About CEDMO
The Central European Digital Media Observatory (CEDMO), as an independent non-partisan multidisciplinary hub, aims to identify, research and prioritise the most critical sources and causes of information disorders in Central Europe (mainly the Czech Republic, Slovakia and Poland). This international consortium was created to propose a set of short and longer-term actions, as well as recommendations to help civil society, public institutions and the private sector respond to the declining trust in key institutions and help society to resist the effect of increasing exposure to mis- and disinformation.
By interacting and coordinating with European Digital Media Observatory (EDMO) and other regional EDMO hubs in EU, CEDMO will contribute to curbing threats posed by information disorders, including disenchantment with the democratic processes, and discord in civil society in Europe, and to building community and nation-wide resilience while protecting information ecosystems.
O CEDMO
The Central European Digital Media Observatory (CEDMO) jest niezależnym, bezpartyjnym i multidyscyplinarnym hubem, którego celem jest identyfikowanie, badanie oraz priorytetyzowanie najbardziej istotnych źródeł i powodów zaburzeń informacyjnych w Europie Środkowej (głównie w Czechach, W Słowacji i w Polsce).
Nasi Partnerzy
O CEDMO
The Central European Digital Media Observatory (CEDMO) jest niezależnym, bezpartyjnym i multidyscyplinarnym hubem, którego celem jest identyfikowanie, badanie oraz priorytetyzowanie najbardziej istotnych źródeł i powodów zaburzeń informacyjnych w Europie Środkowej (głównie w Czechach, W Słowacji i w Polsce).
Nasi Partnerzy
„Władimir Putin nakazuje zniszczenie wszystkich szczepionek Covid-19 w Rosji” – czytamy w publikacji udostępnionej 5 marca 2023 roku na Facebooku. Publikacja zawiera zrzut ekranu z artykułem oraz zdjęcie prezydenta Rosji, który także było udostępniane na Twitterze i Telegramie – na tej ostatniej platformie publikacja zyskała ponad 6,7 tys. wyświetleń. Treści te udostępniali także anglojęzyczni użytkownicy mediów społecznościowych, w tym amerykański użytkownik Twittera, który stwierdził, że to „wspaniała wiadomość”, i którego śledzi ponad 36 tys. osób.
„Przez wieki globalne elity rozgłaszały swoje zamiary depopulacji świata. Do tego nawet stopnia, że wyryły je w kamieniu. Stew Peters Network z dumą prezentuje Died Suddenly” – czytamy w opisie filmu „Zmarł Nagle” (ang. Died suddenly), który został opublikowany 21 listopada 2022 r. na plaformie streamingowej Rumble.
Według krążących w grudniu na Twitterze informacji premier Mateusz Morawiecki zapowiedział, że w szkołach będą rozdawane „gifty”: maskotki „covidki” i pendrive’y-strzykawki. Ma to zachęcić dzieci do szczepień. Nie jest to prawda.
„Nowy BRICS będzie kontrolował 80 procent światowej produkcji ropy naftowej. Po dodaniu Arabii Saudyjskiej, Zjednoczonych Emiratów Arabskich i Iranu do BRICS, Unia będzie w stanie kontrolować lwią część światowej produkcji czarnego złota. To samo dotyczy dramatycznego wzrostu PKB nowego składu BRICS. Wyniesie on 30 procent światowego PKB i przekroczy 30 bilionów dolarów.” – czytamy w publikacji zamieszczonej 24 sierpnia 2023 roku na koncie Niezależnego Dziennika Politycznego (NDP) na Telegramie i podobnej na Facebooku. Post na Telegramie zyskał 1,4 tys. odsłon. Dołączona do postów mapa pokazuje 11 krajów rozszerzonego bloku zaznaczonych kolorem zielonym.
