About CEDMO
The Central European Digital Media Observatory (CEDMO), as an independent non-partisan multidisciplinary hub, aims to identify, research and prioritise the most critical sources and causes of information disorders in Central Europe (mainly the Czech Republic, Slovakia and Poland). This international consortium was created to propose a set of short and longer-term actions, as well as recommendations to help civil society, public institutions and the private sector respond to the declining trust in key institutions and help society to resist the effect of increasing exposure to mis- and disinformation.
By interacting and coordinating with European Digital Media Observatory (EDMO) and other regional EDMO hubs in EU, CEDMO will contribute to curbing threats posed by information disorders, including disenchantment with the democratic processes, and discord in civil society in Europe, and to building community and nation-wide resilience while protecting information ecosystems.
O CEDMO
The Central European Digital Media Observatory (CEDMO) jest niezależnym, bezpartyjnym i multidyscyplinarnym hubem, którego celem jest identyfikowanie, badanie oraz priorytetyzowanie najbardziej istotnych źródeł i powodów zaburzeń informacyjnych w Europie Środkowej (głównie w Czechach, W Słowacji i w Polsce).
Nasi Partnerzy
O CEDMO
The Central European Digital Media Observatory (CEDMO) jest niezależnym, bezpartyjnym i multidyscyplinarnym hubem, którego celem jest identyfikowanie, badanie oraz priorytetyzowanie najbardziej istotnych źródeł i powodów zaburzeń informacyjnych w Europie Środkowej (głównie w Czechach, W Słowacji i w Polsce).
Nasi Partnerzy
Użytkownik Facebooka zamieścił 11 marca 2025 r. wprowadzającą w błąd grafikę, przedstawiającą zdjęcia trójki dzieci z wadami rozwojowymi kończyn.
Polityk twierdzi, że niedawne publikacje naukowców potwierdzają „teorię spiskową” o szczepionkach na COVID powodujących problemy z sercem. Pomija przy tym ważne fakty: opisywane przez niego skutki uboczne są znane od dawna i występują bardzo rzadko.
„159 krajów przygotowuje się do przejścia na nowy system płatności BRICS” – czytamy w postach na Facebooku zamieszczonych od 16 sierpnia 2024 (tutaj, tutaj, tutaj, tutaj) powołujących się na artykuł z tego samego dnia na stronie internetowej Watcher.Guru.
Posłanka Maria Kurowska stwierdziła, że polski rząd chce przyjęcia euro i będzie to równoznaczne z oddaniem polskiego złota. Sprawdziliśmy, czy ma rację.
Media obiegła informacja, że rząd rozważa podatek od kapliczek, krasnali, grillów i innej małej architektury. Czy to prawda? Sprawdzamy.
Ukraińskie eldorado za pieniądze polskich podatników, Tusk ściągający migrantów z Afryki i Bliskiego Wschodu oraz nieskończone pokłady polskiego węgla – to tylko kilka tematów, w których politycy podczas kampanii wyborczej mijali się z prawdą. Podsumowujemy dominujące fałszywe narracje, które towarzyszyły prezydenckiemu wyścigowi.
Wróciło zdjęcie helikoptera odmrażającego wiatrak. Politycy pytają, czy wiatraki na pewno są „ekologiczne”, skoro i tak trzeba zużywać spaliny i chemikalia do ich odmrażania. Wyjaśniamy – nie trzeba.
Politycy i niektóre portale informowali, że Unia Europejska chce zakazać bawełnianych ubrań. W rzeczywistości nie ma takich planów.
W platformach społecznościowych krąży fragment pisma Ministerstwa Zdrowia w sprawie szczepień przeciw HPV. Przeciwnicy szczepień przedstawiają to pismo jako dowód, że resort zdrowia nie ma dowodów na skuteczność i bezpieczeństwo szczepionek. To manipulacja.
Sekretarz Zdrowia i Opieki Społecznej USA Robert F. Kennedy Jr. znany jest ze sceptycznego stosunku do szczepionek. W sierpniu 2025 roku udostępniane było w mediach społecznościowych nagranie z jego rzekomą wypowiedzią, w której miał stwierdzić, że szczepionki mRNA przeciwko COVID-19 powodują wiele chorób, między innymi „turbo raka”, a także generują „potencjalnie homoseksualizm”. Przeprowadzona przez AFP weryfikacja wykazała, że ścieżka dźwiękowa nagrania została sfałszowana. W rzeczywistości, w oryginalnym nagraniu Kennedy opowiadał o swoim uzależnieniu od narkotyków. Post z podrobionym dźwiękiem pochodzi z konta satyrycznego.
