Antyukraińskie komentarze wywołał publikowany w polskich i zagranicznych mediach społecznościowych film, który pokazuje rzekomo cerkiew spaloną przez Ukraińców. Nagranie jest stare, przekaz fałszywy, a sposób rozpowszechniania typowy dla rosyjskiej dezinformacji.
5 kwietnia, w dniu odznaczenia przebywającego z wizytą w Warszawie prezydenta Ukrainy Wołodymyra Zełenskiego orderem Orła Białego, na Twitterze pojawiło się czternastosekundowe nagranie pokazujące palącą się cerkiew. Budynek płonie żywym ogniem, wokół krążą bezradni ludzie. “Zeleński, nagrodzony dziś orderem orła białego wydaje rozkazy zniszczenia chrześcijaństwa. W miejscowości Novopoltavka, w obwodzie Nikolajewskim, banderowscy naziści spalili kolejną świątynie Ukraińskiej Cerkwii Prawosławnej, niewiadomo czy w środku byli wierni broniący kościoła” – skomentował filmik krążący w sieci jeden z twitterowiczów (pisownia postów oryginalna). Tweet wyświetlono blisko 9 tys. razy. Polubiło go blisko 200 internautów, ponad 100 podało dalej.
Tweety podobnej treści znaleźliśmy też na innych kontach znanych z rozpowszechniania prokremlowskiej propagandy. Opisy były wymierzone w Ukraińców, np.: “Powtórka Wołynia na Ukrainie. Naziści palą cerkwie”; “na Ukrainie palą cerkwie”; “płonący kościół, który został podpalony przez bandeodwców”. Pojedyncze wpisy z tym przekazem pojawiły się również na Facebooku i TikToku – były publikowane od 5 do 7 kwietnia.
Jednak informacja o spaleniu cerkwi w Nowopołtawce w obwodzie mikołajowskim w Ukrainie to fake news. Rozpowszechniany film pokazuje inny pożar, nie jest aktualny.
Płonąca cerkiew – ale w Rosji dziesięć lat temu
Po wprowadzeniu kadru nagrania do wyszukiwarki obrazów (w naszym przypadku był to Yandex) znaleźliśmy podobne zdjęcia z pożaru cerkwi – ale we wsi Iljinka w obwodzie astrachańskim w Rosji. Na jednej ze stron, do których odsyłały wyniki wyszukiwania, jest oryginalna wersja nagrania rozpowszechnianego teraz przez internautów. Film ten opublikowano pierwotnie w serwisie YouTube 23 stycznia 2013 roku. W depeszy agencji Interfaks z 22 stycznia 2013 roku można przeczytać o pożarze XIX wiecznej cerkwi. Jak podawała agencja, nie było zabitych ani rannych.
Ponadto cerkiew w Nowopołtawce w Ukrainie wygląda zupełnie inaczej niż cerkiew w Iljince.
Przekaz rozsyłany równolegle w wielu językach
Wideo opisywane jako pożar cerkwi w Ukrainie było publikowane 5 kwietnia na Twitterze na profilach prowadzonych w różnych językach: po angielsku, niemiecku, rosyjsku, francusku, włosku, czesku, hiszpańsku, katalońsku. Większość powiela analogiczną fałszywą narrację o spaleniu cerkwi przez Ukraińców. W taki właśnie sposób – jako równoległy przekaz w wielu językach – rozsyłane są treści zbieżne z rosyjskimi narracjami.
Autorzy wpisów o pożarze rzekomo ukraińskiej cerkwi nawiązywali do znanych antyukraińskich narracji fałszywie przedstawiających Ukraińców jako nazistów czy nawet satanistów. Przekaz ten od lat jest forsowany przez kremlowską propagandę i jest podstawą uzasadniania “operacji specjalnej” Putina. Agencja Associated Press zwróciła uwagę, że 7 kwietnia opisywane wideo wraz z wprowadzającym w błąd przekazem pojawiło się na facebookowym koncie rosyjskiej ambasady w Londynie. Administrator konta już skasował ten wpis.
