About CEDMO
The Central European Digital Media Observatory (CEDMO), as an independent non-partisan multidisciplinary hub, aims to identify, research and prioritise the most critical sources and causes of information disorders in Central Europe (mainly the Czech Republic, Slovakia and Poland). This international consortium was created to propose a set of short and longer-term actions, as well as recommendations to help civil society, public institutions and the private sector respond to the declining trust in key institutions and help society to resist the effect of increasing exposure to mis- and disinformation.
By interacting and coordinating with European Digital Media Observatory (EDMO) and other regional EDMO hubs in EU, CEDMO will contribute to curbing threats posed by information disorders, including disenchantment with the democratic processes, and discord in civil society in Europe, and to building community and nation-wide resilience while protecting information ecosystems.
O CEDMO
The Central European Digital Media Observatory (CEDMO) jest niezależnym, bezpartyjnym i multidyscyplinarnym hubem, którego celem jest identyfikowanie, badanie oraz priorytetyzowanie najbardziej istotnych źródeł i powodów zaburzeń informacyjnych w Europie Środkowej (głównie w Czechach, W Słowacji i w Polsce).
Nasi Partnerzy
O CEDMO
The Central European Digital Media Observatory (CEDMO) jest niezależnym, bezpartyjnym i multidyscyplinarnym hubem, którego celem jest identyfikowanie, badanie oraz priorytetyzowanie najbardziej istotnych źródeł i powodów zaburzeń informacyjnych w Europie Środkowej (głównie w Czechach, W Słowacji i w Polsce).
Nasi Partnerzy
„Sąd na Filipinach wydał międzynarodowy nakaz aresztowania Billa Gatesa w ramach śledztwa w sprawie wprowadzenia szczepień przeciwko Covid-19 na tym terytorium” – czytamy w publikacji udostępnionej 4 marca na Facebooku, również tutaj i tutaj. Podobne treści były także udostępniane na Telegramie, zyskując 9,6 tys. wyświetleń oraz na Twitterze, gdzie miały 141 retweetów.
W nagraniu dołączonym do publikacji w mediach społecznościowych widać dziesiątki martwych krów leżących na polu. Niektóre jeszcze żyją. Słychać głosy zaaferowanych mężczyzn mówiących po włosku, „to straszne, zostały otrute, one nie leżą sobie i nie odpoczywają, one zostały otrute, płakać się chce”.
„WEF obiecuje zakazać niebezpiecznych jaj” – czytamy w publikacji na Telegramie 9 lutego 2023 roku, która miała 4,2 tys. wyświetleń. „Jedzenie jajek stało się nagle niebezpieczną czynnością, według globalnej elity, która twierdzi, że chce zakazać ludziom spożywania ich dla ich własnego dobra” – czytamy dalej. Podobne przesłanie było także publikowane na Facebooku i Twitterze, i było podawane dalej prawie 200 razy.
Od 6 listopada 2023 roku, polscy przewoźnicy (zarchiwizowany link) blokują dojazd do przejść granicznych z Ukrainą m.in. w Dorohusku, Hrebennem, Korczowej. Ukraina i UE podpisały w czerwcu 2022 r. umowę o liberalizacji transportu drogowego. Tak zwany ruch bezwizowy w transporcie ma być wsparciem dla ukraińskiej gospodarki dotkniętej przez wojnę. Przewidziana na jeden rok umowa została przedłużona do 30 czerwca 2024 r. (zarchiwizowany link). Polscy kierowcy ciężarówek domagają się jej odwołania i powrotu do zezwoleń, twierdząc, że ukraińscy przewoźnicy, których koszty są znacznie niższe, przejęli dużą część ich rynku. W Hrebennem czas oczekiwania 4 grudnia rano wynosił 250 godzin, czyli ponad dziesięć dni.
„Władze Kataru grożą stworzeniem światowego niedoboru gazu w ramach wsparcia dla Palestyny” – czytamy w publikacji z 13 października 2023 roku na platformie X (tutaj, dawny Twitter) oraz na Telegramie, do których dołączone było krótkie nagranie. Dalej cytowana jest rzekoma wypowiedź władcy Kataru: „’Jeśli bombardowania Gazy nie ustaną, odetniemy dostawy gazu na świat’ – powiedział Emir Tamim bin Hamad Al Thani.” Ta pierwsza publikacja zyskała ponad 100 udostępnień.
Według przekazu rozpowszechnianego w sierpniu internecie uchodźca z Ukrainy zorganizował performance polegający na zostawianiu surowego mięsa w skrytkach warszawskich banków. O sprawie miała informować agencja Reutera. To jednak fałszywe informacje.
Od kilku dni w internecie krążą sprzeczne i niepotwierdzone informacje o tym, ile osób zginęło podczas powodzi. Dementuje je policja.
