About CEDMO
The Central European Digital Media Observatory (CEDMO), as an independent non-partisan multidisciplinary hub, aims to identify, research and prioritise the most critical sources and causes of information disorders in Central Europe (mainly the Czech Republic, Slovakia and Poland). This international consortium was created to propose a set of short and longer-term actions, as well as recommendations to help civil society, public institutions and the private sector respond to the declining trust in key institutions and help society to resist the effect of increasing exposure to mis- and disinformation.
By interacting and coordinating with European Digital Media Observatory (EDMO) and other regional EDMO hubs in EU, CEDMO will contribute to curbing threats posed by information disorders, including disenchantment with the democratic processes, and discord in civil society in Europe, and to building community and nation-wide resilience while protecting information ecosystems.
O CEDMO
The Central European Digital Media Observatory (CEDMO) jest niezależnym, bezpartyjnym i multidyscyplinarnym hubem, którego celem jest identyfikowanie, badanie oraz priorytetyzowanie najbardziej istotnych źródeł i powodów zaburzeń informacyjnych w Europie Środkowej (głównie w Czechach, W Słowacji i w Polsce).
Nasi Partnerzy
O CEDMO
The Central European Digital Media Observatory (CEDMO) jest niezależnym, bezpartyjnym i multidyscyplinarnym hubem, którego celem jest identyfikowanie, badanie oraz priorytetyzowanie najbardziej istotnych źródeł i powodów zaburzeń informacyjnych w Europie Środkowej (głównie w Czechach, W Słowacji i w Polsce).
Nasi Partnerzy
Od 2 sierpnia 2024 r. na Facebooku (tutaj, tutaj), na platformie X i Telegramie zaczęły krążyć posty w języku polskim z twierdzeniem, że przedstawiciele BlackRock niedawno odwiedzili stolicę Ukrainy, Kijów, i zażądali, aby ciała zabitych żołnierzy nie były grzebane w ziemi, ale kremowane lub chowane w inny sposób. Dodatkowo posty zawierają twierdzenie, że BlackRock „kupił 47% ziemi w Ukrainie”.
Po zabójstwie trzech dziewcząt w Wielkiej Brytanii wybuchły zamieszki. Polityk przedstawił nagranie, które rzekomo ma je przedstawiać. W rzeczywistości film przedstawia inne wydarzenia.
Ceremonia otwarcia Igrzysk Olimpijskich w Paryżu nadal znajduje się pod ostrzałem ze strony konserwatywnych polityków i przedstawicieli kościołów na całym świecie. W centrum kontrowersji znalazła się scena zatytułowana „Festivités” (Świętowanie), w której za stołem biesiadnym ustawieni są m.in. drag queen. Część odbiorców zobaczyła w niej parodię obrazu „Ostatnia Wieczerza” Leonarda da Vinci, przedstawiającego ostatnią wieczerzę Jezusa z apostołami.
„Denazyfikacja Ukrainy” stała się jednym z haseł uzasadniających konieczność wszczęcia „specjalnej operacji wojskowej”, w rzeczywistości pełnoskalowej inwazji dokonanej przez Rosję 24 lutego 2022 roku.
Internauci udostępniali publikacje, według których Bundeswehra miałaby jesienią szczepić niemieckich obywateli. Choć w publikacjach nie było to jasno napisane, to czytając komentarze użytkowników mediów społecznościowych pod postami można wywnioskować, że chodzi o szczepienie przeciwko Covid-19.
„W połowie sierpnia na oficjalnej stronie rządowej Wielkiej Brytanii pojawił się raport dot. stosowania szczepionki na COVID-19. Raport zawiera m.in. informację, że nadal brakuje danych na temat możliwości bezpiecznego podawania szczepionki kobietom w ciąży i kobietom karmiącym, w związku z czym rekomenduje przeciwko ich szczepieniu!” – czytamy w publikacji udostępnionej na Facebooku 4 września 2022 roku.
Niemieccy żołnierze rzekomo od jesieni będą odpowiedzialni “za poziom wyszczepienia ludności” – podał jeden z polskich serwisów internetowych. Niemieckie ministerstwo obrony zaprzecza tym doniesieniom.
