About CEDMO
The Central European Digital Media Observatory (CEDMO), as an independent non-partisan multidisciplinary hub, aims to identify, research and prioritise the most critical sources and causes of information disorders in Central Europe (mainly the Czech Republic, Slovakia and Poland). This international consortium was created to propose a set of short and longer-term actions, as well as recommendations to help civil society, public institutions and the private sector respond to the declining trust in key institutions and help society to resist the effect of increasing exposure to mis- and disinformation.
By interacting and coordinating with European Digital Media Observatory (EDMO) and other regional EDMO hubs in EU, CEDMO will contribute to curbing threats posed by information disorders, including disenchantment with the democratic processes, and discord in civil society in Europe, and to building community and nation-wide resilience while protecting information ecosystems.
O CEDMO
The Central European Digital Media Observatory (CEDMO) jest niezależnym, bezpartyjnym i multidyscyplinarnym hubem, którego celem jest identyfikowanie, badanie oraz priorytetyzowanie najbardziej istotnych źródeł i powodów zaburzeń informacyjnych w Europie Środkowej (głównie w Czechach, W Słowacji i w Polsce).
Nasi Partnerzy
O CEDMO
The Central European Digital Media Observatory (CEDMO) jest niezależnym, bezpartyjnym i multidyscyplinarnym hubem, którego celem jest identyfikowanie, badanie oraz priorytetyzowanie najbardziej istotnych źródeł i powodów zaburzeń informacyjnych w Europie Środkowej (głównie w Czechach, W Słowacji i w Polsce).
Nasi Partnerzy
Oburzenie internautów wywołała rozsyłana w mediach społecznościowych informacja, że Stany Zjednoczone, Wielka Brytania i kraje UE – w tym Polska – zagłosowały w ONZ przeciwko rezolucji w “sprawie walki z nazizmem i neonazizmem”. Komentujący nie wiedzą jednak, jakie jest drugie dno tej informacji.
Hashtag #Pallywood będącym skrótem od słów „Palestyna” i „Hollywood” pojawia się w treściach internautów, którzy twierdzą, że Palestyńczycy symulują akty przemocy, by wyolbrzymić swoje straty w ludziach.
„Mammografia to największa zorganizowana przestępczość przeciwko kobietom” – czytamy w poście na Facebooku z 23 października 2023 roku, który zyskał ponad 1,2 tys. udostępnień. Podobnej treści post z 28 października zyskał 8,5 tys. udostępnień. „Kobiety, które chodzą na mammografię, prawdopodobnie nie zdają sobie sprawy z tego, jaką krzywdę sobie wyrządzają” – mówią wpisy, pod którymi podpisany jest użytkownik „Bocko Boris Bilenjki”. AFP ustaliła, że post w języku polskim jest automatycznym tłumaczeniem postu na Facebookuz 7 października 2023 roku z konta bośniackego użytkownika o tym samym nazwisku.
“Ukrainiec mierzy z broni do przechodniów!”; “we Wrocławiu pan ze wschodu latał z klamką grożąc Polakom” – ostrzegali internauci i publikowali nagranie przedstawiające rzekomo takie zdarzenie. To fałszywy przekaz. Wyjaśniamy, co naprawdę się wydarzyło.
„A pamiętacie pokazywanie trumien we Włoszech w mediach głównego manipulatorstwa? Jak widać, sytuacja w kontrolowanych mediach jest bardzo poważna” – czytamy w publikacji z 7 lutego 2022 r., która miała prawie 9 tys. udostępnień i 723 tyś. wyświetleń. Inni pisali: „Plandemia pełną parą” i odsyłali do filmu na Twitterze.
„To nie nocny widok zniczy w Dzień Zaduszny lub Święto Zmarłych, to „Konwój wolności” który jedzie do stolicy Kanady.” – czytamy w poście zamieszczonym 28 stycznia 2022 roku na Facebooku.
