About CEDMO
The Central European Digital Media Observatory (CEDMO), as an independent non-partisan multidisciplinary hub, aims to identify, research and prioritise the most critical sources and causes of information disorders in Central Europe (mainly the Czech Republic, Slovakia and Poland). This international consortium was created to propose a set of short and longer-term actions, as well as recommendations to help civil society, public institutions and the private sector respond to the declining trust in key institutions and help society to resist the effect of increasing exposure to mis- and disinformation.
By interacting and coordinating with European Digital Media Observatory (EDMO) and other regional EDMO hubs in EU, CEDMO will contribute to curbing threats posed by information disorders, including disenchantment with the democratic processes, and discord in civil society in Europe, and to building community and nation-wide resilience while protecting information ecosystems.
O CEDMO
The Central European Digital Media Observatory (CEDMO) jest niezależnym, bezpartyjnym i multidyscyplinarnym hubem, którego celem jest identyfikowanie, badanie oraz priorytetyzowanie najbardziej istotnych źródeł i powodów zaburzeń informacyjnych w Europie Środkowej (głównie w Czechach, W Słowacji i w Polsce).
Nasi Partnerzy
O CEDMO
The Central European Digital Media Observatory (CEDMO) jest niezależnym, bezpartyjnym i multidyscyplinarnym hubem, którego celem jest identyfikowanie, badanie oraz priorytetyzowanie najbardziej istotnych źródeł i powodów zaburzeń informacyjnych w Europie Środkowej (głównie w Czechach, W Słowacji i w Polsce).
Nasi Partnerzy
„Prawie wszyscy pacjenci z Covid-19, którzy zmarli w szpitalu we wczesnej fazie pandemii, zostali zabici bezpośrednio w wyniku podłączenia do respiratora” – czytamy w poście udostępnionym na Telegramie 22 maja, który miał 2,3 tys. wyświetleń.
Posty, do których dołączono fotografię dyrektora WHO oraz fragment artykułu, w którym miał on rzekomo powiedzieć, jakoby „pandemia skończyła się zwykłą grypą” i przeprosić za zamieszanie, były udostępniane w mediach społecznościowych od początku maja. Fałszywe treści były udostępniane m.in. tutaj i tutaj, ale także na Twitterze przez Włodzimierza Skalika, wiceprezesa partii Konfederacja Korony Polskiej. Treści te miały tysiące interakcji na Facebooku oraz na Twitterze
Internauci rozsyłają informację, jakoby prezydent USA Joe Biden przyznał publicznie, że potrzeba więcej pieniędzy, „aby zaplanować drugą pandemię”. To zmanipulowana wersja jego wypowiedzi z 2022 roku.
Nagranie, w którym grupa nauczycieli wyśpiewuje swój protest song, pojawiło się w polskich mediach społecznościowych pod koniec stycznia z opisem, że odnosi się do nowego rządu premiera Donalda Tuska. „Nauczyciele wściekli na Tuska, że nie dostało 1500 złotych podwyżki? Przecież powinni wiedzieć, że to była przenośnia” – czytamy w opisie postów na TikToku i Facebooku z 20 stycznia 2024 roku, dołączonych do nagrania razem ze zdjęciem Tuska. „Nauczyciele po przemówieniu Tuska na temat braku podwyżek” – czytamy w poście na Instagramie z tym samym wideo i zdjęciem. Post na TikToku miał 3,6 tys. udostępnień i 14,5 tys. reakcji, zaś tweet na platformie X (dawny Twitter) ponad 400 retweetów. [Pisownie postów oryginalne].
„Elektryczny samochód – największy przekręt jaki widział świat?” – czytamy w publikacji udostępnionej na Facebooku 10 listopada 2023 roku. „Czy ktoś kiedyś o tym pomyślał? Gdyby wszystkie samochody były elektryczne… A gdybyśmy utknęli w trzygodzinnym korku w mrozie burzy śnieżnej, nasze baterie byłyby całkowicie rozładowane”.
„Od 1945 roku w atmosferze przeprowadzono ponad 1000 testów termojądrowych. Oczywiście żaden z nich nie spowodował globalnego ocieplenia, ale twój piec na drewno to coś innego!” – czytamy 7 października 2024 roku w poście na Facebooku, który zyskał około 10 tys. udostępnień oraz ponad 143 komentarzy w ciągu tygodnia. Te same treści pojawiły się na Instagramie, były popularne na anty-unijnych kontach na Facebooku.
Paweł Usiądek i portal Lega Artis twierdzą, że w przyszłym roku może nastąpić wzrost podatku od zakupu używanych samochodów spalinowych. Nic tego nie potwierdza.
Powodzie wywołane przez niż Borys spowodowały uszkodzenia (m.in. zapory w Stroniu Śląskim) i odcięcie od prądu mieszkańców w Polsce, Austrii, Czechach, na Węgrzech, w Rumunii i na Słowacji (zarchiwizowane linki tutaj, tutaj). Powodzie spowodowały w ciągu tygodnia śmierć ponad dwudziestu osób, kilkanaście osób uznano za zaginione, a tysiące ewakuowano z domów (archiwalny link tutaj).