„14 miast USA podpisało traktat WEF zakazujący mięsa, nabiału i prywatnych samochodów do 2030 roku” – czytamy w treści udostępnionej na platformie X (dawniej Twitter) 22 sierpnia 2023, która była podawana dalej 250 razy. Podobne posty były także udostepniane na Facebooku.
„Sojusznik Polaków i wolnego świata” – czytamy w publikacji udostępnionej na Facebooku 18 czerwca 2023 roku ze zdjęciem prezydenta Rosji Władimira Putina przy pianinie w sali koncertowej, z dołączonym linkiem do YouTube. „To jest prawdziwy przyjaciel Polski, nie wierzcie w propagandę wszystkich antypolskich polityków od lewa do prawa, chcą zniszczyć wszelkie wspólne wartości sławiańskie” – czytamy w publikacji udostępnionej na Twitterze 28 czerwca 2023 roku z odnosnikiem do tego samego filmu.
„Zdjęcie przedstawia tysiące Ukraińców, którzy mieszkają na Ukrainie i biorą socjal z Polski wyszło na ulice Kijowa świętować decyzję prezesa PiS podwyższającą 500+ do kwoty 800 zł” – czytamy w poście udostępnionym na Facebooku 15 maja 2023 roku. Do publikacji dołączono zdjęcie, na którym widać demonstrację. Na pierwszym planie stoją dwie młode kobiety wymachujące niebiesko-żółtymi imi flagami.
„Mędrcy z Davos wpadli na nowy pomysł. Zakażą kawy!” – czytamy w poście na Facebooku, który od 31 stycznia 2024 roku został udostępniony setki razy. W poście dodano również, że kawa zostanie zakazana, ponieważ „produkcja kilograma kawy wymaga wytworzenia 15 kg CO2. Takie wyliczenia pojawiły się w tegorocznej edycji Forum Ekonomicznego w Davos”.
Unia Europejska ma rzekomo nowy pomysł: każdy właściciel krowy, świni, konia lub kury będzie musiał płacić za emisję gazów cieplarnianych przez te zwierzęta. Tak twierdzą autorzy postów w polskich mediach społecznościowych. Komisja Europejska zaprzecza, a my wyjaśniamy, skąd ten fałszywy przekaz.
„Elektryczny samochód – największy przekręt jaki widział świat?” – czytamy w publikacji udostępnionej na Facebooku 10 listopada 2023 roku. „Czy ktoś kiedyś o tym pomyślał? Gdyby wszystkie samochody były elektryczne… A gdybyśmy utknęli w trzygodzinnym korku w mrozie burzy śnieżnej, nasze baterie byłyby całkowicie rozładowane”.
„ONZ przekazuje raport uznający pedofilię za prawo człowieka i opowiada się za jej dekryminalizacją na całym świecie” – czytamy w publikacji udostępnionej 21 maja 2023 roku na Telegramie. Podobne posty były także udostępniane na Facebooku.
Posty, do których dołączono fotografię dyrektora WHO oraz fragment artykułu, w którym miał on rzekomo powiedzieć, jakoby „pandemia skończyła się zwykłą grypą” i przeprosić za zamieszanie, były udostępniane w mediach społecznościowych od początku maja. Fałszywe treści były udostępniane m.in. tutaj i tutaj, ale także na Twitterze przez Włodzimierza Skalika, wiceprezesa partii Konfederacja Korony Polskiej. Treści te miały tysiące interakcji na Facebooku oraz na Twitterze
„Nie jedz niczego, co ma naklejkę Apeel” – czytamy w mylącym poście udostępnionym na Telegramie, w którym dodano, że warzywa „powlekane Apeelem” są niebezpieczne dla ludzkiego zdrowia, powodując m.in. „poważne uszkodzenie oczu” czy „reakcję alergiczną skóry”. Publikacje utrzymują również, że firma Apeel „finansowana jest przez Billa Gatesa” oraz WEF, czyli Światowe Forum Ekonomiczne.
Konrad Berkowicz udostępnił nagranie, na którym Donald Trump nie uścisnął dłoni Benjamina Netanjahu. To wideo wyrwane z kontekstu.
