W całej Grecji, 28 lutego 2025 roku dziesiątki tysięcy obywateli protestowało w drugą rocznicę katastrofy kolejowej w Tempi, największej katastrofy kolejowej w historii Grecji. Kilkugodzinny protest w Atenach przerodził się w zamieszki. Kilka dni później do polskojęzycznej sieci trafił filmik ze starć, z opisem jakoby pokazywał demonstrację przeciwko polityce wsparcia greckiego rządu dla Ukrainy. AFP odnalazła oryginalne wideo na TikToku i dzięki pewnym elementom wizualnym potwierdziła, że pochodzi ono z ostatniego masowego protestu w sprawie katastrofy w Tempi, jaki odbył się w Atenach, a także, że nagranie to nie ma nic wspólnego z postawą Greków wobec pomocy dla Ukrainy.
„W Grecji wybuchła wojna domowa!! Naród grecki nie chce trzeciej wojny światowej i chce zmienić politykę rządu wobec Ukrainy! 'Przestańmy wspierać Ukrainę’!” – czytamy w poście na Facebooku, a także w podobnych publikacjach na platformie X, Telegramie zamieszczonych po 12 mara 2025 roku wraz z krótkim filmem ukazującym starcia między demonstrantami a policją. Wideo nosi znak wodny z nazwą użytkownika TikToka @eleftheriagabriela. Niektóre posty jak ten zyskały 1,8 tys. udostępnień.
Wpisy z tym samym filmem krążyły również w innych językach, m.in. po angielsku i francusku.
Jednak nagranie to nie ma nic wspólnego ani z Ukrainą, ani z polityką greckiego rządu wobec tego kraju, który czyni starania by zakończyć wojnę z Rosją po jej inwazji w 2022 roku. Film w rzeczywistości pochodzi z protestu z okazji drugiej rocznicy największej katastrofy kolejowej w Grecji w Tempi.
Rozżaleni Grecy oczekują prawdy o tragedii w Tempi
Dzięki nazwie profilu na TikToku widocznej na filmie (@eleftheriagabriela, w skrócie „gorari”) dotarliśmy do oryginalnego postu z tym samym filmem, który użytkowniczka opublikowała 1 marca 2025 r. (zarchiwizowany link tutaj). Wideo ma hashtag #τεμπη, (Tempi po grecku), datę publikacji 28/02/2025 oraz opis w języku greckim „πραγματικότητα!!!”, co w tłumaczeniu na polski znaczy „Taka rzeczywistość!!!”.
Użytkowniczka opisana jako twórca nagrania napisała w odpowiedzi na jeden z komentarzy pod filmem (jak widać na poniższym zrzucie ekranu): „Siedziałam do godziny 00:00 Pod koniec, podczas gdy nie było żadnego ataku z naszej strony, puścili na nas gaz łzawiący i użyli siły żeby zmusić nas do rozejścia się. Oczywiście nie rozeszliśmy się !!„ Inny użytkownik zapytał, gdzie znajduje się to miejsce. „Πλατεία Συντάγματος!!!”, co oznacza w tłumaczeniu na polski „Plac Konstytucji” nazywany również Placem Syntagma, poinformowała Gorari.
Zrzut ekranu z komentarzy pod filmem na TikToku. W zielonych ramkach zaznaczyliśmy odpowiedzi użytkowniczki 'gorari’ (@eleftheriagabriela). AFP 20/03/2025 r.
28 lutego w całej Grecji odbyły się protesty zorganizowane przez rodziny ofiar w drugą rocznicę katastrofy kolejowej w Tempi w 2023 r., podczas której pociąg pasażerski jadący z Aten do Salonik zderzył się z pociągiem towarowym w pobliżu wioski Tempi (zwanej również Tempe, w środkowej Grecji). W katastrofie tej zginęło 57 osób, a 80 zostało rannych.
Oba pociągi jechały naprzeciwko siebie po tym samym torze przez wiele kilometrów, nie uruchamiając żadnych sygnałów alarmowych. Winą za wypadek obarczono wadliwy sprzęt i błąd ludzki, ale ocalali, a także eksperci wynajęci przez rodziny ofiar, obwiniają rząd o zaniedbania i oskarżają go o ukrywanie dowodów katastrofy (zarchiwizowany link tutaj).
Ponad 200 000 osób (według danych policji) zebrało się w Atenach, żądając sprawiedliwości dla 57 ofiar katastrofy. Jednak znaczna część tłumu została została rozproszona, gdy grupa zamaskowanych uczestników zaczęła rzucać koktajlami Mołotowa i kamieniami w kierunku parlamentu, na co policja odpowiedziała gazem łzawiącym i pociskami gumowymi.
Sondaże opinii publicznej pokazują, że większość Greków uważa, że prowadzący śledztwo funkcjonariusze zataili istotne dla dochodzenia w sprawie katastrofy dowody, co opóźnia trwające nadal śledztwo.
Geolokalizacja potwierdza, że film nagrano na placu Syntagma
Dziennikarz AFP z biura w Atenach po obejrzeniu viralowego filmu rozpoznał miejsce i wskazał, że został on nagrany na placu Syntagma, potwierdzając zarazem informacje zawarte w komentarzach pod filmem na TikToku, co wykazaliśmy na poniższych zestawieniach. Na pierwszym widzimy w oddali budynek parlamentu.
