Nagranie nie pokazuje wjazdu chińskiego konwoju na Ukrainę. Pojazdy jadą na ćwiczenia „Wostok 2022” w dalekowschodniej Rosji

Nagranie przedstawiające chiński konwój wojskowy było udostępniane w mediach społecznościowych wraz z fałszywym twierdzeniem, że pokazuje chińską armię wjeżdżającą z Rosji na teren Ukrainy, aby wspomóc Moskwę w wojnie. To nie jest prawda. Śledztwo przeprowadzone przez agencję AFP wykazało, że konwój ten był w drodze na rosyjskie manewry „Wostok 2022” na poligonie Siergiejewskim, w dalekowschodniej Rosji. W nagraniu rosyjskiego ministerstwa obrony z manewrów odnaleźliśmy te same pojazdy wojskowe, z identycznymi tablicami rejestracyjnymi.

„Dotarł do mnie filmik z terenów Ukrainy zajętych przez Rosjan. Na filmie widać, jak Chińskie pojazdy wojskowe wjeżdżają z Rosji na teren Ukrainy” – czytamy w opisie nagrania opublikowanego na Facebooku 19 września 2022 roku [pisownia oryginalna- przyp. red.]. Wytężając wzrok można dostrzec, że wszystkie pojazdy mają po bokach czerwoną gwiazdę, znak Chińskiej Armii Ludowo-Wyzwoleńczej. Na nagraniu słychać męski głos, który mówi po rosyjsku: „Chiny jadą. Przybyli sojusznicy. Nadchodzą sojusznicy, prawdziwi sojusznicy. To już druga kolumna, którą dziś widzimy. Pokażę im znak Z“.– mówi mężczyzna siedzący w samochodzie, z którego nagrano przejazd konwoju. 

Na przełomie września i października ten sam filmik pojawił się na Twitterze, TikToku. Był udostępniany po  angielsku, francusku i grecku z tym samym twierdzeniem, że przejazd konwoju sfilmowany został w Ukrainie.

W niektórych publikacjach, jak w tej poniżej, wideo zostało opatrzone znakiem wodnym z literą „Z” i słowem po rosyjsku oznaczającym „operacja”, oficjalnym określeniem jakiego Kreml używa w odniesieniu do  wojny z Ukrainą.

Nagranie wyszukaliśmy przy pomocy narzędzia InVID stworzonego przez AFP, które oferuje możliwość odwróconego wyszukiwania obrazem. Odnaleźliśmy je we publikacjach rosyjskojęzycznych w sieci VKontakte w połowie września. Jednak nie było opatrzone twierdzeniem, że pokazuje chińską armię wjeżdżającą z Rosji na teren Ukrainy, tylko opisem, że scenę sfilmowano w rejonie Władywostoku: „Konwój sprzętu wojskowego ChRL” na ćwiczenia „Wostok 2022”, czytamy  w nim. Podobny opis zawierał tweet opublikowany dwa dni później.

Mniej więcej w tym samym czasie niektórzy chińscy użytkownicy  Twittera ( 1,2 ) zwracali uwagę, że prywatne samochody widziane na filmie miały tablice z „numerem rejestracyjnym 125 z …. Chabarowska”, który znajduje się w regionie Władywostoku. Według nich „Rosjanin, który nakręcił wideo, powiedział, że chińskie siły koalicyjne przybyły i Ukraińcy wkrótce upadną”. Również i w tych publikacjach, nie było wyraźnego twierdzenia, że chińskie wojsko wkracza na Ukrainę.

Postanowiliśmy wyszukać więcej nagrań w mediach społecznościowych z wyrażeniem „Wostok 2022” pisanym po rosyjsku. Wśród wyników znaleźliśmy ten sam materiał, trwający jedną minutę i 17 sekund opublikowany na YouTube 29 sierpnia 2022 roku, a także na Pikabu, dzień później. Oba miały podobny opis: „Chińska Armia Ludowo-Wyzwoleńcza weźmie udział w ćwiczeniach na stanowisku dowodzenia Wostok-2022‘ odbywających się na rosyjskim Dalekim Wschodzie od 30 sierpnia do 5 września… ”.

