Podobne publikacje pojawiły się po angielsku, węgiersku i niemiecku. Plakat z tym samym opisem był również udostępniany na Twitterze i Telegramie, m.in. na koncie Niezależnego Dziennika Politycznego, którego wiele fałszywych treści zweryfikowaliśmy w przeszłości ( 1, 2, 3).

Przetłumaczyliśmy znajdujący się na plakacie opis w języku ukraińskim:„ Szanowni klienci, od 31 października 2022 r. Klinika Dachno przyjmuje materiał biologiczny tylko od czystej krwi Ukraińców, niespokrewnionych z Rosjanami”. Tekst zakończony jest zwrotem grzecznościowym „Dziękujemy za zrozumienie” i często używaną przez Ukraińców patriotyczną formułą „Chwała Ukrainie” .

Udostępniając plakat rosyjska komentatorka Maria Dubowikowa, sugerowała, że te rzekome restrykcje kliniki są dowodem na to, że w Ukrainie powszechne są skrajnie prawicowe postawy przypominające nazistowskie teorie segregacji rasowej wobec Żydów. „Oczywiście nie ma nazizmu w Ukrainie” – napisała ona na swoim koncie na Twitterze, które  śledzi 53 tys. użytkowników.

Od momentu rozpoczęcia rosyjskiej inwazji na Ukrainę 24 lutego 2022 roku, w mediach społecznościowych krąży wiele publikacji, w których rosyjska propaganda tworzy paralelę między III Rzeszą, a dzisiejszą Ukrainą. Celem jest wzmacnianie oficjalnej narracji Kremla o potrzebie „denazyfikacji” Ukrainy, jak motywował napaść na Ukrainę prezydent Władimir Putin. AFP poddała weryfikacji wiele takich fałszywych treści ( 1,2 ,3).

Zdjęcie ukraińskich piłkarzy

Plakat utrzymany jest w barwach narodowych Ukrainy. Na żółtym tle widoczni są uśmiechnięci mężczyźni ubrani w białe koszule z tradycyjnym haftem ukraińskim. Na niebieskim widnieje rzekomy komunikat o wprowadzonych ograniczeniach oraz napis “ДАХНО” (Dahno), nazwa kliniki leczącej niepłodność w Kijowie.

Zdjęcie plakatu wyszukaliśmy w wyszukiwarkach dających możliwość odwróconego wyszukiwania obrazem. To samo zdjęcie dołączone było do tweeta z 16 maja 2019 roku.
Co roku, w trzeci czwartek maja obchodzony jest w Ukranie Dzień wyszywanki, nieoficjalne święto kiedy Ukraińcy ubierają stroje z tradycyjnymi wzorami haftów. Prezydent Ukrainy, który od napaści Rosji ubiera się w ubrania w surowym stylu, z okazji tego dnia ubrał  koszulę w kolorze khaki z wyszywanką.

Mężczyźni na zdjęciu to Júnior Moraes i Marlos Bonfim, brazylijascy piłkarze, którzy grali w ukraińskich klubach piłkarskich, m.in. w „Szachtar” Donieck. Pierwotnie klub miał siedzibę w Doniecku w regionie Donbasu, po zajęciu terytorium przez prorosyjskich separatystów w 2014 r. został przeniesiony do Lwowa, a następnie do Charkowa. Obaj zawodnicy mają obywatelstwo ukraińskie – Moraes od 2018 roku, Bonfim od 2017 roku. Grali też w reprezentacji narodowej Ukrainy. Wrócili do Brazylii po rosyjskiej inwazji na Ukrainę.

Zdjęcie to publikowały też media ukraińskie.

Klinika leczenia niepłodności:  „plakat jest podróbka” 

Instytut Medycyny Rozrodczej w Kijowie Dachno rzeczywiście istnieje. Na stronie internetowej placówki czytamy, że jest najstarszą kliniką leczenia niepłodności na Ukrainie. Przesłaliśmy klinice publikacje z plaktem prosząc o komentarz. W mailu do AFP z 6 października 2022 roku, dyrekcja kliniki wyjaśniła, że plakat jest podróbką. „Trudno w to uwierzyć, ale rosyjska propaganda sięgnęła nawet do dziedziny medycyny reprodukcyjnej!” – napisał do AFP rzecznik kliniki. Zarzuty są bezpodstawne – wyjaśnił. Dachno leczy na niepłodność „pacjentów z całego świata”. „Przypominamy, że podstawową dewizą kliniki Dachno jest pomoc jak największej liczbie rodzin w spełnieniu marzenia o rodzicielstwie”.

