About CEDMO
The Central European Digital Media Observatory (CEDMO), as an independent non-partisan multidisciplinary hub, aims to identify, research and prioritise the most critical sources and causes of information disorders in Central Europe (mainly the Czech Republic, Slovakia and Poland). This international consortium was created to propose a set of short and longer-term actions, as well as recommendations to help civil society, public institutions and the private sector respond to the declining trust in key institutions and help society to resist the effect of increasing exposure to mis- and disinformation.
By interacting and coordinating with European Digital Media Observatory (EDMO) and other regional EDMO hubs in EU, CEDMO will contribute to curbing threats posed by information disorders, including disenchantment with the democratic processes, and discord in civil society in Europe, and to building community and nation-wide resilience while protecting information ecosystems.
O CEDMO
The Central European Digital Media Observatory (CEDMO) jest niezależnym, bezpartyjnym i multidyscyplinarnym hubem, którego celem jest identyfikowanie, badanie oraz priorytetyzowanie najbardziej istotnych źródeł i powodów zaburzeń informacyjnych w Europie Środkowej (głównie w Czechach, W Słowacji i w Polsce).
Nasi Partnerzy
O CEDMO
The Central European Digital Media Observatory (CEDMO) jest niezależnym, bezpartyjnym i multidyscyplinarnym hubem, którego celem jest identyfikowanie, badanie oraz priorytetyzowanie najbardziej istotnych źródeł i powodów zaburzeń informacyjnych w Europie Środkowej (głównie w Czechach, W Słowacji i w Polsce).
Nasi Partnerzy
16 kwietnia 2024 roku odnotowano rekordowo silne deszcze w historii. Zalene były drogi, domy i centra handlowe w Zjednoczonych Emiratach Arabskich. W całym kraju zamknięto szkoły. Lotnisko w Dubaju, jedno z najbardziej uczęszcznych na świecie, wstrzymało na krótko działalność, ale przez kilka dni było dotknięte poważnymi zakłóceniami, podała AFP.
“Wielki sukces Ukrainy! Ukrainka Olesya Prikhodko (etap Nausi Love) została mistrzynią świata w seksie wśród kobiet” – czytamy w poście udostępnionym na platformie X, który został opatrzony zdjęciem uśmiechniętej kobiety owiniętej niebiesko-żółtą flagą. Takie publikacje były udostępniane na Facebooku, również w języku bułgarskim, czeskim, słowackim, angielskim i francuskim.
Od czasu inwazji Rosji na Ukrainę ponad dwa lata temu, Polska przyjęła ponad milion uchodźców z Ukrainy. I choć Polacy pozostają jednymi z największych sojuszników Kijowa, to stali się celem dezinformacji, która chce zwrócić ich przeciwko osobom przybyłym z Ukrainy. Wpisy w mediach społecznościowych zwykle sugerują, że Ukraińcy “kradną” ludziom pracę, popełniają przestępstwa, albo że uzyskują większą pomoc finansową niż miejscowi – czytamy w artykule AFP.
Podczas trwających protestów rolników, w mediach społecznościowych coraz częściej można spotkać się z wypowiedziami, które udzielają im wsparcia. Treści mają na celu wzbudzić obawy dotyczące żywności importowanej. Jednym z takich przykładów jest post wraz ze zdjęciem budynku, który rzekomo ma pokazywać fabrykę trzody chlewnej w jednym z krajów europejskich: Niemczech lub Danii.
Wystąpienie prezeski Pfizera w Parlamencie Europejskim wywołało oskarżenia pod adresem polskiego rządu, że “społeczeństwo było okłamywane” w sprawie szczepionek. Ten przekaz jest przykładem manipulacji na kilku poziomach.
Internauci udostępniali publikacje, według których Bundeswehra miałaby jesienią szczepić niemieckich obywateli. Choć w publikacjach nie było to jasno napisane, to czytając komentarze użytkowników mediów społecznościowych pod postami można wywnioskować, że chodzi o szczepienie przeciwko Covid-19.
„W połowie sierpnia na oficjalnej stronie rządowej Wielkiej Brytanii pojawił się raport dot. stosowania szczepionki na COVID-19. Raport zawiera m.in. informację, że nadal brakuje danych na temat możliwości bezpiecznego podawania szczepionki kobietom w ciąży i kobietom karmiącym, w związku z czym rekomenduje przeciwko ich szczepieniu!” – czytamy w publikacji udostępnionej na Facebooku 4 września 2022 roku.
„Sojusznik Polaków i wolnego świata” – czytamy w publikacji udostępnionej na Facebooku 18 czerwca 2023 roku ze zdjęciem prezydenta Rosji Władimira Putina przy pianinie w sali koncertowej, z dołączonym linkiem do YouTube. „To jest prawdziwy przyjaciel Polski, nie wierzcie w propagandę wszystkich antypolskich polityków od lewa do prawa, chcą zniszczyć wszelkie wspólne wartości sławiańskie” – czytamy w publikacji udostępnionej na Twitterze 28 czerwca 2023 roku z odnosnikiem do tego samego filmu.