Pod koniec lipca 2025 roku polskie media informowały o możliwym przypadku cholery w Stargardzie, mieście położonym w pobliżu granicy z Niemcami, wzdłuż której prawicowi radykałowie organizują tzw. „patrole obywatelskie” w celu, jak twierdzą, nie wpuszczania migrantów do Polski. Wkrótce po pojawieniu się tej informacji w mediach społecznościowych pojawiły się zdjęcia niemieckich policjantów ubranych w kombinezony ochronne, wraz z fałszywym twierdzeniem, że policjanci przerzucali „nielegalnych uchodźców” do Polski, dodatkowo błędnie łączącym tę scenę z podejrzeniami pojawienia się cholery. W rzeczywistości, jak informowała agencja AFP, obrazy te pochodzą z lutego 2025 roku, kiedy to bezdomny polski obywatel został odwieziony do Polski. Główny Inspektorat Sanitarny w Polsce poinformował AFP, że starsza kobieta podejrzana o zakażenie cholerą w lipcu faktycznie cierpiała na wibriozę, nietoksyczny szczep cholery, a wśród migrantów przybywających do Polski od 2021 roku nie zanotowano żadnych przypadków cholery.
Jeszcze przed rozpoczęciem sezonu jarmarków świątecznych w mediach społecznościowych pojawił się obraz rzekomo przedstawiający jarmark bożonarodzeniowy otoczony licznymi betonowymi zaporami. W niektórych postach twierdzono, że obraz przedstawia jarmark w belgijskiej Brugii, w innych sugerowano, że to jakieś inne miasto w Europie, np. w Niemczech. Publikacje obwiniały migrantów za konieczność podjęcia przez władze wzmożonych środków bezpieczeństwa. Choć w wielu krajach Europy są one zaostrzone po atakach terrorystycznych, które miały miejsce w poprzednich latach przy okazji imprez świątecznych m.in. w Niemczech i we Francji, agencja AFP wykryła, że obraz ten nie jest autentyczny i że został wygenerowany przez sztuczną inteligencję. Narzędzia do wykrywania AI potwierdziły nasze konkluzje.
Kiedy 17 października prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski wylądował w USA, by spotkać się z prezydentem Donaldem Trumpem, na lotnisku powitali go przedstawiciele rządowi oraz wojskowi z USA i Ukrainy, wbrew fałszywym doniesieniom krążącym w internecie, według których prezydenta witała załoga jego własnego samolotu. Przeprowadzona przez AFP weryfikacja zdjęć pozwoliła zidentyfikować przedstawicieli rządu i wojska USA i Ukrainy witających Zełenskiego na płycie lotniska.
Rosja przekonuje, że Wołodymyr Zełenski nie jest legalnym prezydentem Ukrainy. Kadencja Zełenskiego rzeczywiście upłynęła w 2024 roku. Konstytucja i ustawa o stanie wojennym umożliwiają mu jednak dalsze, legalne rządzenie.
„Mel Gibson:„Mam 3 przyjaciół. Wszyscy troje mieli raka w 4. stadium… i cała trójka… nie ma teraz w ogóle raka…„Co brali…?” Iwermektynę i Fenbendazol” – czytamy w poście zamieszczonym 10 stycznia 2025 roku przez polskiego użytkownika Facebooka wraz z fragmentem rozmowy przeprowadzonej przez Joe Rogana z Melem Gibsonem w podcaście „The Joe Rogan Experience”.
Powodzie wywołane przez niż Borys spowodowały uszkodzenia (m.in. zapory w Stroniu Śląskim) i odcięcie od prądu mieszkańców w Polsce, Austrii, Czechach, na Węgrzech, w Rumunii i na Słowacji (zarchiwizowane linki tutaj, tutaj). Powodzie spowodowały w ciągu tygodnia śmierć ponad dwudziestu osób, kilkanaście osób uznano za zaginione, a tysiące ewakuowano z domów (archiwalny link tutaj).
Przeciwicy zmian klimatu lubią wykorzystywać rzekome dowody zdjęciowe w celu obalenia odkryć naukowych. „A poziom morza rośnie”–, czytamy w ironicznym poście na Facebooku z 3 czerwca 2024 roku, wraz z którym udostępniono trzy zdjęcia tej samej góry znajdującej się na półwyspie z datami „ok. 1880”, „ca. 1910” – i „2020” . Obrazy pokazują, jak zmieniła się linia brzegowa przez pojawienie się nowych zabudowań oraz infrastruktury, podczas gdy nie widać żadnej zmiany poziomu morza. To samo zdjęcie zostało udostępnione z podobnym twierdzeniem tutaj i tutaj.
Polska jest jednym z najważniejszych sojuszników Ukrainy w wojnie z Rosją, ale nastawienie Polaków wobec ukraińskich uchodźców ulega erozji po trzech latach wojny. W październiku 2025 roku, krótki film, z przekazem że Ukrainiec zastrzelił trzy młode osoby w Krakowie stał się wiralem w polskich mediach społecznościowych. Twierdzenie to jest jednak fałszywe. Małopolska policja i prokuratura wydały oświadczenia, że takie przestępstwo nie miało miejsca. Film pochodził z konta na TikToku, które wcześniej publikowało wyłącznie filmy o luksusowych samochodach.
