About CEDMO
The Central European Digital Media Observatory (CEDMO), as an independent non-partisan multidisciplinary hub, aims to identify, research and prioritise the most critical sources and causes of information disorders in Central Europe (mainly the Czech Republic, Slovakia and Poland). This international consortium was created to propose a set of short and longer-term actions, as well as recommendations to help civil society, public institutions and the private sector respond to the declining trust in key institutions and help society to resist the effect of increasing exposure to mis- and disinformation.
By interacting and coordinating with European Digital Media Observatory (EDMO) and other regional EDMO hubs in EU, CEDMO will contribute to curbing threats posed by information disorders, including disenchantment with the democratic processes, and discord in civil society in Europe, and to building community and nation-wide resilience while protecting information ecosystems.
O CEDMO
The Central European Digital Media Observatory (CEDMO) jest niezależnym, bezpartyjnym i multidyscyplinarnym hubem, którego celem jest identyfikowanie, badanie oraz priorytetyzowanie najbardziej istotnych źródeł i powodów zaburzeń informacyjnych w Europie Środkowej (głównie w Czechach, W Słowacji i w Polsce).
Nasi Partnerzy
O CEDMO
The Central European Digital Media Observatory (CEDMO) jest niezależnym, bezpartyjnym i multidyscyplinarnym hubem, którego celem jest identyfikowanie, badanie oraz priorytetyzowanie najbardziej istotnych źródeł i powodów zaburzeń informacyjnych w Europie Środkowej (głównie w Czechach, W Słowacji i w Polsce).
Nasi Partnerzy
„Władimir Putin nakazuje zniszczenie wszystkich szczepionek Covid-19 w Rosji” – czytamy w publikacji udostępnionej 5 marca 2023 roku na Facebooku. Publikacja zawiera zrzut ekranu z artykułem oraz zdjęcie prezydenta Rosji, który także było udostępniane na Twitterze i Telegramie – na tej ostatniej platformie publikacja zyskała ponad 6,7 tys. wyświetleń. Treści te udostępniali także anglojęzyczni użytkownicy mediów społecznościowych, w tym amerykański użytkownik Twittera, który stwierdził, że to „wspaniała wiadomość”, i którego śledzi ponad 36 tys. osób.
„Przez wieki globalne elity rozgłaszały swoje zamiary depopulacji świata. Do tego nawet stopnia, że wyryły je w kamieniu. Stew Peters Network z dumą prezentuje Died Suddenly” – czytamy w opisie filmu „Zmarł Nagle” (ang. Died suddenly), który został opublikowany 21 listopada 2022 r. na plaformie streamingowej Rumble.
Według krążących w grudniu na Twitterze informacji premier Mateusz Morawiecki zapowiedział, że w szkołach będą rozdawane „gifty”: maskotki „covidki” i pendrive’y-strzykawki. Ma to zachęcić dzieci do szczepień. Nie jest to prawda.
„Władze Kataru grożą stworzeniem światowego niedoboru gazu w ramach wsparcia dla Palestyny” – czytamy w publikacji z 13 października 2023 roku na platformie X (tutaj, dawny Twitter) oraz na Telegramie, do których dołączone było krótkie nagranie. Dalej cytowana jest rzekoma wypowiedź władcy Kataru: „’Jeśli bombardowania Gazy nie ustaną, odetniemy dostawy gazu na świat’ – powiedział Emir Tamim bin Hamad Al Thani.” Ta pierwsza publikacja zyskała ponad 100 udostępnień.
Według przekazu rozpowszechnianego w sierpniu internecie uchodźca z Ukrainy zorganizował performance polegający na zostawianiu surowego mięsa w skrytkach warszawskich banków. O sprawie miała informować agencja Reutera. To jednak fałszywe informacje.
„Nowy BRICS będzie kontrolował 80 procent światowej produkcji ropy naftowej. Po dodaniu Arabii Saudyjskiej, Zjednoczonych Emiratów Arabskich i Iranu do BRICS, Unia będzie w stanie kontrolować lwią część światowej produkcji czarnego złota. To samo dotyczy dramatycznego wzrostu PKB nowego składu BRICS. Wyniesie on 30 procent światowego PKB i przekroczy 30 bilionów dolarów.” – czytamy w publikacji zamieszczonej 24 sierpnia 2023 roku na koncie Niezależnego Dziennika Politycznego (NDP) na Telegramie i podobnej na Facebooku. Post na Telegramie zyskał 1,4 tys. odsłon. Dołączona do postów mapa pokazuje 11 krajów rozszerzonego bloku zaznaczonych kolorem zielonym.