W Polsce ruszyła oficjalnie kampania do wyborów parlamentarnych 15 października 2023 roku. Unijne regulacje dotyczące ochrony środowiska znalazły się w centrum debaty. Podczas gdy nastawiona krytycznie do UE Konfederacja apeluje w swoim programie „o zatrzymanie unijnych ekoszaleńców”, prezes Prawa i Sprawiedliwości (PiS) Jarosław Kaczyński zarzuca UE, iż dyktuje Polsce reguły gospodarki leśnej.
„14 miast USA podpisało traktat WEF zakazujący mięsa, nabiału i prywatnych samochodów do 2030 roku” – czytamy w treści udostępnionej na platformie X (dawniej Twitter) 22 sierpnia 2023, która była podawana dalej 250 razy. Podobne posty były także udostepniane na Facebooku.
Użytkownicy mediów społecznościowych i niektórzy politycy w Polsce udostępniali od 10 sierpnia 2024 roku twierdzenia, według których każdy obywatel UE otrzyma osobisty portfel cyfrowy, który będzie zapisywał ich indywidualny ślad węglowy czyli ilość emisji dwutlenku węgla generowaną przez nasze działania, takie jak podróż samolotem, przeszukiwanie stron internetowych czy też ogrzewanie domu np. piecem gazowym.
Czy UE nałożyła na jednoosobowe firmy obowiązek raportowania emisji CO2? Nie. Wyjaśniamy, skąd wzięła się ta fałszywa informacja i jaka jest prawda.
„Tak wygląda plaża po festiwalu poświęconym kwestiom środowiskowym i ochronie przyrody” – czytamy w opisie nagrania dołączonego do postu zamieszczonego 25 czerwca na Facebooku. Polski użytkownik dodał ikonkę z flagą Hiszpanii i nazwę plaży „La Malagueta”. Film, który pokazuje zaśmieconą plażę zyskał w ciągu kilku dni ponad 500 udostępnień.
„Szwajcaria jest pierwszym krajem na świecie, który zakazuje mammografii” – czytamy w poście na Facebooku udostępnionym 10 maja 2024 roku. „Usługi badań przesiewowych są również zawieszone w niektórych częściach Kanady, Włoch, Szkocji i Australii” – czytamy dalej w publikacji, która wymienia listę fałszywych i wprowadzających w błąd twierdzeń na temat procedury. Post był również udostępniany w innych miejscach, na przykłąd tutaj.
„Fabryka w Holandii drukuje 3D 500 ton steków miesięcznie. Firma Redefine Meat będzie zaopatrywać niemieckie restauracje w drukowane filety” – czytamy w poście opublikowanym na Facebooku, który od 13 stycznia 2024 roku miał ponad 5,6 tys. udostępnień. „Aby rozpocząć proces drukowania mięsa w drukarce 3D, naukowcy biopsują partię zwierzęcych komórek macierzystych w zależności od pożądanego rodzaju mięsa – wołowiny, wieprzowiny, drobiu, a nawet ryb” – czytamy dalej.
„Chiny z zakazem Coca-Coli do spożycia przez ludzi i sklasyfikowały ją jako produkt czyszczący” – czytamy w publikacjach, które prócz treści zawierały także logotyp popularnego napoju i były udostępniane na Facebooku po 22 stycznia 2024 roku (1, 2, 3). W postach można było także przeczytać, że zakaz został podjęty zgodnie z „decyzją Chińskiego Centralnego Komitetu ds. Jakości Żywności”, który w oparciu o „badania naukowe dotyczące składu napoju i jego wpływu na zdrowie człowieka” zdecydował o zamianie kwalifikacji produktu „na środek czyszczący do rur hydraulicznych.”