Nagranie przedstawia protest niemieckich rolników i nie ma związku ze szczepieniami przeciw Covid-19
Kilkadziesiąt tysięcy wyświetleń miało nagranie ukazujące sznur traktorów i ciężarówek w Niemczech; zawierające twierdzenie, że jest to protest przeciwko przymusowym…
Na Facebooku i Twitterze krążą alarmujące posty o wycofaniu się Norwegii ze współpracy z Polską w ramach programu sprawiedliwości – ma chodzić o 300 milionów złotych. Przekaz nie jest prawdziwy.
Przerobiony film został opublikowany 28 maja 2022 r.na stronie na Facebooku a także przez innych użytkowników indywidualnych lub stron (1, 2, 3).
„Władze Australii wprowadzają zakaz hodowli zwierząt oraz upraw warzyw i roślin na własne potrzeby” – czytamy w poście z 13 maja 2022 r., który miał 59 udostępnień. W dalszej części tej publikacji, możemy przeczytać antyunijną narrację propagowaną przez autora.
Od 5 listopada 2022 r. w mediach społecznościowych licznie udostępniano mylące treści na temat ropy naftowej (1, 2). Według przesłania publikacji ropa „regeneruje się” szybciej w ziemi niż jej wydobycie, i że niedobór tego surowca został sprytnie wprowadzony, by napędzić wzrost cen. W treści publikacji możemy także przeczytać, że określenie „paliwo kopalne” używane jest po to, by „okłamywać” i zostało wprowadzone pod koniec XIX wieku na życzenie amerykańskiego magnata naftowego Johna D. Rockefellera.
W przeddzień święta Halloween w sieci pojawiły się liczne publikacje ( 1, 2, 3) zachęcające ludzi, aby nie marnowali zrobionych z dyń lampionów na święto obchodzone 31 października, a zamiast tego zanosili je do lasu, aby nakarmić nimi zwierzęta leśne.
„Nie ma zagrożenia klimatycznego – deklaracja 1100 naukowców i specjalistów pod przewodnictwem fizyka-noblisty zajmującego się klimatem – Ivara Giaevera” – czytamy w publikacji z 25 sierpnia 2022 r. udostępnionej setki razy na Facebooku.
„Na przesłuchaniu w Parlamencie Europejskim, jedna z dyrektorek Pfizera przyznała, że (…) szczepionka nigdy nie była badana pod kątem zatrzymywania transmisji wirusa” – czytamy w napisach umieszczonych w nagraniu przedstawiającym Roberta Roosa, holenderskiego europarlamentarzystę, członka Europejskich Konserwatystów i Reformatorów.
Wystąpienie prezeski Pfizera w Parlamencie Europejskim wywołało oskarżenia pod adresem polskiego rządu, że “społeczeństwo było okłamywane” w sprawie szczepionek. Ten przekaz jest przykładem manipulacji na kilku poziomach.
Posty w języku polskim, takie jak ten na platformie X (dawny Twitter) z 4 grudnia 2023 r., udostępniają zdjęcie dokumentu o nazwie „US Certificate of Naturalization” (amerykański certyfikat naturalizacji). W podobnym poście na Facebooku czytamy: „Zełenski przygotowuje plan ucieczki do Stanów Zjednoczonych: pracownik amerykańskich służb specjalnych ujawnił w Internecie informację o przygotowaniu schronienia dla prezydenta Ukrainy”.
Od 30 listopada 2023 roku polscy użytkownicy Facebooka pisali, że prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski „sprzedaje Sorosowi żyzne ukraińskie ziemie w celu utylizacji toksycznych odpadów” w ramach umowy rzekomo wynegocjowanej przez Alexandra Sorosa, syna George Sorosa, i szefa gabinetu prezydenta Ukrainy. W poście na Telegramie czytamy „o przekazaniu ukraińskich czarnoziemów zachodnim firmom – Dow Chemical, DuPont, Vitol i BASF – do składowania niebezpiecznych odpadów”. Publikacje powoływały się na rzekome „śledztwo dziennikarskie” opublikowane w formie wideo 28 listopada 2023 roku na koncie platformy X (dawny Twitter) użytkownika podającego się za francuskiego dziennikarza freelancera o imieniu „Jules Vincent”. Niektórzy użytkownicy (tutaj) dołączali do postów dokumenty pokazane w filmie Vincenta jako dowód transakcji. Niektóre posty powielały też twierdzenia Jules’a Vincenta, że sprzedawane światu ukraińskie „produkty, po skażeniu toksynami, będą powodować raka i zaburzenia równowagi hormonalnej” u ludzi.