Małżeństwa między kuzynami pierwszego stopnia są legalne w Wielkiej Brytanii od wieków, a także w niektórych innych krajach europejskich. Pod koniec września w mediach społecznościowych pojawiło się nagranie wraz z twierdzeniem, że laburzystowski premier Keir Starmer odrzucił propozycję zakazu takich małżeństw, i że „zalegalizował” kazirodztwo „ponieważ domagała się tego społeczność muzułmańska”. W niektórych postach błędnie twierdzi się, że brytyjski premier zalegalizował małżeństwa między „ojcami i córkami, synami i matkami”. Dowodem ma być nagranie z parlamentu brytyjskiego z marca 2025 roku z krótką wypowiedzią premiera. W rzeczywistości premier Starmer odrzuca propozycję opozycyjnego posła zakazującą małżeństw między kuzynami. Prawo w kwestii małżeństw nie zmieniło się ostatnio w Wielkiej Brytanii, małżeństwa między bliskimi krewnymi, czyli między „ojcami i córkami, synami i matkami” na początku października 2025 roku były nielegalne .
Od kilku miesięcy Muzeum Auschwitz-Birkenau przestrzega przed masowo pojawiającymi się w mediach społecznościowych publikacjami z wizerunkami ofiar Holokaustu wygenerowanymi przez sztuczną inteligencję. We wrześniu 2025 roku na Facebooku pojawiło się wiele fałszywych postów mających przedstawiać niemieckie nazistowskie obozy koncentracyjne z czasów II wojny światowej, wśród nich posty w języku polskim, ze zdjęciami rzekomo ukazującymi sceny z obozów Stutthof i Auschwitz – wychudzonego mężczyznę w ogromnych butach i kobiety z dziećmi w drodze do komór gazowych. Zdjęcia te nie przedstawiają jednak autentycznych osób ani miejsc. Agencja AFP wykryła szereg nieścisłości wizualnych typowych dla zdjęć wygenerowanych przez sztuczną inteligencję. Muzea obu byłych obozów potwierdziły nam, że zdjęcia nie są autentyczne.
Rosja przekonuje, że Wołodymyr Zełenski nie jest legalnym prezydentem Ukrainy. Kadencja Zełenskiego rzeczywiście upłynęła w 2024 roku. Konstytucja i ustawa o stanie wojennym umożliwiają mu jednak dalsze, legalne rządzenie.
Polityk Konfederacji przekonuje: media forsują fałszywą narrację, że NFZ zarabia na leczeniu Ukraińców. Sprawdziliśmy, czy to prawda.
Polska jest jednym z najważniejszych sojuszników Ukrainy w wojnie z Rosją, ale nastawienie Polaków wobec ukraińskich uchodźców ulega erozji po trzech latach wojny. W październiku 2025 roku, krótki film, z przekazem że Ukrainiec zastrzelił trzy młode osoby w Krakowie stał się wiralem w polskich mediach społecznościowych. Twierdzenie to jest jednak fałszywe. Małopolska policja i prokuratura wydały oświadczenia, że takie przestępstwo nie miało miejsca. Film pochodził z konta na TikToku, które wcześniej publikowało wyłącznie filmy o luksusowych samochodach.
Hashtag #Pallywood będącym skrótem od słów „Palestyna” i „Hollywood” pojawia się w treściach internautów, którzy twierdzą, że Palestyńczycy symulują akty przemocy, by wyolbrzymić swoje straty w ludziach.
Nagranie z przylotu amerykańskich żołnierzy do Rumunii w 2022 roku, było udostępniane po ataku Hamasu na Izrael z fałszywym przesłaniem, że pokazuje przybycie amerykańskich żołnierzy do Izraela pod koniec października 2023 roku. W postach znajduje się także informacja, że kraje zachodnie wysyłają w ten rejon swoje oddziały „wojskowe”. Istotnie kilka państw europejskich oraz Australia ogłosiły zwiększoną obecność wojskową we wschodniej części Morza Śródziemnego i na Bliskim Wschodzie, jednak rządy tych państw podkreśliły, że celem jest pomoc w ewakuacji obywateli lub zapewnienie pomocy humanitarnej dla ludności w Gazie.
W sieci, 15 listopada pojawiło się nagranie przedstawiające wysadzenie budynku, który polscy użytkownicy opisywali jako „budynek parlamentu palestyńskiego w Gazie”, a czasem jako „budynek parlamentu Hamasu w Strefie Gazy”, m.in. na Facebooku, Telegramie oraz na platformie X (dawny Twitter), ta ostatnia publikacja zyskała 45 udostępnień.