Na rosyjskiej granicy? Z Chinami czy Ukrainą?

Próbowaliśmy zlokalizować miejsce gdzie nakręcono film. Wśród licznych materiałów o ćwiczeniach opublikowanych w mediach społecznościowych znaleźliśmy kilka podobnych filmów opublikowanych w różnych językach  1,  2, 3, 4 ) pokazujących przyjazd pociągu chińskiej armii na stację kolejową Grodekowo, (nazwę stacji odczytaliśmy z napisu na budynku dworca). Okazało się, że media te wykorzystały te same ujęcia, nagrane i udostępnione 29 sierpnia 2022 roku przez ministerstwo obrony Federacji Rosyjskiej.

Zdjęcia Stacji Grodekowo znalezione na mapach Google maps i Yandex pokazują tę samą stację co w nagraniu rosyjskiego ministerstwa obrony.

Stacja kolejowa Grodekowo znajduje się w miejscowości Pograniczny na granicy rosyjsko-chińskiej w Kraju Nadmorskim, we dalekowschodniej Rosji. Jest to jeden z głównych punktów transgranicznego szlaku kolejowego południowej odnogi Kolei Transsyberyjskiej, pomiędzy chińskim miastem Harbin, a największym rosyjskim portem na wschodzie Władywostokiem. Stacja znajduje się ponad 9.000 kilometrów od Moskwy, na pokonanie tej trasy pociąg pasażerski potrzebowałby pięciu dni, a pociąg towarowy jeszcze więcej. By pociąg dotarł na Ukrainę potrzebowałby dodatkowy dzień.

Założyliśmy, że aby dotrzeć na poligon Siergiejewski, konwój mógł przejeżdżać przez centrum miasta, od stacji do drogi A184.  Udało nam się odnaleźć na zdjęciach satelitarnych budynek z czerwonej cegły i dwuspadzistym dachem, ten sam który widzimy po lewej stronie ulicy na filmie udostępnionym w mediach społecznościowych. Znajduje się on dokładnie na ulicy Lenina pod numerem 60, blisko stacji kolejowej Grodekowo.

Funkcja Google Street View nie jest dostępna w tej miejscowości, ale udało nam się znaleźć ten sam budynek na rosyjskiej stronie 2gis.ru. Dach budynku, okna z białym obramowaniem oraz parking, który znajduje się po prawej stronie zdjęcia na 2gis.ru, to te same elementy architektury, które widoczne są w filmie.

Do tej samej lokalizacji dotarli dziennikarze fact-checkingowi DPA tutaj. Dziennikarze Lead Stories również znaleźli wideo zamieszczone 30 sierpnia 2022 roku i doszli do wniosku, że nie zostało ono nakręcone w Ukrainie.

Skontaktowaliśmy się też z kilkoma mieszkańcami  Pogranicznego przez sieć  VKontakte. Jedna z mieszkanek potwierdziła AFP, że wideo pochodzi z tej miejscowości, z okolic stacji Grodekowo. „Tak, to jest nasze miasto, w którym znajduje się stacja” – napisała do AFP 4 października jedna z użytkowniczek VK, należąca do grupy pracowników kolejowych stacji Grodekowo.

Udział w ćwiczeniach „Wostok 2022”, mimo wojny w Ukrainie

Pomimo wojny w Ukrainie, Rosja wysłała dziesiątki tysięcy żołnierzy do udziału w wielonarodowych ćwiczeniach wojskowych „Wostok-2022”. Wcześniej ministerstwo obrony Chin ogłosiło 17 sierpnia 2022 roku, że weźmie w nich udział „zgodnie z planem”.

Do rosyjskich wojsk dołączyły armie innych sojuszników, takich jak Indie i Azerbejdżan. Na ćwiczeniach wojskowych na poligonie Siergiejewskim, położonym 60 km na północ od Ussuryjska, obecny był prezydent Władimir Putin. Światowe media, z tym również AFP, której dziennikarz  był obecny na manewrach, szeroko  relacjonowały to wydarzenie ( 1, 2, 3, 4), .