„Zdjęcie przedstawia tysiące Ukraińców, którzy mieszkają na Ukrainie i biorą socjal z Polski wyszło na ulice Kijowa świętować decyzję prezesa PiS podwyższającą 500+ do kwoty 800 zł” – czytamy w poście udostępnionym na Facebooku 15 maja 2023 roku. Do publikacji dołączono zdjęcie, na którym widać demonstrację. Na pierwszym planie stoją dwie młode kobiety wymachujące niebiesko-żółtymi imi flagami.
„Bill Gates mówi światowym przywódcom G20, że wkrótce będą potrzebne panele śmierci” – czytamy w publikacji udostępnionej na Facebooku 1 stycznia 2023 roku. Według publikacji „plany Billa Gatesa pasują do języka używanego przez Światowe Forum Ekonomiczne w sprawie rozwiązania problemu inflacji, bezdomności, gwałtownego wzrostu przestępczości i niedoborów żywności i eutanazji”.
„To znak! Samolot, który miał lecieć na szczyt globalnego ocieplenia w Dubaju, zamarzł na pasie startowym lotniska w Monachium” – czytamy w opisie do filmu, który został udostępniony na Telegramie 2 grudnia 2023 roku. „Śnieżyca uniemożliwiła wylot samolotu, który miał lecieć do Dubaju z Monachium na szczyt tak zwanego Globalnego Ocieplenia organizowany przez największych pasożytów na naszej planecie” – czytamy w publikacji z tym samym nagraniem na Facebooku, która miała ponad sto udostępnień.
W polskiej sieci pojawił się kalkulator pozwalający obliczyć wysokość podatku od posiadania samochodu spalinowego. Otrzymane wyliczenia mogą przerażać, zwłaszcza właścicieli starszych modeli aut. Ale kalkulator wprowadza w błąd: bazuje na projekcie ustawy sprzed 17 lat.
Według popularnego w październiku przekazu w mediach społecznościowych Unia Europejska planuje “koniec kuchenek gazowych” i w przyszłości będzie można gotować “tylko na prąd”. Twierdzenie oparto na artykule, w którym nie ma dowodów, by w UE takie zmiany planowano. Biuro prasowe Komisji Europejskiej zaprzecza rozpowszechnianej tezie.
„ONZ przekazuje raport uznający pedofilię za prawo człowieka i opowiada się za jej dekryminalizacją na całym świecie” – czytamy w publikacji udostępnionej 21 maja 2023 roku na Telegramie. Podobne posty były także udostępniane na Facebooku.
Posty, do których dołączono fotografię dyrektora WHO oraz fragment artykułu, w którym miał on rzekomo powiedzieć, jakoby „pandemia skończyła się zwykłą grypą” i przeprosić za zamieszanie, były udostępniane w mediach społecznościowych od początku maja. Fałszywe treści były udostępniane m.in. tutaj i tutaj, ale także na Twitterze przez Włodzimierza Skalika, wiceprezesa partii Konfederacja Korony Polskiej. Treści te miały tysiące interakcji na Facebooku oraz na Twitterze
„Nie jedz niczego, co ma naklejkę Apeel” – czytamy w mylącym poście udostępnionym na Telegramie, w którym dodano, że warzywa „powlekane Apeelem” są niebezpieczne dla ludzkiego zdrowia, powodując m.in. „poważne uszkodzenie oczu” czy „reakcję alergiczną skóry”. Publikacje utrzymują również, że firma Apeel „finansowana jest przez Billa Gatesa” oraz WEF, czyli Światowe Forum Ekonomiczne.
Wideo jest częścią szerszego satyrycznego trendu w mediach społecznościowych: AFP znalazła setki podobnych filmów z tą samą ścieżką dźwiękową na TikToku. Ukraińscy eksperci ds. dezinformacji stwierdzili, że nagranie było wykorzystywane przez rosyjskich propagandystów do rzucania negatywnego światła na Ukrainę.
To “absurdalna i bardzo niebezpieczna polityka” – alarmują internauci rozsyłający przekaz, że “najliczniejszą grupą studentów” szkoły policji w Szczytnie są teraz Ukraińcy zamieszkali w Polsce. To fake news.
Pierwsze dwa fragmenty ponad dwuminutowego filmu, który został opublikowany 24 lutego pokazują tancerzy – nie Zełenskiego, a kolejne fragmenty przedstawiają jego samego z czasów, gdy występował publicznie w 2018 i 2006 roku – na długo przed wyborami prezydenta Ukrainy w kwietniu 2019 roku.