Od połowy czerwca niektóre polskie media (tutaj, tutaj, tutaj ) publikowały artykuły, w których twierdzono, że z początkiem 2025 roku rzekomo miałby zacząć obowiązywać unijny podatek od domowych wypieków sprzedawanych na imprezach szkolnych, co masowo podchwycili użytkownicy mediów społecznościowych na Facebooku (tutaj), w serwisie X, Tik Tok-u i Telegramie.
„Elena Zełenska kupiła najnowsze Bugatti Turbillon za 4,5 mln euro” – czytamy w jednym z postów, który ukazał się po 1 lipca 2024 roku na Facebooku (tutaj i tutaj), w serwisie X i na Telegramie (tutaj i tutaj), a także na niektórych polskich stronach internetowych (tutaj lub tutaj). Opierały się one na doniesieniach pochodzących z witryny internetowej o nazwie „Vérité cachée France” (Ukryta prawda Francja – w języku francuskim), która publikuje po francusku prorosyjskie artykuły, niektóre bardzo wyraźnie wygenerowane przez sztuczną inteligencję (AI).
„Nie ma zagrożenia klimatycznego – deklaracja 1100 naukowców i specjalistów pod przewodnictwem fizyka-noblisty zajmującego się klimatem – Ivara Giaevera” – czytamy w publikacji z 25 sierpnia 2022 r. udostępnionej setki razy na Facebooku.
49-sekundowy film opublikował 8 lipca 2022 roku jeden z polskich użytkowników Twittera. Film zyskał 25 tys. wyświetleń, a 223 użytkowników podało go dalej. Część użytkowników twierdzi, że nagranie przedstawia rzekomo technologię klonowania człowieka, która pozwoli „ wyhodować dziecko w torbie”.
„Ciało ludzkie jest w stanie wytrzymać tylko 45 jednostek bólu, ale w chwili porodu kobieta może wytrzymać do 57 jednostek cierpienia, co jest równowartościowe 20 złamanych kości w nagłym wypadku…” – czytamy w poście opublikowanym na Facebooku 5 czerwca 2022 r.
Politycy Konfederacji straszą Polaków, że obecny rząd i Unia Europejska planują “wycofać gotówkę” czy “zakazać płacenia gotówką”. Nie jest to nowa narracja w politycznym dyskursie – i nie jest prawdziwa.
Wideo jest częścią szerszego satyrycznego trendu w mediach społecznościowych: AFP znalazła setki podobnych filmów z tą samą ścieżką dźwiękową na TikToku. Ukraińscy eksperci ds. dezinformacji stwierdzili, że nagranie było wykorzystywane przez rosyjskich propagandystów do rzucania negatywnego światła na Ukrainę.
W Ukrainie niedaleko Odessy prorosyjska partyzantka miała rzekomo zniszczyć pociąg z transportem wojskowym z Zachodu – ten przekaz rozsyłany przez prokremlowskie media przeniknął do polskich mediów społecznościowych. Jest fałszywy, a zdjęcie w nim wykorzystane nie pochodzi z Ukrainy.
„Putin podpisał specjalny dekret, na mocy którego sprzedaż Alaski uznano za nielegalną” – czytamy w publikacji udostępnionej 21 stycznia 2024 roku na Instagramie. Podobne posty były udostępniane ponad 220 razy na portalu X oraz 5 tys. razy na TikToku.
„Francuscy rolnicy zalali ukraińską ambasadę g***” – czytamy w poście opublikowanym na Facebooku 12 lutego 2024 roku. Do treści dołączono wideo, na którym widać traktor rozpryskujący obornik na ściany budynku z flagą Francji i Unii Europejskiej.
16 kwietnia 2024 roku odnotowano rekordowo silne deszcze w historii. Zalene były drogi, domy i centra handlowe w Zjednoczonych Emiratach Arabskich. W całym kraju zamknięto szkoły. Lotnisko w Dubaju, jedno z najbardziej uczęszcznych na świecie, wstrzymało na krótko działalność, ale przez kilka dni było dotknięte poważnymi zakłóceniami, podała AFP.
