Zanim Wołodymir Zełenski został prezydentem Ukrainy w 2019 roku, występował wcześniej jako komik i artysta estradowy. W sieci dostępne są nagrania z jego występami komediowymi. Udostępniany w lutym 2024 roku w mediach społecznościowych filmik zawierał fragmenty jego występów, ale niektóre z nich przedstawiały tancerzy, których wizerunki przypominały Zełenskiego. Post miał ośmieszyć ukraińskiego przywódcę. Od czasu rosyjskiej inwazji na Ukrainę prezydent tego kraju stał się celem fałszywych oskarżeń, a ten post wydaje się być kolejnym atakiem na jego osobę.
Pierwsze dwa fragmenty ponad dwuminutowego filmu, który został opublikowany 24 lutego pokazują tancerzy – nie Zełenskiego, a kolejne fragmenty przedstawiają jego samego z czasów, gdy występował publicznie w 2018 i 2006 roku – na długo przed wyborami prezydenta Ukrainy w kwietniu 2019 roku.
Ukraiński przywódca regularnie staje się celem dezinformacji w mediach społecznościowych, która ma na celu go oczernić lub ośmieszyć. Wiele tych treści powtarza bezpodstawne proklemowskie twierdzenia, które zaczęły być rozpowszechniane po inwazji Rosji na Ukrainę w lutym 2019 roku.
Zrzut ekranu z Facebooka wykonany 11 marca 2024 roku
Komentarze pod nagraniem jednoznacznie wskazują na to, że internauci wierzyli, iż występujący tancerz to Zełenski. Niektórzy kpili z niego, pisząc: „Jaki kraj, taki prezydent”. Z kolei inni wskazywali na podobieństwo do marszałka Sejmu, Szymona Hołowni, który niegdyś był showmanem i celebrytą.
Deepfake był również udostępniany w języku słowackim, agencja AFP opublikowała artykuł o nim w lutym (patrz tutaj).
Deepfake to technika manipulacji nagrania, gdzie wizerunek jednej osoby zostaje zastąpiony inną, by stworzyć wrażenie, że wykonuje ona działania, których w rzeczywistości nie robiła.
Pierwsze nagranie: deepfake z rosyjskim TikTokerem
Jeden z pierwszych fragmentów przedstawia mężczyznę tańczącego w czerwonym kostiumie. Film ten został zauważony w styczniu 2024 roku przez dziennikarzy AFP, którzy wykazali, że zmieniono w nim twarz tancerza.
Odwrotne wyszukiwanie wideo poprowadziło nas do nagrania opublikowanego w październiku 2020 roku (zarchiwizowane tutaj), w którym występuje mężczyzna ubrany w taki sam kostium. Jednak nie jest Vołodymyr Zełenski.
@vusaaal Танцы, мои танцы, как вам ? Современна или восток ?
#рекомендации#рек#НиШагуБезDETTOL#танцы♬ оригинальный звук – Insta: Vusaaaal
Porównując ten film z fałszywym nagraniem na Facebooku, można zauważyć, że są one identyczne, z wyjątkiego tego, że w przypadku nagrania na Facebooku wizerunek tancerza został zastąpiony twarzą prezydenta Ukrainy.
Wideo na TiktToku zostało udostępnione przez kanał o nazwie „vusaaal” w styczniu 2022 roku (zarchiwizowane tutaj i tutaj). Na kanale można znaleźć również inne filmy z tym samym mężczyzną.
„Vusaaal” ma również kanał na Instagramie, gdzie pojawia się imię Vusal Mehdiyev. Opisywany jako bloger, brał on udział w rosyjskim reality show i regularnie publikuje filmy i zdjęcia na obu swoich platformach społecznościowych. Można go zobaczyć występującego jako tancerz czy model.