Nie są weryfikowane rodzinne więzy krwi dawców nasienia i jajeczek przekazał AFP rzecznik. Dodał, że Ukraińskie prawo nakłada na lekarzy obowiązek wypełnienia kwestionariusza o dawcy w którym zawarte są informacje na temat przebytych chorób i cechy fenotypowe, czyli wzrost, kolor włosów, kolor oczu, grupa krwi, sylwetka, temperament, waga, skłonność do chorób. Nie figurują w nim pytania o narodowość czy pochodzenie etniczne krewnych. „Klinika Dachno ściśle przestrzega przepisów prawa Ukrainy” – przekazał rzecznik.

Według strony internetowej kliniki pacjenci mogą wybrać dawcę nasienia według jego cech cechy fenotypowych, takich jak wzrost, waga, kolor włosów i oczu, a także według wykształcenia, przynależności narodowej. Na życzenie i za zgodą dawcy przyszłym rodzicom może zostać udostępniony opis dawcy nasienia  – przekazało  AFP kierownictwo kliniki. Z zasady jednak dawstwo komórek rozrodczych jest całkowicie anonimowe.

Jeden z pacjentów natrafił na fałszywe publikacje z plakatem i zawiadomił klinikę. Zaraz po tym, dyrekcja opublikowała oświadczenie na swojej stronie przestrzegając pacjentów przed „fake newsem”. „Administracja kliniki Dachno informuje, że niektóre publikacje krążące w internecie są «fake newsami»”. Klinika zaapelowała o „czujność”  i o posługiwanie się „informacjami z wiarygodnych źródeł”.

„Nadal pracujemy dla dobra naszych pacjentów bezwzględu na «fake newsy» rozsyłane przez rosyjską propagandę.”– przekazała AFP dyrekcja kliniki.

Klinika zgłosiła sprawę odpowiednim władzom Ukrainy.

Prawo ukraińskie zabrania nierównego traktowania

Nierówne traktowanie pacjentów ze względu na ich więzy krwi lub pochodzenie etniczne jest zabronione na mocy Konstytucji Ukrainy i ustawy antydyskryminacyjnej. Artykuł 24 Konstytucji Ukrainy stanowi, że nie są dopuszczalne przywile ani ograniczenia „ze względu na rasę, kolor skóry, przekonania polityczne, religijne lub inne, płeć, pochodzenie etniczne i społeczne, status majątkowy, miejsce zamieszkania, język lub inne cechy”. Ponadto Ustawa o zasadach zapobiegania i zwalczania dyskryminacji na Ukrainie, przewiduje kary za naruszenie zasady równego traktowania w ochronie zdrowia i dostępu do usług.

Wykluczanie ludzi z usług i biznesu na Ukrainie ze względu na ich pochodzenie etniczne lub narodowość, a także język, płeć jest prawnie zakazane w Ukrainie, przekazał 7 października 2022 roku w mailu do AFP, profesor prawa Jewgen Herasymenko, zastępca dyrektora Instytutu Prawa Narodowego Uniwersytetu im. Tarasa Szewczenki w Kijowie.

Ten sam plakat pojawił się również w formie krótkiego nagrania na kanale na Telegramie należącego do kremlowskiego komentatora Artema Szejnina. Prowadzi on talk show „Czas pokaże” („Время покажет” ) na pierwszym programie  państwowej telewizji rosyjskiej. Filmik rzekomo przesłał mu jeden z subskrybentów kanału na Telegramie. Szejnin zamieścił go 4 października 2022 roku z podpisem: „Czwarta Rzesza, czy to ty?!”. Widać w nagraniu fragment korytarza z drzwiami przypominającymi wejście do gabinetu lekarskiego, a na nich plakat z informacją o rzekomych regulacjach kliniki Dachno. Ten sam filmik pojawił się 5 października wśród polskich użytkowników Facebooka. Jednak odbywając wirtulaną wizytę w klinice można łatwo zauważyć że drzwi w niej są koloru żółtego, a nie szarego jak w filmiku.

Wniosek: Plakat kijowskiej kliniki leczenia niepłodności to fotomontaż. Taką informację przekazała AFP dyrekcja kliniki Dachno. Zdementowała też wprowadzenie ograniczeń rasowych dla dawców nasienia. Do zrobienia fotomontażu posłużyło zdjęcie dwóch brazylijskich piłkarzy grających w klubach ukraińskich. Zdjęcie zawodników ubranych w tradycyjne koszule z ukraińskim haftem zrobiono w maju 2019 roku z okazji Dnia wyszywanki.

Pierwotnie opublikowane tutaj.