Użytkownicy mediów społecznościowych i niektórzy politycy w Polsce udostępniali od 10 sierpnia 2024 roku twierdzenia, według których każdy obywatel UE otrzyma osobisty portfel cyfrowy, który będzie zapisywał ich indywidualny ślad węglowy czyli ilość emisji dwutlenku węgla generowaną przez nasze działania, takie jak podróż samolotem, przeszukiwanie stron internetowych czy też ogrzewanie domu np. piecem gazowym.
Czy UE nałożyła na jednoosobowe firmy obowiązek raportowania emisji CO2? Nie. Wyjaśniamy, skąd wzięła się ta fałszywa informacja i jaka jest prawda.
„Tak wygląda plaża po festiwalu poświęconym kwestiom środowiskowym i ochronie przyrody” – czytamy w opisie nagrania dołączonego do postu zamieszczonego 25 czerwca na Facebooku. Polski użytkownik dodał ikonkę z flagą Hiszpanii i nazwę plaży „La Malagueta”. Film, który pokazuje zaśmieconą plażę zyskał w ciągu kilku dni ponad 500 udostępnień.
„Mammografia to największa zorganizowana przestępczość przeciwko kobietom” – czytamy w poście na Facebooku z 23 października 2023 roku, który zyskał ponad 1,2 tys. udostępnień. Podobnej treści post z 28 października zyskał 8,5 tys. udostępnień. „Kobiety, które chodzą na mammografię, prawdopodobnie nie zdają sobie sprawy z tego, jaką krzywdę sobie wyrządzają” – mówią wpisy, pod którymi podpisany jest użytkownik „Bocko Boris Bilenjki”. AFP ustaliła, że post w języku polskim jest automatycznym tłumaczeniem postu na Facebookuz 7 października 2023 roku z konta bośniackego użytkownika o tym samym nazwisku.
„Billboard Uniwersytetu w Greifswaldzie: «Moja linia krwi skończy się na mnie». Niemieckie kobiety są zachęcane do samosterylizacji” – czytamy w publikacji udostępnionej na Telegramie 13 sierpnia 2023 roku, która miała 4 tys. wyświetleń. Podobne posty były udostępniane na platformie X (kiedyś Twitter) oraz na Facebooku. Tego typu treści z przesłaniem „kampania aborcyjna na Uniwersytecie w Greifswaldzie” były udostępniane także wśród niemieckojęzycznych użytkowników w lipcu 2022 roku.
Idące w miliony złotych dofinansowanie programu leków dla ukraińskich uchodźców pochodziło z budżetu państwa – sugeruje działacz Konfederacji. Jak sprawdziliśmy, nie jest to prawdą.
Wielu użytkowników Facebooka, platformy X, między innymi poseł Konfederacji Bartłomiej Pejo i europoseł z ramienia PiS Bogdan Rzońca przytaczało po 11 stycznia 2025 roku fragment wywiadu jakiego udzielił Thierry Breton: „Zrobiliśmy to w Rumunii i zrobimy to w Niemczech, jeśli będzie trzeba” z sugestią, że UE posiada mechanizmy do unieważnienia wyborów w państwach członkowskich. „Thierry Breton twierdzi, że UE planuje unieważnić wybory w Niemczech, tak jak w Rumunii, jeśli wygra AfD” – czytamy w publikacji z 11 stycznia 2025 roku.
„To jest jeszcze lepsze: 'Transseksualna pilotka helikoptera BlackHawk, która rozbiła go o samolot nad Washington D.C., przechodziła właśnie proces nawracania na judaizm…’” – pisali 31 stycznia 2025 roku polscy użytkownicy platformy X i Facebooka. Niektórzy użytkownicy X pisali, że chodzi o osobę o nazwisku „Jo Ellis, transpłciowego pilota – kobietę, która mogła pilotować Black Hawka” i dołączali do jej zdjęć mapę z miejsca katastrofy.
„Jakiś Polak sfilmował, jak kolumny ambulansów przejeżdżają przez przejście graniczne, przewożąc bojowników i najemników Sił Zbrojnych Ukrainy na leczenie w Europie” – czytamy w postach w języku polskim opublikowanych wraz z krótkim filmem na Facebooku (tutaj i tutaj), X i Telegramie na początku stycznia 2025 r. Dziesięciosekundowy film opatrzono napisem „Przejście graniczne w Medyce”.