„Soda oczyszczona skutecznym środkiem leczniczym na nowotwory” – czytamy w publikacji na Facebooku z 9 grudnia 2022 i 29 grudnia odsyłającej do artykułu na stronie Stolica Zdrowia. Artykuł ilustruje zdjęcie miseczki z białym proszkiem, mającym być sodą oczyszczoną (zwaną też wodorowęglanem sodu), popularną substancją używaną do gotowania, sprzątania, ogrodnictwa, a nawet jako trucizna.
Od 5 listopada 2022 r. w mediach społecznościowych licznie udostępniano mylące treści na temat ropy naftowej (1, 2). Według przesłania publikacji ropa „regeneruje się” szybciej w ziemi niż jej wydobycie, i że niedobór tego surowca został sprytnie wprowadzony, by napędzić wzrost cen. W treści publikacji możemy także przeczytać, że określenie „paliwo kopalne” używane jest po to, by „okłamywać” i zostało wprowadzone pod koniec XIX wieku na życzenie amerykańskiego magnata naftowego Johna D. Rockefellera.
„Nie ma zagrożenia klimatycznego – deklaracja 1100 naukowców i specjalistów pod przewodnictwem fizyka-noblisty zajmującego się klimatem – Ivara Giaevera” – czytamy w publikacji z 25 sierpnia 2022 r. udostępnionej setki razy na Facebooku.
Wideo jest częścią szerszego satyrycznego trendu w mediach społecznościowych: AFP znalazła setki podobnych filmów z tą samą ścieżką dźwiękową na TikToku. Ukraińscy eksperci ds. dezinformacji stwierdzili, że nagranie było wykorzystywane przez rosyjskich propagandystów do rzucania negatywnego światła na Ukrainę.
To “absurdalna i bardzo niebezpieczna polityka” – alarmują internauci rozsyłający przekaz, że “najliczniejszą grupą studentów” szkoły policji w Szczytnie są teraz Ukraińcy zamieszkali w Polsce. To fake news.
„Wysoki rangą oficer NATO zlikwidowany na Ukrainie” – czytamy w publikacji udostępnionej na polskim Telegramie 20 stycznia 2024 roku wraz ze zdjęciem mężczyzny ubranego we włoski galowy mundur wojskowy, w kapeluszu z piórami. Czytamy dalej, że chodzi o „podpułkownika włoskiej armii Claudio Castiglię, który był członkiem dowództwa NATO”. Podobne posty miały setki wyświetleń na Telegramie. Pojawiły się też na Facebooku ( tu i tu) i platformie X. W tym samym czasie zaczęły też krążyć w innych językach m.in. po serbsku, włosku, angielsku oraz francusku.
„Tusk podczas swojej wizyty w Kijowie złożył hołd pamięci poległych banderowców” – czytamy w publikacji udostępnionej na Facebooku 22 stycznia 2024 roku wraz z nagraniem pokazujących ukraińskich mundurowych, którzy wraz z wieńcami w kolorach flagi Ukrainy i Polski maszerują przez ulicę. Następnie widać ścianę, na której widać małe portrety. Tusk maszeruje, a następnie składa ukłon pod wieńcem pod ścianą z fotografiami.
W mediach społecznościowych krąży informacja, jakoby prezydent Gdańska Aleksandra Dulkiewicz “miała przekazać milion złotych na odbudowę muzeum dowódcy UPA Romana Szuchewycza”. Zdjęcie, które przy okazji jest załączane, jest prawdziwe. Jednak sama informacja – nie.
„Izrael zablokował ogromny konwój z pomocą humanitarną dla Strefy Gazy. Pomoc zebrana zarówno przez zwykłych muzułmanów, jak i organizacje międzynarodowe, w tym ONZ i inne zachodnie organizacje charytatywne, a także duży ładunek z Turcji. Jednak Izrael i egipski prezydent El-Sisi zablokowali punkt kontrolny w Rafah na granicy z Gazą.” – czytamy w publikacjach zamieszczonych 15 października 2023 na Facebooku i platformie X, dawniej znanej jako Twitter.
16 kwietnia 2024 roku odnotowano rekordowo silne deszcze w historii. Zalene były drogi, domy i centra handlowe w Zjednoczonych Emiratach Arabskich. W całym kraju zamknięto szkoły. Lotnisko w Dubaju, jedno z najbardziej uczęszcznych na świecie, wstrzymało na krótko działalność, ale przez kilka dni było dotknięte poważnymi zakłóceniami, podała AFP.
„Sojusznik Polaków i wolnego świata” – czytamy w publikacji udostępnionej na Facebooku 18 czerwca 2023 roku ze zdjęciem prezydenta Rosji Władimira Putina przy pianinie w sali koncertowej, z dołączonym linkiem do YouTube. „To jest prawdziwy przyjaciel Polski, nie wierzcie w propagandę wszystkich antypolskich polityków od lewa do prawa, chcą zniszczyć wszelkie wspólne wartości sławiańskie” – czytamy w publikacji udostępnionej na Twitterze 28 czerwca 2023 roku z odnosnikiem do tego samego filmu.