Czy kościół w Kłodzku i linie poziomu wody z czasu dawnych powodzi dowodzą, że zmiana klimatu nie ma wpływu na powódź? To manipulacja
Oskar Szafarowicz uderza w rząd na podstawie „nieoficjalnych doniesień”. Bagatelizuje przy tym zachodzącą zmianę klimatu i przyczynia się do pogłębienia chaosu informacyjnego związanego z powodzią w południowo-zachodniej Polsce.
„Ponieważ można odnieść wrażenie, że za moment znowu rzucą nas w wir bawełniano-wirusowego szaleństwa, uprzejmie przypominam jak wyglądało 'szczepienie’ wyselekcjonowanych elit tego świata… ” – czytamy w poście na Facebooku i wpisie na X z 8 września 2024 r. z krótkim nagraniem na poparcie twierdzenia. Widać na nim Kamalę Harris, obecną kandydatkę Demokratów w wyborach prezydenckich w USA, z maseczką na twarzy, poddającą się szczepieniu. Pod koniec filmu o słabej jakości, widzimy jak pielęgniarka manipuluje strzykawką przyciskając ją o poręcz krzesła. O ile wyraźnie widać plastikową nasadkę, sama igła na jej końcu nie jest dobrze widoczna.
„W ostatniej katastrofie lotniczej w Brazylii zginęło 8 onkologów, którzy powiązali związek „cudownych eliksirów mRNA” z turborakami…przypadek? Nie sądzę… ” – czytamy w poście na Facebooku z 17 sierpnia 2024 r. (a także tutaj, tutaj) oraz we wpisach na Instagramie i platformie X. Dołączona do nich czarno-biała grafika przedstawia kolaż zdjęć wraz z imionami i krótkimi biogramami po portugalsku.
W internecie popularność zdobyły słowa premiera Donalda Tuska w których określił się on „rzecznikiem interesów państwa Izrael”. Fragment wypowiedzi szefa rządu został wyrwany z kontekstu. W rzeczywistości mówił on o wsparciu dla Izraela w walce z terroryzmem i krytykował go za działania w Gazie.
Antyimmigrancka narracja to jeden z częstszych nurtów dezinformacyjnych na świecie. W Polsce, gdzie debata na temat migracji jest obecna, na początku września pojawiło się nagranie, na którym kibice klubu piłkarskiego Hamburg, głośno dopingując swoich piłkarzy przed meczem z rywalami z St Pauli, z nieprawdziwym przesłaniem, że był to antyimigrancki protest w tym mieście w północnych Niemczech. Agencja AFP ustaliła, że nagranie to oraz inne podobne filmy były publikowane przed pierwszym od 14 lat starciem rywali w ramach Niemieckiej Ligi Piłkarskiej, 29 sierpnia 2025 roku.
W polskim internecie rozpowszechnianych jest wiele treści dezinformacyjnych na temat wojny w Ukrainie i przyjeżdżających do Polski Ukraińców. We wrześniu w mediach społecznościowych pojawił się filmik pokazujący ukraińską drużynę koszykówki w drodze na krajowe rozgrywki młodzieżowe w Ukrainie z fałszywym przekazem, że młodzi Ukraińcy uciekają z Ukrainy do Polski. Agencja AFP odnalazła oryginalny film na stronie klubu koszykarskiego w Łozowej, miasta na wschodzie Ukrainy i mogła stwierdzić, że został on nagrany w lipcu 2025 roku, czyli miesiąc przed wprowadzeniem przez ukraiński rząd przepisów zezwalających mężczyznom w wieku od 18 do 22 lat na opuszczanie kraju. Klub koszykarski potwierdził AFP, że sportowcy jechali na rozgrywki krajowe. Po poluzowaniu przez Ukrainę przepisów, polska Straż Graniczna odnotowała znaczny wzrost liczby młodych Ukraińców wjeżdżających do Polski.
„BILL GATES – To jest fabryka komarów Billa w Kolumbii. Jest największa na świecie. Co tydzień w 11 krajach wypuszczanych jest 30 milionów genetycznie zmodyfikowanych komarów. Ponieważ Bill wie lepiej niż natura, co może pójść nie tak.” – czytamy w publikacjach zamieszczonych na początku czerwca 2023 roku na Facebooku (tutaj, tutaj) i Telegramie (tutaj). Publikacje miały setki udostępnień. Dołączony do nich film pokazuje laboratorium w Medellin, w Kolumbii.
„Nikt nie mówi o tym leku, który zabija raka w 48 godzin” – czytamy w artykule opublikowanym 13 kwietnia 2023 roku. W publikacji możemy dalej przeczytać, że grupa kanadyjskich naukowców odkryła roślinę, która potencjalnie może zniszczyć raka w ciągu dwóch dni. „Informacje zostały odkryte na Uniwersytecie Windsor” – czytamy, oraz, że „olejek z mniszka lekarskiego skutecznie leczy wiele rodzajów nowotworów” np. białaczkę, raka trzustki, jelita grubego oraz białaczkę szpikową.
