About CEDMO
The Central European Digital Media Observatory (CEDMO), as an independent non-partisan multidisciplinary hub, aims to identify, research and prioritise the most critical sources and causes of information disorders in Central Europe (mainly the Czech Republic, Slovakia and Poland). This international consortium was created to propose a set of short and longer-term actions, as well as recommendations to help civil society, public institutions and the private sector respond to the declining trust in key institutions and help society to resist the effect of increasing exposure to mis- and disinformation.
By interacting and coordinating with European Digital Media Observatory (EDMO) and other regional EDMO hubs in EU, CEDMO will contribute to curbing threats posed by information disorders, including disenchantment with the democratic processes, and discord in civil society in Europe, and to building community and nation-wide resilience while protecting information ecosystems.
O CEDMO
The Central European Digital Media Observatory (CEDMO) jest niezależnym, bezpartyjnym i multidyscyplinarnym hubem, którego celem jest identyfikowanie, badanie oraz priorytetyzowanie najbardziej istotnych źródeł i powodów zaburzeń informacyjnych w Europie Środkowej (głównie w Czechach, W Słowacji i w Polsce).
Nasi Partnerzy
O CEDMO
The Central European Digital Media Observatory (CEDMO) jest niezależnym, bezpartyjnym i multidyscyplinarnym hubem, którego celem jest identyfikowanie, badanie oraz priorytetyzowanie najbardziej istotnych źródeł i powodów zaburzeń informacyjnych w Europie Środkowej (głównie w Czechach, W Słowacji i w Polsce).
Nasi Partnerzy
Wiele polskich i światowych mediów poinformowało, że Cristiano Ronaldo udostępnił swój hotel ofiarom trzęsienia ziemi w Maroku. Przedstawiciele hotelu jednak zaprzeczają tej wersji. Opisujemy, skąd się wziął ten fałszywy przekaz.
Ponad połowę wniosków o udzielenie bezpiecznego kredytu 2 procent mieli rzekomo złożyć obcokrajowcy, w tym Ukraińcy – głosi rozpowszechniany w sieci przekaz. To fake news.
„Potężne trzęsienie ziemi w Maroku. Zabija ponad 600 osób i uszkadza budynki historyczne w Marrakeszu” – czytamy w publikacji udostępnionej na Telegramie, która miała 4.7 tys. wyświetleń. Wideo było także udostępniane na Facebooku oraz platformie X (dawniej Twitter), również w języku francuskim i angielskim.
Wprowadzające w błąd nagranie wykorzystuje fikcyjny dokument, by sugerować, że Ziemia stoi w miejscu
Udostępnione ponad 769 razy na Facebooku nagranie można obejrzeć jako relację. Ten sam, choć nieco dłuższy film, pojawił się także na TikToku, gdzie miał 753 udostępnień.
„A pamiętacie pokazywanie trumien we Włoszech w mediach głównego manipulatorstwa? Jak widać, sytuacja w kontrolowanych mediach jest bardzo poważna” – czytamy w publikacji z 7 lutego 2022 r., która miała prawie 9 tys. udostępnień i 723 tyś. wyświetleń. Inni pisali: „Plandemia pełną parą” i odsyłali do filmu na Twitterze.
„To nie nocny widok zniczy w Dzień Zaduszny lub Święto Zmarłych, to „Konwój wolności” który jedzie do stolicy Kanady.” – czytamy w poście zamieszczonym 28 stycznia 2022 roku na Facebooku.
Nagranie przedstawia protest niemieckich rolników i nie ma związku ze szczepieniami przeciw Covid-19
Kilkadziesiąt tysięcy wyświetleń miało nagranie ukazujące sznur traktorów i ciężarówek w Niemczech; zawierające twierdzenie, że jest to protest przeciwko przymusowym…
Setki udostępnień w mediach społecznościowych mają zdjęcia słupów energetycznych w kształcie sylwetek ludzi. Według internautów takie konstrukcje buduje się w Islandii. To jednak nie jest prawda: zdjęcia przedstawiają jedynie projekt słupów elektrycznych amerykańskiej firmy architektonicznej, które ostatecznie nie zostały zbudowane.
„W Holandii do protestów farmerów przyłączyli się strażacy… ” – czytamy w opisie do filmu opublikowanego 12 lipca 2022 r. w poście na Facebooku. Nagranie udostępnione na Telegramie miało 2,7 tys. wejść. Widać w nim wozy strażackie i stojących na nich strażaków. Słychać syreny alarmowe.
„Więc tak wygląda Glastonbury po. Dumny tłum ludzi, którzy przywitali Gretę, bojowniczą dziewczynkę, która na scenie opiewała ratowanie planety (…). Tak wygląda ratowanie planety. Miłego sprzątania” – czytamy w publikacji z 27 czerwca, która miała 1 tys. udostępnień.
Post z mapami pogodowymi z 29 maja 2022 roku udostępniło 251 polskojęcznych użytkowników Facebooka. „ Kiedyś tak wyglądało lato. Dzisiaj kolorują to na czerwono i nazywają globalnym ociepleniem.” – czytamy w opisie.
Plakat ze zdjęciem dwóch mężczyzn ubranych w koszule z tradycyjnym ukraińskim haftem, publikowali polscy użytkownicy Facebooka od 4 października 2022 roku ( 1, 2 ). „Ciekawe ogłoszenie jednej z ukraińskich klinik: Szanowni pacjenci, Z dniem 1 października 2022 roku «Klinika DAHNO» przyjmuje biomateriały czystej krwi Ukraińców, którzy nie mają krewnych w Rosji. Dziękujemy za zrozumienie. Sława Ukrainie!” – czytamy w opisach. W niektórych postach pojawia się nazwa kliniki pisana przez „ch” („Dachno”).