„Mel Gibson:„Mam 3 przyjaciół. Wszyscy troje mieli raka w 4. stadium… i cała trójka… nie ma teraz w ogóle raka…„Co brali…?” Iwermektynę i Fenbendazol” – czytamy w poście zamieszczonym 10 stycznia 2025 roku przez polskiego użytkownika Facebooka wraz z fragmentem rozmowy przeprowadzonej przez Joe Rogana z Melem Gibsonem w podcaście „The Joe Rogan Experience”.
Trwają prace nad projektem nowego przedmiotu szkolnego – edukacji zdrowotnej. Niektórzy politycy krytykują propozycję Ministerstwa Edukacji Narodowej. Czy na pewno zgodnie z prawdą przedstawiają proponowany program tego przedmiotu?
„Ponieważ można odnieść wrażenie, że za moment znowu rzucą nas w wir bawełniano-wirusowego szaleństwa, uprzejmie przypominam jak wyglądało 'szczepienie’ wyselekcjonowanych elit tego świata… ” – czytamy w poście na Facebooku i wpisie na X z 8 września 2024 r. z krótkim nagraniem na poparcie twierdzenia. Widać na nim Kamalę Harris, obecną kandydatkę Demokratów w wyborach prezydenckich w USA, z maseczką na twarzy, poddającą się szczepieniu. Pod koniec filmu o słabej jakości, widzimy jak pielęgniarka manipuluje strzykawką przyciskając ją o poręcz krzesła. O ile wyraźnie widać plastikową nasadkę, sama igła na jej końcu nie jest dobrze widoczna.
Antyimmigrancka narracja to jeden z częstszych nurtów dezinformacyjnych na świecie. W Polsce, gdzie debata na temat migracji jest obecna, na początku września pojawiło się nagranie, na którym kibice klubu piłkarskiego Hamburg, głośno dopingując swoich piłkarzy przed meczem z rywalami z St Pauli, z nieprawdziwym przesłaniem, że był to antyimigrancki protest w tym mieście w północnych Niemczech. Agencja AFP ustaliła, że nagranie to oraz inne podobne filmy były publikowane przed pierwszym od 14 lat starciem rywali w ramach Niemieckiej Ligi Piłkarskiej, 29 sierpnia 2025 roku.
W polskim internecie rozpowszechnianych jest wiele treści dezinformacyjnych na temat wojny w Ukrainie i przyjeżdżających do Polski Ukraińców. We wrześniu w mediach społecznościowych pojawił się filmik pokazujący ukraińską drużynę koszykówki w drodze na krajowe rozgrywki młodzieżowe w Ukrainie z fałszywym przekazem, że młodzi Ukraińcy uciekają z Ukrainy do Polski. Agencja AFP odnalazła oryginalny film na stronie klubu koszykarskiego w Łozowej, miasta na wschodzie Ukrainy i mogła stwierdzić, że został on nagrany w lipcu 2025 roku, czyli miesiąc przed wprowadzeniem przez ukraiński rząd przepisów zezwalających mężczyznom w wieku od 18 do 22 lat na opuszczanie kraju. Klub koszykarski potwierdził AFP, że sportowcy jechali na rozgrywki krajowe. Po poluzowaniu przez Ukrainę przepisów, polska Straż Graniczna odnotowała znaczny wzrost liczby młodych Ukraińców wjeżdżających do Polski.
Od początku pełnoskalowej rosyjskiej inwazji rosyjskiej na Ukrainę w lutym 2022 roku ukraińscy mężczyźni w wieku 18–60 lat musieli uzyskać specjalne zezwolenie, by móc wyjechać z kraju. Sytuacja zmieniła się 28 sierpnia 2025 roku, kiedy weszły w życie regulacje zezwalające na wyjazd za granicę mężczyznom w wieku od 18 do 22 lat. Tego samego dnia w mediach społecznościowych zaczęło krążyć nagranie, na którym widać kolejkę samochodów z mężczyznami rzekomo jadącymi do Polski. To jednak nieprawda: agencja AFP ustaliła, że film został w rzeczywistości nagrany w Polsce, na drodze prowadzącej do przejścia granicznego w Medyce i pokazuje samochody jadące do Ukrainy. Chociaż prawdą jest, że więcej młodych Ukraińców w wieku 18 -22 lat przyjeżdża do Polski po zmianie regulacji, polska i ukraińska straż graniczna uważają, że liczby w viralowych postach są przesadzone.
W publikacji udostępnionej na Facebooku 12 sierpnia 2023 roku cytowane są słowa australijskiego geologa Iana Plimera, który od wielu lat neguje zmiany klimatu. Agencja AFP wielokrotnie obalała twierdzenia Plimera (na przykład tutaj i tutaj).