Wojskowe pojazdy w dalekowschodniej Rosji, a nie w Ukrainie

Nagranie z chińskimi pojazdami z analizowanych przez nas publikacji z mediów społecznościowych oraz to udostępnione przez ministerstwo obrony Federacji Rosyjskiej zostały opublikowane niemal w tym samym czasie. Pierwsze nosi datę publikacji 30 sierpnia 2022 roku. Drugie, opublikowane zostało przez ministerstwo obrony, mające  siedzibę w Moskwie, o 7:30 rano, w dniu 29 sierpnia, 2022 roku.

Biorąc pod uwagę, że czas we Władywostoku (VLAT), strefie gdzie znajduje się stacja Grodekowo, jest o siedem godzin wcześniejszy niż   moskiewski (MSK), oznacza to, że oba filmy zostały opublikowane mniej więcej w tym samym momencie.

Aby sprawdzić, czy chińskie pojazdy wojskowe widoczne w nagraniu to rzeczywiście te same, które brały udział w ćwiczeniach „Wostok 2022”, porównaliśmy tablice rejestracyjne widoczne w obu nagraniach, w filmie na YouTube, i w filmie opublikowanym przez rosyjskie ministerstwo obrony.

Ponieważ jakość obrazu na filmie z YouTube nie była dobra, musieliśmy najpierw wyostrzyć obraz, tak aby napisy na tablicach były bardziej czytelne. Następnie zrobiliśmy zrzuty ekranu tablic na ciężarówkach, aby porównać je z tablicami widocznymi na filmie rosyjskiego ministerstwa obrony, jak poniżej:

Można zauważyć, że tablica rejestracyjna ciężarówki (po lewej) która widoczna jest w 1:58 minucie nagrania ministerstwa obrony FR ma numer „1-020”, ten sam który widnieje na tablicy ciężarówki widocznej w 0:17 nagrania na Youtube, udostępnionego w mediach społecznościowych.

Nie udało nam się skontaktować z autorem nagrania, (użytkownik nie udostępnił danych mailowych na swoim kanale na YouTube i wyłączył komentarze). Prawdopodobne jest to, że to mieszkaniec tej miejscowości sfilmował konwój niedługo po tym jak ciężarówki wyjechały ze stacji  Grodekowo, po rozładowaniu. Na stację zaś przyjechały z Chin, co wiemy z relacji ministerstwa.

Udało nam się również zidentyfikować drugą ciężarówkę, (poniżej):

Tablica rejestracyjna ciężarówki (po lewej) która widoczna jest w 1:43 minucie nagrania ministerstwa obrony FR ma numer „1-057”. Ten sam widnieje na tablicy ciężarówki widocznej w 0:10 sekundzie nagrania na Youtube (po prawej), udostępnionego w mediach społecznościowych.

Zauważyliśmy również, że samochody osobowe jadące w przeciwnym kierunku do konwoju nie mają ukraińskich tablic, ale rosyjskie. Rzeczywiście, cztery z pięciu samochodów mają numer 125, przynależny do Kraju Nadmorskiego. (ilustracja poniżej):

Te dwa pojazdy pojawiają się w 0:14 (po lewej) i 0:24 (po prawej) filmu. W prawej części tablic widoczny jest numer 125. Ćwiczenia „ Wostok 2022” odbyły się w Kraju Nadmorskim. 

Z kolei samochód z numerem 122 na tablicy, pojawiający się w 1:11 filmu, pochodzi z regionu Kraju Ałtajskiego, w południowo-centralnym regionie Rosji. 

Na podstawie wszystkich dostępnych nam dowodów, w szczególności zbliżonej daty publikacji  obu nagrań –  nagrania udostępnianego z mylnym twierdzeniem w mediach społecznościowych oraz nagrania rosyjskiego ministerstwa obrony, wynika, że chińskie ciężarówki wojskowe w rzeczywistości znajdowały się w regionie Władywostoku, w dalekowschodniej Rosji, a nie w pobliżu jej granic z Ukrainą.