Od początku pełnoskalowej rosyjskiej inwazji rosyjskiej na Ukrainę w lutym 2022 roku ukraińscy mężczyźni w wieku 18–60 lat musieli uzyskać specjalne zezwolenie, by móc wyjechać z kraju. Sytuacja zmieniła się 28 sierpnia 2025 roku, kiedy weszły w życie regulacje zezwalające na wyjazd za granicę mężczyznom w wieku od 18 do 22 lat. Tego samego dnia w mediach społecznościowych zaczęło krążyć nagranie, na którym widać kolejkę samochodów z mężczyznami rzekomo jadącymi do Polski. To jednak nieprawda: agencja AFP ustaliła, że film został w rzeczywistości nagrany w Polsce, na drodze prowadzącej do przejścia granicznego w Medyce i pokazuje samochody jadące do Ukrainy. Chociaż prawdą jest, że więcej młodych Ukraińców w wieku 18 -22 lat przyjeżdża do Polski po zmianie regulacji, polska i ukraińska straż graniczna uważają, że liczby w viralowych postach są przesadzone.
Sekretarz Zdrowia i Opieki Społecznej USA Robert F. Kennedy Jr. znany jest ze sceptycznego stosunku do szczepionek. W sierpniu 2025 roku udostępniane było w mediach społecznościowych nagranie z jego rzekomą wypowiedzią, w której miał stwierdzić, że szczepionki mRNA przeciwko COVID-19 powodują wiele chorób, między innymi „turbo raka”, a także generują „potencjalnie homoseksualizm”. Przeprowadzona przez AFP weryfikacja wykazała, że ścieżka dźwiękowa nagrania została sfałszowana. W rzeczywistości, w oryginalnym nagraniu Kennedy opowiadał o swoim uzależnieniu od narkotyków. Post z podrobionym dźwiękiem pochodzi z konta satyrycznego.
Dwunastego lipca 2025 roku niewielki meczet w hiszpańskiej miejscowości Piera, obok Barcelony, został zniszczony przez pożar, który według policji był wynikiem podpalenia. W Torre Pacheco, innym miasteczku w południowo-wschodniej Hiszpanii wybuchły anty-migranckie protesty, po tym jak do sieci trafiło nagranie ukazujące jej mieszkańca napadniętego przez trzech młodych mężczyzn pochodzenia północnoafrykańskiego. W tym kontekście internauci w wielu krajach na świecie, również w Polsce, udostępniali nagranie płonącej potężnej kopuły, twierdząc, że przedstawia pożar meczetu w Piera, sugerując niekiedy, że mógł być wznieciony jako akt odwetu na lokalnej społeczności muzułmańskiej. Przeprowadzona przez AFP weryfikacja pozwala jednak stwierdzić, że nagranie nie ma żadnego związku z ostatnimi wydarzeniami w Hiszpanii i powstało w Indonezji w 2022 roku.
Od czasu trzęsienia ziemi, w wyniku którego zginęły dziesiątki tysięcy ludzi i, które obróciło w ruiny szereg miast w Turcji oraz w ogarniętej wojną Syrii, media społecznościowe zalała dezinformacja, która często przybierała formę błędnie przypisanych obrazów.
Holenderski geolog rzekomo przewidział poniedziałkowe trzęsienie ziemi, które zabiło tysiące osób w Turcji i Syrii. Tymczasem eksperci tłumaczą, że nie ma naukowych metod, które pozwalałyby na takie prognozy.
„Soda oczyszczona skutecznym środkiem leczniczym na nowotwory” – czytamy w publikacji na Facebooku z 9 grudnia 2022 i 29 grudnia odsyłającej do artykułu na stronie Stolica Zdrowia. Artykuł ilustruje zdjęcie miseczki z białym proszkiem, mającym być sodą oczyszczoną (zwaną też wodorowęglanem sodu), popularną substancją używaną do gotowania, sprzątania, ogrodnictwa, a nawet jako trucizna.
W USA otwierają „’Alcatraz z aligatorami’ ośrodek dla osób oczekujących na deportację z USA” – czytamy w postach na Facebooku (tutaj, tutaj, tutaj) zamieszczanych począwszy od 29 czerwca 2025 roku wraz 39 sekundowym filmem, na którym na samym początku widać pokazany z lotu ptaka teren wyglądający na strzeżony ośrodek otoczony fosami, a w nich pływające gady.