W mediach społecznościowych pojawiły się wpisy w języku niemieckim, angielskim oraz polskim, w których sugerowano, że odpowiedzialne za katastrofę są lasery czy broń energetyczna i udostępniano obrazy z jasnym słupem światła.
„KŁAMSTWA KLIMATYCZNE: Najlepsi klimatolodzy twierdzą, że kazano im „zatuszować” prawdę, że temperatura na Ziemi nie wzrosła od 15 lat” – czytamy w publikacji udostępnionej na Telegramie 16 lipca 2023 roku. Podobne treści były także udostępniane na platformie X (wcześniej Twitter), a także na Facebooku. Teksty były publikowane również w języku angielskim i francuskim, zdobywając kilka tysięcy udostępnień od połowy lipca.
Czy władze Hiszpanii planują wprowadzić zakaz jazdy samochodem w pojedynkę i limit jednego auta na rodzinę? Wyjaśniamy, dlaczego krążące po Internecie informacje są nieprawdziwe.
Rzekomy wniosek o dofinansowanie firmy planującej rozszerzenie działalności o udzielanie chwilówek był żartem. Żartem, który stał się źródłem dezinformacji w gąszczu innych doniesień na temat KPO.
Na początku lipca 2025 roku Polska przywróciła kontrole na granicach z Niemcami i Litwą, aby powstrzymać nielegalną migrację w obliczu narastających nastrojów antyimigracyjnych zarówno w Polsce, jak i w Niemczech. Część polskich prawicowych radykałów oskarża władze niemieckie o to, że odsyłają nielegalnych migrantów z Niemiec z powrotem do Polski. W tym kontekście, pod koniec lipca użytkownicy polskich mediów społecznościowych szeroko udostępniali krótki film wraz z twierdzeniem, że pokazuje on „nielegalnych migrantów” wysadzanych przy granicy polsko-niemieckiej z niemieckiego autobusu. Jednak zarówno polska straż graniczna, jak i niemiecki przewoźnik, do którego należy autobus, przekazały AFP, że osoby te były w rzeczywistości grupą turystów podczas jednodniowej wycieczki z Berlina, którzy spędzili w polskim nadmorskim kurorcie kilka godzin, zanim tego samego dnia wrócili do Berlina.
Konto w serwisie X, rozpowszechniające wcześniej fałszywe informacje na temat Ukrainy, opublikowało zdjęcie polskiego ministra spraw zagranicznych w kurtce z logiem firmy Beretta. Fotografia była na tyle niewyraźna, że w przekonaniu części osób widoczne logo było herbem Ukrainy.
Artykuł Sky News zawierał błąd na temat godziny o której pierwszy rosyjski dron naruszył polską przestrzeń powietrzną. Twórcom teorii spiskowych dało to powód, by twierdzić, że reagujące wiele godzin wcześniej siły NATO brały udział nie w rzeczywistej operacji defensywnej, lecz w inscenizacji.
Polityk połączył fakt naruszenia polskiej przestrzeni powietrznej przez obce drony z wypowiedziami przedstawicieli polskich i niemieckich władz na temat ewentualnego wysłania wojsk NATO do Ukrainy. Stworzyło to pole do domysłów, że drony były elementem ukraińskiej prowokacji.
Konflikt w Strefie Gazy (zarchiwizowany link) trwa już ponad miesiąc i zaczął się od niespotykanego na taką skalę ataku przez Hamas na Izrael 7 października, który podczas ostrzału rakietowego spowodował śmierć ponad 1,4 tys. osób, a około 240 osób uprowadzono jako zakładników, według władz Izraela. Ministerstwo zdrowia w rządzonej przez Hamas Strefie Gazy poinformowało 10 listopada, że w wyniku izraelskich bombardowań i działań naziemnych zginęło 11 078 ludzi, z czego 4506 to dzieci, a 27 490 osób zostało rannych.
Według strony izraelskiej, podczas niespotykanego na taką skalę ataku, który 7 października 2023 roku rozpoczął tę wojnę, Hamas przyczynił się do zabicia co najmniej 1,4 tys. osób, głównie cywilów. Napastnicy uprowadzili ponad 220 obywateli Izraela oraz innych państw i przetrzymują ich jako zakładników.
Przerobione zdjęcie zaczęło krążyć w mediach społecznościowych w języku polskim zaledwie tydzień po wtargnięciu bojowników Hamasu ze Strefy Gazy na teren Izraela 7 października 2023 roku, co rozpoczęło bezprecedensowy atak. Bojownicy Hamasu zamordowali, według źródeł izraelskich, 1,4 tys. osób, na ogół cywili i uprowadzili ponad 220 zakładników. Według danych palestyńskiego ministerstwa zdrowia z 27 października, w wyniku izraelskich ostrzałów odwetowych w Strefie Gazy zginęło 7,326 Palestyńczyków, głównie cywilów, spośród nich wiele dzieci.
