About CEDMO
The Central European Digital Media Observatory (CEDMO), as an independent non-partisan multidisciplinary hub, aims to identify, research and prioritise the most critical sources and causes of information disorders in Central Europe (mainly the Czech Republic, Slovakia and Poland). This international consortium was created to propose a set of short and longer-term actions, as well as recommendations to help civil society, public institutions and the private sector respond to the declining trust in key institutions and help society to resist the effect of increasing exposure to mis- and disinformation.
By interacting and coordinating with European Digital Media Observatory (EDMO) and other regional EDMO hubs in EU, CEDMO will contribute to curbing threats posed by information disorders, including disenchantment with the democratic processes, and discord in civil society in Europe, and to building community and nation-wide resilience while protecting information ecosystems.
O CEDMO
The Central European Digital Media Observatory (CEDMO) jest niezależnym, bezpartyjnym i multidyscyplinarnym hubem, którego celem jest identyfikowanie, badanie oraz priorytetyzowanie najbardziej istotnych źródeł i powodów zaburzeń informacyjnych w Europie Środkowej (głównie w Czechach, W Słowacji i w Polsce).
Nasi Partnerzy
O CEDMO
The Central European Digital Media Observatory (CEDMO) jest niezależnym, bezpartyjnym i multidyscyplinarnym hubem, którego celem jest identyfikowanie, badanie oraz priorytetyzowanie najbardziej istotnych źródeł i powodów zaburzeń informacyjnych w Europie Środkowej (głównie w Czechach, W Słowacji i w Polsce).
Nasi Partnerzy
Do publikacji udostępnianych przez polskich użytkowników, takich jak ten post na Telegramie, który od 4 listopada 2023 roku zyskał setki odsłon, dołączony jest zrzut ekranu ze strony wyglądającej jak artykuł „Washington Post” zawierający tytuł po angielsku: „Dostawy broni z Ukrainy do Hamasu wzrosły trzykrotnie w ciągu ostatniego miesiąca”.
„Billboard Uniwersytetu w Greifswaldzie: «Moja linia krwi skończy się na mnie». Niemieckie kobiety są zachęcane do samosterylizacji” – czytamy w publikacji udostępnionej na Telegramie 13 sierpnia 2023 roku, która miała 4 tys. wyświetleń. Podobne posty były udostępniane na platformie X (kiedyś Twitter) oraz na Facebooku. Tego typu treści z przesłaniem „kampania aborcyjna na Uniwersytecie w Greifswaldzie” były udostępniane także wśród niemieckojęzycznych użytkowników w lipcu 2022 roku.
Izraelskie siły prowadzą działania lądowe w Gazie w ramach działań odwetowych po ataku Hamasu 7 października 2023 roku, w którym, według izraelskich danych oficjalnych, życie straciło co najmniej 1,4 tys. osób, głównie cywilów, a ponad 240 wzięto jako zakładników.
W polskiej sieci pojawił się kalkulator pozwalający obliczyć wysokość podatku od posiadania samochodu spalinowego. Otrzymane wyliczenia mogą przerażać, zwłaszcza właścicieli starszych modeli aut. Ale kalkulator wprowadza w błąd: bazuje na projekcie ustawy sprzed 17 lat.
„Zaczęli wysyłać do Ukraińców zawiadomienia o ekstradycji” – czytamy w publikacjach rozpowszechnianych po 10 września 2023 roku na Facebooku, (tutaj, tutaj), X (dawny Twitter), i Telegramie (tutaj, tutaj, tutaj ) a także na Wykopie i TikToku. Do wpisów mających ponad tysiące wyświetleń dołączone było zdjęcie pisma.
„Na jednym z budynków w Berlinie nieznani ludzie namalowali Zełenskiego jedzącego rękę ukraińskiego wojskowego, z podpisem „kannibale” – czytamy w poście zamieszczonym na Facebooku 13 września 2023 roku. Do wpisu dołączony jest zrzut ekranu z rzekomym artykułem niemieckiej gazety Frankfurter Allgemeine Zeitung (FAZ) ze zdjęciem graffiti na budynku mieszkalnym. Graffiti z napisem po niemiecku „kannibale” przedstawia wizerunek prezydenta Wołodymyra Zełenskiego jedzącego rękę trzymającą karabin.
