About CEDMO
The Central European Digital Media Observatory (CEDMO), as an independent non-partisan multidisciplinary hub, aims to identify, research and prioritise the most critical sources and causes of information disorders in Central Europe (mainly the Czech Republic, Slovakia and Poland). This international consortium was created to propose a set of short and longer-term actions, as well as recommendations to help civil society, public institutions and the private sector respond to the declining trust in key institutions and help society to resist the effect of increasing exposure to mis- and disinformation.
By interacting and coordinating with European Digital Media Observatory (EDMO) and other regional EDMO hubs in EU, CEDMO will contribute to curbing threats posed by information disorders, including disenchantment with the democratic processes, and discord in civil society in Europe, and to building community and nation-wide resilience while protecting information ecosystems.
O CEDMO
The Central European Digital Media Observatory (CEDMO) jest niezależnym, bezpartyjnym i multidyscyplinarnym hubem, którego celem jest identyfikowanie, badanie oraz priorytetyzowanie najbardziej istotnych źródeł i powodów zaburzeń informacyjnych w Europie Środkowej (głównie w Czechach, W Słowacji i w Polsce).
Nasi Partnerzy
O CEDMO
The Central European Digital Media Observatory (CEDMO) jest niezależnym, bezpartyjnym i multidyscyplinarnym hubem, którego celem jest identyfikowanie, badanie oraz priorytetyzowanie najbardziej istotnych źródeł i powodów zaburzeń informacyjnych w Europie Środkowej (głównie w Czechach, W Słowacji i w Polsce).
Nasi Partnerzy
Od 6 listopada 2023 roku, polscy przewoźnicy (zarchiwizowany link) blokują dojazd do przejść granicznych z Ukrainą m.in. w Dorohusku, Hrebennem, Korczowej. Ukraina i UE podpisały w czerwcu 2022 r. umowę o liberalizacji transportu drogowego. Tak zwany ruch bezwizowy w transporcie ma być wsparciem dla ukraińskiej gospodarki dotkniętej przez wojnę. Przewidziana na jeden rok umowa została przedłużona do 30 czerwca 2024 r. (zarchiwizowany link). Polscy kierowcy ciężarówek domagają się jej odwołania i powrotu do zezwoleń, twierdząc, że ukraińscy przewoźnicy, których koszty są znacznie niższe, przejęli dużą część ich rynku. W Hrebennem czas oczekiwania 4 grudnia rano wynosił 250 godzin, czyli ponad dziesięć dni.
Nagranie z przylotu amerykańskich żołnierzy do Rumunii w 2022 roku, było udostępniane po ataku Hamasu na Izrael z fałszywym przesłaniem, że pokazuje przybycie amerykańskich żołnierzy do Izraela pod koniec października 2023 roku. W postach znajduje się także informacja, że kraje zachodnie wysyłają w ten rejon swoje oddziały „wojskowe”. Istotnie kilka państw europejskich oraz Australia ogłosiły zwiększoną obecność wojskową we wschodniej części Morza Śródziemnego i na Bliskim Wschodzie, jednak rządy tych państw podkreśliły, że celem jest pomoc w ewakuacji obywateli lub zapewnienie pomocy humanitarnej dla ludności w Gazie.
Poseł Konfederacji Stanisław Tyszka stwierdził, że już od 2024 roku każdy polski obywatel będzie musiał zapłacić podatek za posiadanie samochodu spalinowego. Nie ma to potwierdzenia w faktach.
W sieci, 15 listopada pojawiło się nagranie przedstawiające wysadzenie budynku, który polscy użytkownicy opisywali jako „budynek parlamentu palestyńskiego w Gazie”, a czasem jako „budynek parlamentu Hamasu w Strefie Gazy”, m.in. na Facebooku, Telegramie oraz na platformie X (dawny Twitter), ta ostatnia publikacja zyskała 45 udostępnień.
Użytkownicy mediów społecznościowych publikują krótkie wideo z popularnego filmu animowanego „The Simpsons”, twierdząc, że jeden z odcinków rzekomo pokazuje protestujących…
Według użytkowników mediów społecznościowych, w Muzeum Historii Naturalnej w Nowym Jorku policja aresztowała dziewięcioletnią dziewczynkę rzekomo za odmowę okazania dokumentów…
„Dla mnie to oczywiste, że jest to związane z pandemią” – pisali internauci udostępniający nagranie z ceremonii otwarcia Igrzysk Olimpijskich…
Setki udostępnień w mediach społecznościowych mają zdjęcia słupów energetycznych w kształcie sylwetek ludzi. Według internautów takie konstrukcje buduje się w Islandii. To jednak nie jest prawda: zdjęcia przedstawiają jedynie projekt słupów elektrycznych amerykańskiej firmy architektonicznej, które ostatecznie nie zostały zbudowane.
„Szwajcaria. Plakat z napisem donieś na sąsiada – zarób 200 franków . Na sąsiada, który ma na termostacie więcej niż 19 stopni” – czytamy w publikacji udostępnionej na Facebooku 11 września 2022 roku. Podobne publikacje pojawiły się po francusku, hiszpańsku, serbsku, grecku, rumuńsku, bułgarsku a także po niemiecku. Plakat z tym samym opisem był również udostępniany na Twitterze i Telegramie.
Nagranie pojawiło się wśród polskich użytkowników 7września 2022 roku na Twitterze iFacebooku ( 1 , 2). Posty miały po 100 i 300 udostępnień.
W związku z katastrofą ekologiczną w Odrze użytkownicy Facebooka, Twittera i Wykopu rozsyłali zdjęcie martwego bociana, który miał paść ofiarą skażenia rzeki. Jednak to nieprawda.