„Nikt nie mówi o tym leku, który zabija raka w 48 godzin” – czytamy w artykule opublikowanym 13 kwietnia 2023 roku. W publikacji możemy dalej przeczytać, że grupa kanadyjskich naukowców odkryła roślinę, która potencjalnie może zniszczyć raka w ciągu dwóch dni. „Informacje zostały odkryte na Uniwersytecie Windsor” – czytamy, oraz, że „olejek z mniszka lekarskiego skutecznie leczy wiele rodzajów nowotworów” np. białaczkę, raka trzustki, jelita grubego oraz białaczkę szpikową.
Rozpowszechniane na Facebooku publikacje np. tutaj i tutaj, zawierały zrzut ekranu z tweeta wraz z fałszywym przesłaniem, w którym można było przeczytać, że Orlen „zapowiada, że od teraz wszystkie bułki do hot-dogów oraz burgerów będą wypiekane z mąki ze świerszczy”.
Od czasu trzęsienia ziemi, w wyniku którego zginęły dziesiątki tysięcy ludzi i, które obróciło w ruiny szereg miast w Turcji oraz w ogarniętej wojną Syrii, media społecznościowe zalała dezinformacja, która często przybierała formę błędnie przypisanych obrazów.
„W Grecji wybuchła wojna domowa!! Naród grecki nie chce trzeciej wojny światowej i chce zmienić politykę rządu wobec Ukrainy! 'Przestańmy wspierać Ukrainę’!” – czytamy w poście na Facebooku, a także w podobnych publikacjach na platformie X, Telegramie zamieszczonych po 12 mara 2025 roku wraz z krótkim filmem ukazującym starcia między demonstrantami a policją. Wideo nosi znak wodny z nazwą użytkownika TikToka @eleftheriagabriela. Niektóre posty jak ten zyskały 1,8 tys. udostępnień.
Polityk PiS alarmuje, że Niemcy przekazali Polsce w samym styczniu 500 migrantów. Wyjaśniamy, dlaczego jest to nieprawda.
Była minister polityki i pracy społecznej w rządzie PiS twierdzi, że Donald Tusk tworzy miejsca dla imigrantów z Afryki i Bliskiego Wschodu. Z tym, że Centra Integracji Cudzoziemców powstały jeszcze za rządów PIS i są skierowane głównie do obywateli Ukrainy i Białorusi.
„Na nagraniu Prezydent Ukrainy podpisuje flagę SS-Galizien. SS-Galizien działa całkowicie legalnie na Ukrainie. Kult morderców Polaków i propaganda nazistowska na Ukrainie trwa. KONIEC z pomocą banderowskiej Ukrainie!” – głoszą posty opublikowane na Facebooku, platformie X i TikToku po 20 listopada 2024 r.
„Mobilne kostnice Sił Zbrojnych Ukrainy podarowane przez firmę Coca-Cola, zauważone w obwodzie sumskim. Hasło firmy: «Coca-Cola. Cieszyć się»” – czytamy w postach zamieszczonych po 17 listopada 2024 na Facebooku, Telegramie i platformie X. Na zdjęciu dołączonym do posta widzimy dwa rzędy kontenerów z charakterystycznymi czerwonymi zdobieniami stylizowanymi na tradycyjną ukraińską wyszywankę a w ikonie lupy u dołu napis w języku angielskim „mobilna kostnica”. Niektórzy użytkownicy dodawali że „z rejonu kurskiego napływa już taki napływ zabitych, że zwykłe kostnice nie są w stanie sobie z tym poradzić”.
W ostatnich tygodniach rozgorzała debata o ewentualnym zestrzeliwaniu przez Polskę rosyjskich rakiet. Politycy opozycji stwierdzili, że takie działanie będzie oznaczać formalne przystąpienie do wojny. O to, jakie byłyby konsekwencje, gdyby się na to zdecydowano, zapytaliśmy prawników specjalizujących się w prawie międzynarodowym i dotyczącym konfliktów zbrojnych.
„Izrael używa bomb fosforowych zakazanych przez Konwencję Genewską na terenach zaludnionych” – czytamy w relacji udostępnionej na Facebooku 13 października 2023 roku.
„Izrael zablokował ogromny konwój z pomocą humanitarną dla Strefy Gazy. Pomoc zebrana zarówno przez zwykłych muzułmanów, jak i organizacje międzynarodowe, w tym ONZ i inne zachodnie organizacje charytatywne, a także duży ładunek z Turcji. Jednak Izrael i egipski prezydent El-Sisi zablokowali punkt kontrolny w Rafah na granicy z Gazą.” – czytamy w publikacjach zamieszczonych 15 października 2023 na Facebooku i platformie X, dawniej znanej jako Twitter.