„W połowie sierpnia na oficjalnej stronie rządowej Wielkiej Brytanii pojawił się raport dot. stosowania szczepionki na COVID-19. Raport zawiera m.in. informację, że nadal brakuje danych na temat możliwości bezpiecznego podawania szczepionki kobietom w ciąży i kobietom karmiącym, w związku z czym rekomenduje przeciwko ich szczepieniu!” – czytamy w publikacji udostępnionej na Facebooku 4 września 2022 roku.
Niemieccy żołnierze rzekomo od jesieni będą odpowiedzialni “za poziom wyszczepienia ludności” – podał jeden z polskich serwisów internetowych. Niemieckie ministerstwo obrony zaprzecza tym doniesieniom.
Idące w miliony złotych dofinansowanie programu leków dla ukraińskich uchodźców pochodziło z budżetu państwa – sugeruje działacz Konfederacji. Jak sprawdziliśmy, nie jest to prawdą.
„Czeski most przy granicy z Polską jednym z najpiękniejszych miejsc na świecie” – czytamy w publikacji na Facebooku z 12 września 2023 roku, która została udostępniona setki razy. Na zdjęciu widać krętą kładkę idącą wśród koron drzew. Fotografia wydaje się być zrzutem ekranu innego posta na Facebooku, z którego szczegóły takie jak nazwisko użytkownika czy data oryginalnej publikacji nie zostały uwzględnione.
„Lwów to stolica ukraińskiego faszyzmu. Boris Johnson też musiał oddać hołd Banderze w zamian za tytuł doktora” – czytamy w opisie zdjęcia zamieszczonego na Telegramie 11 września 2023 roku. Zdjęcie, które było opatrzone znakiem wodnym @smak_media, obejrzało kilkuset użytkowników. Konto to publikuje systematycznie fałszywe treści, których kilka AFP już wcześniej obalała (tutaj,tutaj, tutaj, tutaj).
W mediach społecznościowych pojawił się przekaz o rzekomym szybkim sposobie dla obywateli Ukrainy na uzyskanie polskiej minimalnej emerytury. Wyjaśniamy, na czym polega manipulacja.
„Debata w Wielkiej Brytanii dotyczy tego, czy Joe Biden odepchnął premiera Rishi Sunaka, czy też on sam poruszył się podczas gorącego uścisku dłoni Bidena po przybyciu do Belfastu” – czytamy w publikacji udostępnionej na Telegramie 14 kwietnia 2023 roku.
„Francuscy strażacy pobili policjantów. Kulminacja wczorajszych protestów w III Republice: policjanci i strażacy walczą o prawo do przejścia na wcześniejszą emeryturę” – czytamy w publikacji udostępnionej na Telegramie 29 marca 2023 roku, która miała 1,7 tys. wyświetleń. Podobne publikacje były także udostępniane na Facebooku oraz na Twitterze (tutaj i tutaj), w języku greckim, angielskim i niemieckim. Inne wersje o takiej treści krążyły na Telegramie, mając 3 tys. wyświetleń.
„Kanały w państwie na U.” – czytamy w publikacji zamieszczonej na Facebooku 8 czerwca 2023 roku, do której dołączone jest krótkie nagranie. „Państwo na U” to często używane przez polskich użytkowników mediów społecznościowych określenie (jak na przykład tutaj) oznaczające Ukrainę. W innych postach w języku polskim (na przykład tutaj i tutaj) mowa jest, że nagranie pokazuje tunele w Ukrainie.
W mediach społecznościowych krąży fałszywa informacja, jakoby obywatel Ukrainy miał zniszczyć pomnik w Borach Tucholskich upamiętniający polskich żołnierzy. Przekaz ten rozsyłano również na Telegramie w języku rosyjskim. To fake news. Pomnik po prostu rozebrano.
„Zdjęcie przedstawia tysiące Ukraińców, którzy mieszkają na Ukrainie i biorą socjal z Polski wyszło na ulice Kijowa świętować decyzję prezesa PiS podwyższającą 500+ do kwoty 800 zł” – czytamy w poście udostępnionym na Facebooku 15 maja 2023 roku. Do publikacji dołączono zdjęcie, na którym widać demonstrację. Na pierwszym planie stoją dwie młode kobiety wymachujące niebiesko-żółtymi imi flagami.
„Sojusznik Polaków i wolnego świata” – czytamy w publikacji udostępnionej na Facebooku 18 czerwca 2023 roku ze zdjęciem prezydenta Rosji Władimira Putina przy pianinie w sali koncertowej, z dołączonym linkiem do YouTube. „To jest prawdziwy przyjaciel Polski, nie wierzcie w propagandę wszystkich antypolskich polityków od lewa do prawa, chcą zniszczyć wszelkie wspólne wartości sławiańskie” – czytamy w publikacji udostępnionej na Twitterze 28 czerwca 2023 roku z odnosnikiem do tego samego filmu.
Zapraszamy na kolejny webinar z cyklu “Jak, czego i po co uczyć o dezinformacji?” organizowany przez Central European Digital Media Observatory (CEDMO) w Polsce. Webinar odbędziesię 30 marca 2023 roku, online. Czas trwania: 60 minut (w tym pytania i dyskusja).
„Łuk Triumfalny w Paryżu, kultowy pomnik otwarty w 1836 roku dla upamiętnienia bohaterów wojennych i żołnierzy, którzy zginęli podczas wojen, został zniszczony gigantyczną tęczą (…)” – czytamy w tweecie, który miał blisko 2,7 tys. wyświetleń od 2 czerwca 2023 roku, i do którego dołączono krótki film, na którym widać gigantyczną wstęgę oplatającą paryski Łuk Triumfalny.