Plakat ze zdjęciem dwóch mężczyzn ubranych w koszule z tradycyjnym ukraińskim haftem, publikowali polscy użytkownicy Facebooka od 4 października 2022 roku ( 1, 2 ). „Ciekawe ogłoszenie jednej z ukraińskich klinik: Szanowni pacjenci, Z dniem 1 października 2022 roku «Klinika DAHNO» przyjmuje biomateriały czystej krwi Ukraińców, którzy nie mają krewnych w Rosji. Dziękujemy za zrozumienie. Sława Ukrainie!” – czytamy w opisach. W niektórych postach pojawia się nazwa kliniki pisana przez „ch” („Dachno”).
„W połowie sierpnia na oficjalnej stronie rządowej Wielkiej Brytanii pojawił się raport dot. stosowania szczepionki na COVID-19. Raport zawiera m.in. informację, że nadal brakuje danych na temat możliwości bezpiecznego podawania szczepionki kobietom w ciąży i kobietom karmiącym, w związku z czym rekomenduje przeciwko ich szczepieniu!” – czytamy w publikacji udostępnionej na Facebooku 4 września 2022 roku.
Niemieccy żołnierze rzekomo od jesieni będą odpowiedzialni “za poziom wyszczepienia ludności” – podał jeden z polskich serwisów internetowych. Niemieckie ministerstwo obrony zaprzecza tym doniesieniom.
Oburzenie internautów wywołała rozsyłana w mediach społecznościowych informacja, że Stany Zjednoczone, Wielka Brytania i kraje UE – w tym Polska – zagłosowały w ONZ przeciwko rezolucji w “sprawie walki z nazizmem i neonazizmem”. Komentujący nie wiedzą jednak, jakie jest drugie dno tej informacji.
Hashtag #Pallywood będącym skrótem od słów „Palestyna” i „Hollywood” pojawia się w treściach internautów, którzy twierdzą, że Palestyńczycy symulują akty przemocy, by wyolbrzymić swoje straty w ludziach.
“Ukrainiec mierzy z broni do przechodniów!”; “we Wrocławiu pan ze wschodu latał z klamką grożąc Polakom” – ostrzegali internauci i publikowali nagranie przedstawiające rzekomo takie zdarzenie. To fałszywy przekaz. Wyjaśniamy, co naprawdę się wydarzyło.
W czasie kiedy unijne kraje negocjują (arch. link) ostateczny kształt paktu migracyjnego dla tysięcy przybyszów docierających do Europy głównie przez Morze Śródziemne, w mediach społecznościowych rozpowszechniane są fałszywe przekazy na temat napływu uchodźców. W Polsce, temat migracji stał się jedną z głównych osi kampanijnych sporów przed jesiennymi wyborami (arch. link) do parlamentu.
„Pod żadnym pozorem nie kupujcie produktów oznaczonych tym znakiem. To plastikowa żywność Billa i Melindy Gates. GMO i z mRNA” – czytamy w treści tweeta udostępnionego 4 lipca 2023 roku.
Na nagraniu dołączonym do tweeta z 4 lipca 2023 roku widać czarne kłęby dymu unoszące się z dużego budynku, którego klasyczystyczne kolumny trawią płomienie. „W Marsylii dzikusy spaliły największą bibliotekę we Francji” – czytamy w publikacji. „Tak upadają cywilizacje. (…) Każdy upadek państwa zaczyna się od błędów popełnionych przez kierownictwo kraju” czytamy też. Publikacja zyskała ponad 370 podań dalej i tysiąc polubień.
“Mrówki niosące ikonę Zbawiciela” – informuje napis po rosyjsku nałożony na nagranie, które miało powstać w zbombardowanej Makiejewce. Wzbudza komentarze internautów – ale też niedowierzanie. Słusznie, bo to przeróbka i nie ma nic wspólnego z Ukrainą.
Setki tysięcy wyświetleń na Twitterze ma fake news o śmierci amerykańskiego generała w Ukrainie. Pojawia się w kilku językach. W jego rozpowszechnianiu aktywne są profile znane z powielania rosyjskiej dezinformacji.
Miało być tak: rosyjski czołg T-80 tak się spodobał Ukraińcowi z Sum, że ponad rok ukrywał go na swoim podwórku jako “pamiątkę wojenną”. Taką opowieść przekazują sobie internauci, publikując zdjęcie wozu stojącego na jakiejś posesji. W tej opowieści zgadza się tylko, że to rosyjski czołg.
„Sojusznik Polaków i wolnego świata” – czytamy w publikacji udostępnionej na Facebooku 18 czerwca 2023 roku ze zdjęciem prezydenta Rosji Władimira Putina przy pianinie w sali koncertowej, z dołączonym linkiem do YouTube. „To jest prawdziwy przyjaciel Polski, nie wierzcie w propagandę wszystkich antypolskich polityków od lewa do prawa, chcą zniszczyć wszelkie wspólne wartości sławiańskie” – czytamy w publikacji udostępnionej na Twitterze 28 czerwca 2023 roku z odnosnikiem do tego samego filmu.
Zapraszamy na kolejny webinar z cyklu “Jak, czego i po co uczyć o dezinformacji?” organizowany przez Central European Digital Media Observatory (CEDMO) w Polsce. Webinar odbędziesię 30 marca 2023 roku, online. Czas trwania: 60 minut (w tym pytania i dyskusja).
„Łuk Triumfalny w Paryżu, kultowy pomnik otwarty w 1836 roku dla upamiętnienia bohaterów wojennych i żołnierzy, którzy zginęli podczas wojen, został zniszczony gigantyczną tęczą (…)” – czytamy w tweecie, który miał blisko 2,7 tys. wyświetleń od 2 czerwca 2023 roku, i do którego dołączono krótki film, na którym widać gigantyczną wstęgę oplatającą paryski Łuk Triumfalny.