Na tym samym filmie widzimy, po przeciwnej stronie placu, biały neoklasycystyczny budynek mieszczący sklep ze sprzętem elektronicznym Public Syntagma
Inne filmy są potwierdzeniem że wideo z TikToka pochodzi z protestu 28 lutego
Aby sprawdzić, czy wideo rzeczywiście zostało nagrane 28 lutego na placu Konstytucji, porównaliśmy je z innymi dostępnym w internecie filmami pochodzących z wiarygodnych mediów, tak jak zrobiła to niemiecka agencja prasowa DPA w swojej weryfikacji faktów. Dziennikarze agencji zauważyli osobę ubraną na czerwono w 25 sekundzie wideo na TikToku (stojącą między latarnią a białym murkiem), widoczną również w rejestracji z protestu na żywo greckiej stacji (w 2:28:28 ) oraz w innym przekazie na żywo agencji informacyjnej Reuters, (w 2:47:21).
AFP znalazła inne identyczne elementy: mężczyzna ubrany w niebieską kurtkę oraz inny mężczyzna ubrany w fioletową kurtkę są widoczni zarówno na filmie TikToka (w 1 sekundzie), jak i w transmisji na żywo greckiej stacji (po 2:28:24), co wykazaliśmy na zestawieniu poniżej.
Zauważyliśmy również te same miejsca, w których wybuchły pożary podczas protestu po tym, jak protestujący rzucali koktajle Mołotowa w kierunku parlamentu w pobliżu pomnika Eleftheriosa Venizelosa.
Porównaliśmy również obie ścieżki dźwiękowe, z filmu z TikToka oraz ze wspomnianej wyżej relacji na żywo greckiej stacji Live Media. W tym celu, najpierw pobraliśmy dźwięk w formacie Mp3 z TikToka za pomocą darmowego programu TikTok Video Downloader oraz dźwięk z transmisji na żywo z YouTube przy pomocy programu SaveFrom.net, również bezpłatnego. Wyselekcjonowaliśmy dokładny moment, który chcieliśmy porównać a następnie użyliśmy programu Maztr do wizualizacji dźwięku aby graficznie przedstawić obie ścieżki dźwiękowe (poniżej). Na grafikach widzimy tę samą serię strzałów – dwa, trzy i dwa – które słychać zarówno w filmie TikToka (górna linia), jak i w materiale z Live Media.
Wszystkie te elementy dowodzą, że film udostępniony w Internecie przez użytkowników mediów społecznościowych z twierdzeniem, że pokazuje Greków protestujących przeciwko Ukrainie, w rzeczywistości pochodzi z protestu w związku z katastrofą kolejową jaki odbył się 28 lutego w Atenach.
Brak doniesień o protestach przeciw polityce greckiego wobec Ukrainy
Przeszukaliśmy internet według słów kluczowych pod kątem protestów w Grecji w języku angielsku (’Greece and protest”) oraz według tych samych słów w języku greckim w ostatnim miesiącu jednak wszystkie wyniki, które znaleźliśmy, były związane z tragedią kolejową. Media donosiły, że 28 lutego 2025 r. „Grecy zorganizowali największe protesty od lat”, które zakończyły się „starciami między młodymi manifestantami rzucającymi bomby zapalające a policją, która użyła gazu łzawiącego” (tutaj, tutaj, tutaj, tutaj).
Rozszerzyliśmy wyszukiwanie pod kątem relacji medialnych na temat ewentualnych „protestów wobec Ukrainy w Grecji” oraz według słów „wojna domowa” o której wspominają autorzy popularnych postów i nie znaleźliśmy żadnych istotnych wyników mogących wskazywać, że dochodziło w ostatnim czasie do jakichkolwiek radykalnych konfliktów pomiędzy greckim społeczeństwem a władzami tego kraju.
Od początku pełnoskalowej inwazji Rosji na Ukrainę, kraje UE, w tym Grecja, przekazują Ukrainie pomoc wojskową. Rząd w Atenach zdecydował o wysłaniu sprzętu wojskowego w postaci rakiet morskich Sea Sparrows oraz zapewnieniu pomocy technicznej i szkoleń” (zarchiwizowany link).
Poparcie obywateli Grecji dla kontynuacji polityki pomocowej dla Kijowa należy do najniższych wśród krajów UE. Według sondaży z marca 2024 r. 61% obywateli UE popiera kontynuację i wzmocnienie wsparcia dla Kijowa, podczas gdy w Grecji odsetek ten wynosi 46%. (zarchiwizowany link tutaj).
Zapytaliśmy również grecką policję i władze Aten czy w ostatnim czasie odbywały się protesty w związku z wojną w Ukrainie. Do czasu naszej publikacji nie otrzymaliśmy odpowiedzi.
Nie jest to pierwszy przypadek, kiedy nagranie z manifestacji z okazji katastrofy kolejowej w Grecji krąży w sieci w fałszywym kontekście. Inny film z tego samego wiecu na placu przed parlamentem w Atenach w dniu 28 lutego został fałszywie udostępniony jako protest antyimigrancki i obalony przez AFP tutaj.
AFP obaliła wiele innych przypadków udostępniania filmów z fałszywymi twierdzeniami, na przykład ten film z Kijowa, sprzed inwazji Rosji na Ukrainę w 2022 roku, został fałszywie udostępniony jako niedawny protest przeciwko Zelenskiemu.
Od początku wojny Ukraina jest regularnym celem dezinformacji. Więcej weryfikacji opublikowanych przez AFP Sprawdzam związanych z wojną znaleźć można tutaj.