Rozpowszechniane na Facebooku publikacje np. tutaj i tutaj, zawierały zrzut ekranu z tweeta wraz z fałszywym przesłaniem, w którym można było przeczytać, że Orlen „zapowiada, że od teraz wszystkie bułki do hot-dogów oraz burgerów będą wypiekane z mąki ze świerszczy”.
Na początku lipca 2025 roku Polska przywróciła kontrole na granicach z Niemcami i Litwą, aby powstrzymać nielegalną migrację w obliczu narastających nastrojów antyimigracyjnych zarówno w Polsce, jak i w Niemczech. Część polskich prawicowych radykałów oskarża władze niemieckie o to, że odsyłają nielegalnych migrantów z Niemiec z powrotem do Polski. W tym kontekście, pod koniec lipca użytkownicy polskich mediów społecznościowych szeroko udostępniali krótki film wraz z twierdzeniem, że pokazuje on „nielegalnych migrantów” wysadzanych przy granicy polsko-niemieckiej z niemieckiego autobusu. Jednak zarówno polska straż graniczna, jak i niemiecki przewoźnik, do którego należy autobus, przekazały AFP, że osoby te były w rzeczywistości grupą turystów podczas jednodniowej wycieczki z Berlina, którzy spędzili w polskim nadmorskim kurorcie kilka godzin, zanim tego samego dnia wrócili do Berlina.
Pod koniec lipca 2025 roku polskie media informowały o możliwym przypadku cholery w Stargardzie, mieście położonym w pobliżu granicy z Niemcami, wzdłuż której prawicowi radykałowie organizują tzw. „patrole obywatelskie” w celu, jak twierdzą, nie wpuszczania migrantów do Polski. Wkrótce po pojawieniu się tej informacji w mediach społecznościowych pojawiły się zdjęcia niemieckich policjantów ubranych w kombinezony ochronne, wraz z fałszywym twierdzeniem, że policjanci przerzucali „nielegalnych uchodźców” do Polski, dodatkowo błędnie łączącym tę scenę z podejrzeniami pojawienia się cholery. W rzeczywistości, jak informowała agencja AFP, obrazy te pochodzą z lutego 2025 roku, kiedy to bezdomny polski obywatel został odwieziony do Polski. Główny Inspektorat Sanitarny w Polsce poinformował AFP, że starsza kobieta podejrzana o zakażenie cholerą w lipcu faktycznie cierpiała na wibriozę, nietoksyczny szczep cholery, a wśród migrantów przybywających do Polski od 2021 roku nie zanotowano żadnych przypadków cholery.
Nie jest prawdą, że Niemcy zawracają migrantów jedynie na granicy z Polską. Ta sama procedura jest stosowana na granicy niemiecko-francuskiej, czy niemiecko-szwajcarskiej.
Konto w serwisie X, rozpowszechniające wcześniej fałszywe informacje na temat Ukrainy, opublikowało zdjęcie polskiego ministra spraw zagranicznych w kurtce z logiem firmy Beretta. Fotografia była na tyle niewyraźna, że w przekonaniu części osób widoczne logo było herbem Ukrainy.
Artykuł Sky News zawierał błąd na temat godziny o której pierwszy rosyjski dron naruszył polską przestrzeń powietrzną. Twórcom teorii spiskowych dało to powód, by twierdzić, że reagujące wiele godzin wcześniej siły NATO brały udział nie w rzeczywistej operacji defensywnej, lecz w inscenizacji.
Polityk połączył fakt naruszenia polskiej przestrzeni powietrznej przez obce drony z wypowiedziami przedstawicieli polskich i niemieckich władz na temat ewentualnego wysłania wojsk NATO do Ukrainy. Stworzyło to pole do domysłów, że drony były elementem ukraińskiej prowokacji.
„Zwykli Egipcjanie przekraczają palestyńską granicę, żeby dostarczyć wodę, jedzenie i mieszkańcom Strefy Gazy” – czytamy w publikacji z 14 października 2023 roku, która miała ponad 60 udostępnień na Facebooku. Podobne posty były także udostępniane na Twitterze oraz Telegramie.
„Władze Kataru grożą stworzeniem światowego niedoboru gazu w ramach wsparcia dla Palestyny” – czytamy w publikacji z 13 października 2023 roku na platformie X (tutaj, dawny Twitter) oraz na Telegramie, do których dołączone było krótkie nagranie. Dalej cytowana jest rzekoma wypowiedź władcy Kataru: „’Jeśli bombardowania Gazy nie ustaną, odetniemy dostawy gazu na świat’ – powiedział Emir Tamim bin Hamad Al Thani.” Ta pierwsza publikacja zyskała ponad 100 udostępnień.
„Izrael używa bomb fosforowych zakazanych przez Konwencję Genewską na terenach zaludnionych” – czytamy w relacji udostępnionej na Facebooku 13 października 2023 roku.