„W ukraińskiej telewizji państwowej promują „know-how”, które zamieni zwłoki Sił Zbrojnych Ukrainy w nawóz.” – twierdzi autor publikacji na Telegramie z 14 września 2023 roku, którą obejrzało kilkuset użytkowników. Użytkownik, Piotr Panasiuk, zamieścił ten sam post z tym samym filmikiem na swoim koncie na Facebooku. Jego konta publikują systematycznie fałszywe treści, których kilka AFP już wcześniej obalała (tutaj, tutaj, tutaj, tutaj, tutaj).
Na rozsyłanej w mediach społecznościowych grafice widać namalowaną w alejce w Central Parku zieloną szarańczę, której głowa przyjęła postać prezydenta Zeleńskiego. Można dostrzec napis „US Budget” (budżet USA), maleńką flagę ukraińską i trójząb – narodowy symbol Ukrainy. Wokół szarańczy rozrzucone są złote monety z logo dolara amerykańskiego. Widzimy mężczyznę z zasłoniętą twarzą trzymającego kredę i zdającego się pracować nad rysunkiem. W tle spacerują ludzie, obok jadą zaprzęgi konne. Obraz przypomina prawdziwą fotografię.
„Przygotuj się na blokady klimatyczne. W dwóch miastach Anglii chcą już pozbawić obywateli wolności” – czytamy w nagłówku nagrania opublikowanego na Youtubie 31 grudnia 2022 roku. Występujący w filmie mężczyzna dodaje, że „globaliści chcą wprowadzić lockdowny związane ze zmianami klimatycznymi”. „Rada hrabstwa Oksford ma zamiar nałożyć na swoich mieszkańców ekstremalne przepisy” – mówi autor nagrania.
Agencja AFP znalazła siedem takich okładek, które były udostępniane w różnych sieciach społecznościowych i w różnych językach. Jedne przedstawiają ukraińskiego prezydenta jako złodzieja, inne jako psa. Na kolejnej okładce ukraińscy kibice piłkarscy są przedstawieni jako naziści. Jest też polski wątek, związany z upadkiem rakiety w Przewodowie, w którym zginęło dwóch mieszkańców tej miejscowości położonej przy granicy polsko-ukraińskiej. Incydent ten został porównany do Zbrodni Wołyńskiej dokonanej na Polakach przez ukraińskich nacjonalistów w czasie II Wojny światowej. Wszystko to są bezpodstawne wątki prorosyjskiej propagandy anty-ukraińskiej.
Użytkownicy mediów społecznościowych udostępniali po 16 listopada 2022 roku grafikę przypominająca okładkę francuskiego satyrycznego tygodnika Charlie Hebdo z rysunkiem zestawiającym Zbrodnię Wołyńską dokonaną na Polakach przez ukraińskich nacjonalistów w czasie II Wojny światowej z niedawnym wybuchem rakiety w Przewodowie, w którym zginęło dwóch mieszkańców tej miejscowości położonej przy granicy polsko-ukraińskiej. Rysunek naśladujący charakterystyczny dla pisma styl karykatur sugeruje, że rakietę wystrzelili Ukraińcy. Jednak nie jest to prawdziwa „jedynka” Charlie Hebdo, podobnie jak wiele innych podrobionych okładek tygodnika, które w ostatnim czasie krążą w internecie w wielu językach. Redakcja Charlie Hebdo przekazała AFP, że nigdy nie wypuściła takiej okładki.
„Babci obiecano, że jak przyjmie Ukraińców to jej zapłacą. Ukraińcy ją okradli, zniszczyli mieszkanie, zadłużyli się u babci i zniknęli. Babcia domaga się od państwa zwrotu strat i widzicie jak się ją zajęli. Została okradziona i oszukana podwójne, przez ukrów i polskie władze ” – czytamy w tweecie opublikowanym 14 grudnia, który zyskał ponad 360 udostępnień. Użytkownicy Facebooka również zamieścili ten sam film z tym samym komentarzem, sugerując, że w filmie widać kobietę skarżącą się polskim władzom na rzekome straty. Według publikacji, kobieta miała otrzymać wypłatę świadczeń na utrzymanie uchodźców, tymczasem została podwójnie „oszukana” zarówno przez państwo, jak i uchodźców, którzy mieli ją okraść w mieszkaniu.
„Z mieszkania w Krakowie z pomocą Straży i Policji zostali wyprowadzeni ukraińcy, którym współczujący Polak udostępnił mieszkanie. Nie płacąc za nic, zamienili mieszkanie w chlew i odmówili wyprowadzki.” – czytamy w poście opublikowanym na Facebooku 4 grudnia 2022 roku, który zyskał ponad sto udostępnień (pozostawiliśmy oryginalną pisownię przy. red.)