Drugie nagranie: deepfake z argentyńskim tancerzem
W drugim nagraniu widać mężczyznę, który występuje w obcisłym i błyszczącym kostiumie. Nie jest to Zełenski, a argentynski tancerz brzucha Pablo Acosta. Agencja AFP zweryfikowała we wrześniu 2023 roku twierdzenie, że nagranie przedstawia ukraińskiego prezydenta.
Acosta opublikował nagranie na swojej stronie 1 czerwca 2023 roku (zarchiwizowane tutaj) z hashtagami wskazującymi na to, że pokazuje taniec brzucha w Ameryce Południowej. Kilka innych filmów na stronie Acosty pokazuje go, gdy występuje na scenie w tym samym kostiumie (zarchiwizowane tutaj, tutaj i tutaj).
View this post on Instagram
Acosta w wiadomości na Instagramie potwierdził agencji AFP, że to on występuje w nagraniu, które jest udostępniane w sieci z fałszywym przesłaniem. „Tak to ja. Wideo jest moje” – napisał w języku hiszpańskim.
Wydaje się, że wersja krążąca w sieci została zmanipulowana, ponieważ w ciało Acosty wstawiono twarz Zełenskiego, co widać na poniższym porównaniu.
Trzecie i czwarte nagranie: występy Zełenskiego
Trzeci i czwarty klip przedstawiają młodego Zełenskiego podczas występów scenicznych. Oba filmy pochodzą z popularnego ukraińskiego komediowego programu telewizyjnego Вечерний квартал (ukr. Wieczony Kwartał) wyprodukowanego przez Kwartał 95, wytwórnię którą Zełenski współtworzył w 2003 roku.
Nagranie, w którym widać Zełenskiego razem z grupą innych mężczyzn występujących w czarnych strojach zostało wyemitowane 21 października 2006 roku. Film udało nam się odnaleźć dzięki napisowi „БРУНЬКАХ” oraz logotyp, który nie jest typowy dla Kwartału 95.
Wyszukiwanie tego słowa w Google’u poprowadziło nas do kanału na YouTubie o nazwie „Студия Квартал 95 Online” czy Studio Kvartal 95 Online (archiwum). To również kanał wytwórni produkcyjnej Zełenskiego. Zgodnie z napisami pod filmem na YouTubie, wideo było parodią żeńskiej ukraińskiej grupy muzycznej ВИА Гра.
Jeden z ostatnich filmów tej serii przedstawia Zełenskiego jak napina mięśnie. Film został nagrany na YouTubie 27 października 2018 roku, nagranie można obejrzeć tutaj i tutaj. W skeczu Zełenski parodiował występ ukraińskiego restauratora Nikołaja Tiszczenki w ukraińskim programie „Taniec z Gwiazdami”.
Jak czytamy na stronie Evening Quarter, program jest „interpretacją wydarzeń sceny społeczno-politycznej kraju poprzez zdrową ironię i sarkazm”. W programie Zełenski występował jako aktor i komik.
Zełenski jako cel dezinformacji
Zełenski wielokrotnie podczas swojej kariery w przemyśle rozrywkowym występował publicznie i tańczył. W 2006 roku wygrał ukraińską wersję „Tańca z Gwiazdami”. Wcześniej został również sfilmowany podczas tańca w obcisłych spodniach i w butach na wysokim obcasie, w teledysku, który był parodią ukraińskiego boysbandu – jak czytamy na stronie Snopes.
Od czasu inwazji Rosji na Ukrainę w lutym 2022 roku, Zełenski często był celem dezinformacji w mediach społecznościowych.
Strona AFP Sprawdzam już wcześniej zweryfikowała fałszywe treści na temat prezydenta Ukrainy, według których rzekomo nadużywał on substancji psychoaktywnych (tutaj), był zamieszany w działalność korupcyjną (tutaj), wspierał ideologię nazistowską, czy że nie jest mile widziany na zachodzie (tutaj, tutaj) lub, że brał udział w paradzie LGBTQ w Nowym Jorku.
AFP już wcześniej obaliła również wiele innych fałszywych twierdzeń na temat wojny w Ukrainie.