Polscy internauci alarmowali, że “nowo opublikowane wytyczne” Komisji Europejskiej uznają termin “Boże Narodzenie” za dyskryminujący, podobnie jak chrześcijańskie imiona. Nie jest to prawdą.
Według wicepremiera Jarosława Kaczyńskiego w ciągu dwóch kadencji rządów Zjednoczonej Prawicy w Polsce zagrożenie nędzą i wykluczeniem wśród dzieci zmalało “prawie dziesięć razy”. Jednak dane Głównego Urzędu Statystycznego i Eurostatu nie są tak optymistyczne.
„Prawdziwy powód pożaru na Hawajach? Władze wyznaczyły Maui na 15-minutowe miasto które ma być poligonem doświadczalnym” – czytamy w publikacji udostępnionej w języku polskim na Facebooku 12 sierpnia 2023 roku.
„BILL GATES – To jest fabryka komarów Billa w Kolumbii. Jest największa na świecie. Co tydzień w 11 krajach wypuszczanych jest 30 milionów genetycznie zmodyfikowanych komarów. Ponieważ Bill wie lepiej niż natura, co może pójść nie tak.” – czytamy w publikacjach zamieszczonych na początku czerwca 2023 roku na Facebooku (tutaj, tutaj) i Telegramie (tutaj). Publikacje miały setki udostępnień. Dołączony do nich film pokazuje laboratorium w Medellin, w Kolumbii.
Idące w miliony złotych dofinansowanie programu leków dla ukraińskich uchodźców pochodziło z budżetu państwa – sugeruje działacz Konfederacji. Jak sprawdziliśmy, nie jest to prawdą.
„Lwów to stolica ukraińskiego faszyzmu. Boris Johnson też musiał oddać hołd Banderze w zamian za tytuł doktora” – czytamy w opisie zdjęcia zamieszczonego na Telegramie 11 września 2023 roku. Zdjęcie, które było opatrzone znakiem wodnym @smak_media, obejrzało kilkuset użytkowników. Konto to publikuje systematycznie fałszywe treści, których kilka AFP już wcześniej obalała (tutaj,tutaj, tutaj, tutaj).
Ponad połowę wniosków o udzielenie bezpiecznego kredytu 2 procent mieli rzekomo złożyć obcokrajowcy, w tym Ukraińcy – głosi rozpowszechniany w sieci przekaz. To fake news.
„Sojusznik Polaków i wolnego świata” – czytamy w publikacji udostępnionej na Facebooku 18 czerwca 2023 roku ze zdjęciem prezydenta Rosji Władimira Putina przy pianinie w sali koncertowej, z dołączonym linkiem do YouTube. „To jest prawdziwy przyjaciel Polski, nie wierzcie w propagandę wszystkich antypolskich polityków od lewa do prawa, chcą zniszczyć wszelkie wspólne wartości sławiańskie” – czytamy w publikacji udostępnionej na Twitterze 28 czerwca 2023 roku z odnosnikiem do tego samego filmu.
Zapraszamy na kolejny webinar z cyklu “Jak, czego i po co uczyć o dezinformacji?” organizowany przez Central European Digital Media Observatory (CEDMO) w Polsce. Webinar odbędziesię 30 marca 2023 roku, online. Czas trwania: 60 minut (w tym pytania i dyskusja).
„Łuk Triumfalny w Paryżu, kultowy pomnik otwarty w 1836 roku dla upamiętnienia bohaterów wojennych i żołnierzy, którzy zginęli podczas wojen, został zniszczony gigantyczną tęczą (…)” – czytamy w tweecie, który miał blisko 2,7 tys. wyświetleń od 2 czerwca 2023 roku, i do którego dołączono krótki film, na którym widać gigantyczną wstęgę oplatającą paryski Łuk Triumfalny.