„Jakby ktoś nie wiedział, to nie Białoruś, to Polska. Tak 'nasz’ rząd traktuje tych, którzy protestują przeciwko wpuszczaniu (podrzucaniu) z Niemiec do Polski nielegalnych imigrantów” – czytamy w publikacjach na Facebooku oraz na platformie X zamieszczonych 30 czerwca 2025 r.
„W Paryżu zginął chirurg, François Faivre – 58 lat, który ogłosił transseksualną transformację Brigitte Macron” – głosi wpis na Facebooku z 4 lipca. Dołączone do posta wideo w języku francuskim z polskim napisami, informuje, że „29 czerwca mężczyzna został znaleziony martwy po straszliwym upadku z okna w 12 dzielnicy Paryża. Biuro koronera stwierdziło że 58-letni François Faivre popełnił samobójstwo.” Post zyskał 309 udostępnień oraz ponad 30 tys. odsłon.
Poseł Konfederacji Korony Polskiej opublikował zdjęcie trumien w których złożono ekshumowane szczątki ofiar Zbrodni Wołyńskiej. Przez brak wyjaśnienia kontekstu zdjęcia stało się ono powodem do tworzenia teorii podważających fakt ekshumacji oraz oskarżających stronę ukraińską o złe intencje.
W polskim internecie rozpowszechnianych jest wiele treści dezinformacyjnych na temat wojny w Ukrainie i przyjeżdżających do Polski Ukraińców. We wrześniu w mediach społecznościowych pojawił się filmik pokazujący ukraińską drużynę koszykówki w drodze na krajowe rozgrywki młodzieżowe w Ukrainie z fałszywym przekazem, że młodzi Ukraińcy uciekają z Ukrainy do Polski. Agencja AFP odnalazła oryginalny film na stronie klubu koszykarskiego w Łozowej, miasta na wschodzie Ukrainy i mogła stwierdzić, że został on nagrany w lipcu 2025 roku, czyli miesiąc przed wprowadzeniem przez ukraiński rząd przepisów zezwalających mężczyznom w wieku od 18 do 22 lat na opuszczanie kraju. Klub koszykarski potwierdził AFP, że sportowcy jechali na rozgrywki krajowe. Po poluzowaniu przez Ukrainę przepisów, polska Straż Graniczna odnotowała znaczny wzrost liczby młodych Ukraińców wjeżdżających do Polski.
Od początku pełnoskalowej rosyjskiej inwazji rosyjskiej na Ukrainę w lutym 2022 roku ukraińscy mężczyźni w wieku 18–60 lat musieli uzyskać specjalne zezwolenie, by móc wyjechać z kraju. Sytuacja zmieniła się 28 sierpnia 2025 roku, kiedy weszły w życie regulacje zezwalające na wyjazd za granicę mężczyznom w wieku od 18 do 22 lat. Tego samego dnia w mediach społecznościowych zaczęło krążyć nagranie, na którym widać kolejkę samochodów z mężczyznami rzekomo jadącymi do Polski. To jednak nieprawda: agencja AFP ustaliła, że film został w rzeczywistości nagrany w Polsce, na drodze prowadzącej do przejścia granicznego w Medyce i pokazuje samochody jadące do Ukrainy. Chociaż prawdą jest, że więcej młodych Ukraińców w wieku 18 -22 lat przyjeżdża do Polski po zmianie regulacji, polska i ukraińska straż graniczna uważają, że liczby w viralowych postach są przesadzone.
„Izrael zablokował ogromny konwój z pomocą humanitarną dla Strefy Gazy. Pomoc zebrana zarówno przez zwykłych muzułmanów, jak i organizacje międzynarodowe, w tym ONZ i inne zachodnie organizacje charytatywne, a także duży ładunek z Turcji. Jednak Izrael i egipski prezydent El-Sisi zablokowali punkt kontrolny w Rafah na granicy z Gazą.” – czytamy w publikacjach zamieszczonych 15 października 2023 na Facebooku i platformie X, dawniej znanej jako Twitter.
